Alles wat je moet weten over buitenverlichting

Buitenverlichting is er voor iedereen. De omgeving rondom je huis komt 's avonds pas echt tot zijn recht met aangepaste verlichting. De keuze in (grond)spots en speciale armaturen voor buitengebruik is enorm. Let wel op: voor elektrische leidingen buiten gelden andere voorschriften dan binnenshuis.

Modellen voor buitenverlichting

Er bestaan verschillende modellen voor buitenverlichting, afgestemd op de plaats en functie:

• Grondspots: geschikt langs een tuinpad of om je gazon of terras beter te laten uitkomen.
• Verlichtingspaaltjes: geschikt langs een tuinpad of om een struik te verlichten.
• Lantaarns: geschikt voor terrassen en tuinen.
• Draaibare spots: geschikt bij borders, struiken of bomen. Eerder als decoratie.
• Muurlampen: geschikt voor de buitengevel van je woning om de ingang of een garagepoort te verlichten.
• Schijnwerpers: geschikt voor je oprit of om bomen en het gazon te verlichten.

Soorten lampen

Gloeilampen en spaarlampen zijn passé. Zelfs halogeenlampen ruimen plaats voor ledverlichting. De beste kleurtemperatuur voor tuinen is 2.300 K, een warm wit licht. Momenteel domineren armaturen met een tijdloos en sober design. De aandacht moet op de tuin gevestigd worden en opzichtige armaturen verstoren dat. Gebruik je lampen niet om te pronken.

Een andere optie is buitenverlichting op zonne-energie. Het grote voordeel? Je hebt geen kabels nodig en je kan ze op iedere plaats installeren. Hoe lang een zonnelamp blijft branden, hangt af van de hoeveelheid zonlicht dat op de zonnepaneeltjes valt. Bij mooi weer kan dat zelfs tot zes uur oplopen. Deze lampen kan je combineren met een aan- en uitschakelaar of bewegingssensor. Dankzij deze energiebesparende eigenschappen is je tuin altijd verlicht ongeacht het weer.

Functionele verlichting vs. sfeerverlichting

Voor functionele verlichting heb je armaturen nodig die de paden en trappen verlichten in de tuin en de inkom. Daarnaast zijn er armaturen die gericht zijn op sfeerverlichting en gezelligheid, zoals richtbare spots en grondspots. Deze spots worden gelijk met de grond ingegraven en schijnen recht omhoog in verschillende breedtehoeken of richtingen. Ze zijn ideaal om extra decoratieve planten perfect te doen uitkomen. Deze verlichtingsvorm is soms wat duurder dan de klassieke, maar heeft het voordeel dat je geen lange, vertekende schaduwlijnen meer hebt.

Voor de verlichting van het terras moet de grote lantaarn of grote spot op het terras meer en meer plaats ruimen voor verlichting in de omgeving van het terras. Dit heeft het voordeel dat je zelf niet meer te kijk zit en dat je minder last hebt van insecten.

Automatische vs. slimme verlichting

Er zijn ook buitenlampen die automatisch aanspringen als er een bepaalde graad van duisternis bereikt is en die vanzelf gedoofd worden als er ‘s morgens voldoende licht is. Dergelijke lampen werken met een schemerschakelaar.

Daarnaast heb je ook lampen met een bewegingssensor. Ze reageren op een beweging in het gezichtsveld en springen dan automatisch aan. Deze lampen zijn niet alleen erg praktisch, ze hebben ook een afschrikkend effect op inbrekers. Het kan wel vervelend zijn dat de lampen te pas en te onpas aan- en uitgaan, bijvoorbeeld bij het passeren van huisdieren of vogels. Maar dit kan je voorkomen met betere, vaak wat duurdere, sensoren. Je bespaart bovendeel heel wat energie als je lampen enkel branden waar en wanneer je het nodig hebt. Zo kunnen buren niet klagen dat je tuinlampen hen ’s nachts wakker houden.

Net als binnen in je woning, creëer je met slimme buitenverlichting extra mogelijkheden. Lampen op de oprit laten aanspringen als je thuis komt via geofencing? Slimme verlichting zorgt voor extra beveiliging, sfeer en gebruiksgemak. Via de bijbehorende apps om je smartphone of tabel stel je de gewenste lichtkleur en -intensiteit in.

Installatieplan buitenverlichting

Vooraf een installatieplan tekenen is geen overbodige luxe. Op zo’n plan staat waar de stroomaansluiting moet komen, waar de lichtbronnen zich bevinden, waar de kabels ingegraven moeten worden en de plaats van de aarding. Bekijk eerst waar de armaturen moeten komen en teken dan pas het kabelplan uit. Laat de stroomkabels dus niet de plaats van je lampen bepalen. Let bij de plaatsing ook op het feit dat je tuin nog niet volgroeit is. Plaats armaturen dus niet te dicht bij een pas geplante boom, want de stam wordt later natuurlijk nog breder.

Als je zeker wil zijn van een aangename en functionele buitenverlichting, kan je een beroep doen op je tuinarchitect of je lichtadviseur. Als je bij een nieuwbouw nog niet meteen buitenverlichting aanlegt, voorzie je best wel enkele wachtleidingen om later breekwerk te vermijden.

Installatie in je tuin

Je buitenverlichting kan worden gevoed op laagspanning (12 V) of op netspanning (220 V). Laagspanning is ideaal voor sfeerverlichting maar voor functionele verlichting heb je netspanning nodig. Alle kabels moeten ingegraven worden en waterdicht zijn. Voor elektrische leidingen buiten gelden andere voorschriften dan binnenshuis. Let op volgende punten:

• Beveilig de stroomgroep van de buitenverlichting met een aparte differentieelschakelaar van 30 mA.
• Maak gebruik van speciale tuinstopcontacten en waterdichte aftakdozen.
• Let bij de keuze van de armaturen op de IP-aanduiding. Deze aanduiding van twee cijfers duidt op de beschermingswaarden voor elektrische toestellen. Het eerste cijfer slaat op de bescherming tegen stof of fysische aanraking. Dat moet voor buitenverlichting minstens 4 zijn. Het tweede cijfer slaat op de bescherming tegen het indringen van vloeistoffen. Een 3 beschermt tegen lichte regenval, een 4 tegen waterprojecties uit willekeurige richting (360°). 8 is het maximum. Voor tuinarmaturen is een IP van 44 of meer aan te raden.
• Zet de functionele verlichting op één stroomgroep en de sfeerverlichting op een andere.
• Voorzie voor stopcontacten een aparte stroomkring om overbelasting te voorkomen. Tot 2.200 W per lijn kan je een stroomkabel van 1,5 mm² gebruiken (met een zekering van 10A). Tot 3.600 W gebruik je een kabel van 2,5 mm² (met een zekering van 16A). Meestal volstaat voor een stroombaan met enkel lichtpunten een kabel van 1,5 mm² en voor een stroombaan met stopcontacten een kabel van 2,5 mm².
• De stroomlijnen moeten dubbelpolig geschakeld worden. De kabels worden ongeveer 60 cm diep in de grond gestoken. Het is aan te raden de kabels extra te beschermen door ze in een isolerende huls te plaatsen. Dankzij hulpstukken (bochten, moffen...) kan je een ononderbroken mantel creëren.

Prijs

Reken voor goede, kwaliteitsvolle buitenverlichting en het leggen en aansluiten van alle kabels tot aan de zekeringskast ongeveer 10% van je tuinaanleg. Bespaar zeker niet op de kwaliteit van de armaturen zodat ze een tuinleven lang meegaan.