Keuzewijzer: welk type warmtepomp voor jouw woning?

Warmtepompen bestaan in verschillende varianten. In de praktijk is het meestal kiezen tussen een warmtepomp die warmte aan de bodem onttrekt of een systeem dat warmte uit de buitenlucht haalt. Wat voor jou de beste keuze is, hangt af van je woonsituatie en budget.

1. Geothermische warmtepompen

Geothermische warmtepompen gebruiken de bodem of het grondwater als warmtebron. De meest toegepaste systemen voor woningen zijn een horizontaal buizennet (horizontale captatie) of putboringen (verticale captatie). Geothermische warmtepompen zijn geschikt voor passieve koeling in de zomer. Daarbij wordt de koelte van de bodem via de koelvloeistof overgedragen op het afgiftesysteem in huis zonder dat de compressor van de warmtepomp hoeft te werken. Dit is een groot energetisch voordeel. Geothermische warmtepompen bieden het hoogste rendement (COP’s van 4 en meer), maar zijn het duurst. Bovendien heb je voor de plaatsing van een buizennet een aanzienlijke oppervlakte nodig en moet het terrein voor de verticale boring en de plaatsing van de collectoren goed toegankelijk zijn voor  een zwaar voertuig. Meer weten over de kostprijs?

Horizontaal buizennet (bodem-water)

Op een diepte van ongeveer 0,8 m tot 1,5 m ligt een buizennetwerk (of captatienet) ingegraven waar een koelvloeistof doorheen stroomt die warmte aan de grond onttrekt. Zonnestraling en regenval verhogen de warmteafgiftecapaciteit van de grond. Een grasveld is het meest geschikt om de opname van warmte door de grond te bevorderen. Vermijd bebouwing en omvangrijke beplanting boven het buizennet. De afmetingen van het buizennet variëren naargelang de grondsamenstelling, het vochtgehalte en het vermogen van de warmtepomp. Reken op ongeveer 2 tot 2,5 keer de te verwarmen oppervlakte.

Putboringen (bodem-water)

Met behulp van putboringen tussen 50 en 100 m worden lussen voor de koelvloeistof in de bodem aangebracht. Aan de hand van een bodemonderzoek stelt men vast hoeveel putboringen nodig zijn. Hoe lager de warmtegeleidbaarheid van de bodem, hoe duurder de installatie. Controleer steeds of je een vergunning moet aanvragen of dat er een meldingsplicht geldt.  Voor de putboringen moet je bouwgrond bereikbaar zijn. Dit zorgt soms voor problemen (bijvoorbeeld bij rijwoningen).

Grondwater als warmtebron (open systemen)

Deze systemen onttrekken warmte aan het grondwater. Na gebruik wordt het opgepompte grondwater opnieuw in dezelfde waterlaag geloosd (wettelijk verplicht). Het is financieel niet interessant voor woningen. De investering loont pas de moeite bij een warmtevraag boven de 60 kW. Voor een gemiddelde woning volstaat 6 tot 8 kW.

2. Aerothermische warmtepompen

Deze systemen gebruiken de buitenlucht als warmtebron. We onderscheiden lucht-lucht- en lucht-waterwarmtepompen. Beide systemen onttrekken warmte aan de omgevingslucht. Ze zijn goedkoper dan geothermische systemen, maar bieden een lager rendement (COP’s tussen 3 en 4). Dit komt omdat de temperatuur van de bodem relatief constant blijft gedurende het hele jaar (zo’n 12 °C). De temperatuur van de buitenlucht varieert veel sterker.

Aerothermische warmtepompen bestaan uit een buiten- en een binnenunit. De buitenunit moet op een beschutte plek staan (liefst zuidgericht) of aan de gevel gemonteerd worden.

Lucht-luchtwarmtepomp

Een lucht-luchtwarmtepomp onttrekt warmte aan de buitenlucht en blaast deze als warme lucht de woning in. Je hebt dus geen warmteafgiftesysteem nodig. We onderscheiden mono- en multisplitsystemen. In het eerste geval is de buitenunit via koeltechnische leidingen gekoppeld aan één binnenunit. Bij een multisplit stuurt één buitenunit meerdere binnenunits aan.

In de zomer kan de werking omgeschakeld worden, zodat de warmtepomp werkt als airco. Let wel: dit heeft een nadelige impact op de EPB-berekening. Het systeem (vooral monosplit) is eenvoudig te plaatsen en vergt weinig installatiekosten. Daarom is het ook interessant bij beperkte renovaties (eventueel als aanvulling op de bestaande cv-installatie). Er zijn verschillende modellen beschikbaar, voor montage tegen de wand, in de vloer of aan het plafond.

Lucht-waterwarmtepomp

Hierbij geeft het koelmiddel warmte af aan het verwarmingswater, dat vervolgens via een leidingencircuit door de woning stroomt. Naast de buitenunit heb je dus ook een warmteafgiftesysteem nodig. Vloer- en/of wandverwarming zijn ideaal, maar ventiloconvectoren of radiatoren op lage temperatuur kunnen ook.

Je kan een lucht-waterwarmtepomp ook gebruiken om te voorzien in sanitair warm water. Het is een interessant systeem om bij een uitgebreide renovatie over te schakelen op een duurzaam verwarmingssysteem als een geothermische warmtepomp om praktische of budgettaire redenen niet haalbaar is.

Hybride systemen

Een hybride systeem combineert een gascondensatieketel en een lucht-waterwarmtepomp. Zo combineer je het beste van twee werelden: als de omstandigheden gunstig zijn, haal je warmte uit de omgevingslucht. Op koude dagen, als het rendement van de warmtepomp laag is, schakel je over op aardgas. Lees hier hoe een hybride verwarming werkt.