Kangoeroewonen: hoe pak je het aan?

Kangoeroewonen kan op verschillende manieren. Wat is het? Wat zijn de voordelen? Welke mogelijkheden heb je? En wat zijn de financiële en fiscale gevolgen van deze vorm van samenwonen? Wij vroegen raad aan advocaat Annelies Maes van Villa Juris Advocaten.

Wat is kangoeroewonen?

Het idee van kangoeroewonen is  dat verschillende generaties met elkaar samenwonen en voor elkaar zorgen. Je kan samenwonen met je ouders, een hulpbehoevend familielid of vriend of zelfs iemand die je niet kent. Bij een kangoeroewoning heeft iedereen zijn eigen, afzonderlijke woonunit, al dan niet met gemeenschappelijke ruimtes, zoals keuken, leefruimte, ...

Voordelen van kangoeroewonen?

Intrekken bij een kind of familielid maakt het voor ouderen mogelijk om langer 'thuis' te wonen. Er is altijd iemand in de buurt om te helpen en bij ouderen voorkom je zo vereenzaming. Gezinnen kunnen op hun beurt een beroep doen op bijvoorbeeld de grootouder(s) om te babysitten of de hond uit te laten, of ... Het kan ook een manier zijn om de kosten te drukken.

Hoe doe je aan kangoeroewonen?

Je kan op drie manieren aan kangoeroewonen doen. In een eengezinswoning, in een meergezinswoning of onder de vorm van zorgwonen. En vooral die laatste blijkt een klasse apart. Advocaat Annelies Maes van Villa Juris Advocaten legt het verschil tussen deze drie vormen uit.

In een eengezinswoning

“Kangoeroewonen in een ‘eengezinswoning’ blijft voor het kadaster één woonst op één lot grond. Dit betekent dat – in tegenstelling tot bij een meergezinswoning – er maar één kadastraal inkomen en één onroerende voorheffing is. Wie eigenaar is van de woning speelt in principe geen rol. Beide partijen creëren een vrijwillige onverdeeldheid, een partij is eigenaar en de andere betaalt huur of beide partijen huren van een derde partij”, aldus advocaat Maes.

In een tweegezinswoning

In een tweegezinswoning wordt er voor elk gezin een aparte wooneenheid gecreëerd. “Een akte bij de notaris maakt het onderscheid tussen de gemeenschappelijke delen (bijvoorbeeld de inkomhal, de tuin, de lift, …) en de private delen. Iedere eigenaar krijgt zijn deel toegewezen. Op de gemeenschappelijke delen geldt er een gedwongen mede-eigendom.”

Kangoeroewoning als zorgwoning

Een speciale vorm van kangoeroewonen is het ‘zorgwonen’. “In dit geval komt er een ondergeschikte woonunit binnen een woning bij. Zo kunnen maximum twee personen inwonen die ouder dan 65 jaar of hulpbehoevend zijn. Denk maar aan ouders die niet meer zelfstandig kunnen wonen en bij hun kinderen intrekken.”

Mag iedereen van zijn huis een kangoeroewoning maken?

Advocaat Maes: “Niet overal is het toegelaten een kangoeroewoning in te richten. Soms is het op basis van de geldende stedenbouwkundige voorschriften verboden om een bestaande eengezinswoning om te vormen tot een meergezinswoning of om twee wooneenheden te bouwen op één perceel. Uitsluitsel hierover krijg je op de stedenbouwkundige dienst van je gemeente.” Moet je huis nog gebouwd of gerenoveerd worden en wil je er eventueel later een kangoeroewoning van maken, dan is het aangewezen om hier rekening mee houden in het ontwerp.

Heb je een stedenbouwkundige vergunning nodig?

“Een woning opsplitsen, of in een gebouw een aantal woongelegenheden wijzigen die bestemd zijn voor de huisvestiging van een gezin of alleenstaande om er een kangoeroewoning van te maken, is stedenbouwkundig vergunningsplichtig”, verduidelijkt advocaat Maes. “Met andere woorden: in je huis een afzonderlijke woon- en leefruimte afscheiden en inrichten voor vrienden, familie of zelfs vreemden vereist in principe een voorafgaande stedenbouwkundige vergunning.”

“Voor ‘zorgwonen’ gelden er afwijkende regels”, weet Maes. “Er is wel een meldingsplicht, maar geen vergunningsplicht. Dit op voorwaarde dat de inrichting van de zorgwoning geen invloed heeft op de constructie van de woning en men binnen hetzelfde woonvolume blijft. Een uitbreiding van het woonvolume vraagt wel een stedenbouwkundige vergunning. Ook het beëindigen van de zorgsituatie – door bijvoorbeeld overlijden of verhuis naar een tehuis – moet opnieuw gemeld worden aan de gemeente. Wens je de gesplitste woning toch nog te gebruiken om een ander gezin te huisvesten waarbij er niet langer sprake is van ‘zorgwonen’, dan herleeft de vergunningsplicht.”

Wat zijn de financiële en fiscale gevolgen?

Ook op het financiële en fiscale gebied wordt er een onderscheid gemaakt tussen de verschillende vormen van kangoeroewonen.

Gevolgen eengezinswoning

Voor kangoeroewonen in een ‘eengezinswoning’ geldt één kadastraal inkomen en één onroerende voorheffing. "Maar het gaat nog verder dan dat”, legt advocaat Maes uit. “De overheid beschouwt alle inwonende personen als deel van het gezin. Het gevolg is dat de inkomsten worden samengeteld. Dit heeft verregaande gevolgen voor ziektevergoedingen van de mutualiteit, inkomensgarantie van ouderen, werkloosheidsuitkeringen, studietoelagen, …”

Gevolgen meergezinswoning

Bij kangoeroewonen in een ‘meergezinswoning’ worden de verschillende partijen als aparte gezinnen beschouwd. Ze zijn op financieel en fiscaal vlak niet gebonden aan elkaar. "Ieder gezin heeft ook een eigen kadastraal inkomen en onroerende voorheffing. Dit heeft dus geen gevolgen voor eventuele vergoedingen, toelages of uitkeringen.”

Gevolgen zorgwoning

Ook bij ‘zorgwonen’ moet iedere bewoner opgenomen worden in het rijksregister. "In dit geval is er een speciale code voorzien. Hierdoor worden inwonende personen – die hulpbehoevend zijn of ouder dan 65 jaar – als een apart gezin beschouwd en dus ook afzonderlijk belast. Je moet dan wel kunnen aantonen dat je woning officieel een ‘zorgwoning’ is.”