Natuursteen: natuurlijke materialen met karakter

Blauwe hardsteen, graniet, basalt, marmer,… er zijn heel wat soorten natuursteen. Stuk voor stuk geven ze je woning karakter, want natuurlijke materialen stralen klasse uit. Met het juiste onderhoud krijgt elke natuursteensoort met de jaren ook een mooi eigen patina.

1. Wat is natuursteen?

Natuursteen is het resultaat van een geologisch proces van duizenden jaren. Je hebt geen bandwerk of machinale productie zoals bij keramische tegels. Natuursteen wordt ontgonnen, vervoerd, versneden en verwerkt tot tegels. Daardoor is elke tegel uniek. Op basis van herkomst, textuur en geologie kan je duizenden soorten onderscheiden. Hier vind je de meest voorkomende types.

Graniet

• Hardste, duurzaamste natuursteensoort.
• Goede weerstand tegen vervuiling.
• ‘Stollingsgesteente’, afkomstig van ondergronds gestold magma.
• De steen is weinig of niet poreus en bestand tegen huishoudelijke zuren.
• Kan verschillende kleuren hebben (grijs, groen, rood, geel, blauw…) en heeft een gespikkeld uitzicht.
• Vaak gebruikt als keukenwerkblad. Als vloer ideale keuze voor druk belopen plaatsen.
• Af te raden als vloerbedekking in een gepolijste afwerking: zandkorrels zijn harder dan het gepolijste oppervlak en krassen zijn dus sneller zichtbaar, zeker op donkere kleuren.
• Strak karakter en smalle voegen.

Basalt

• Erg hard, vulkanisch gesteente dat je qua eigenschappen kan vergelijken met graniet.
• Groot verschil in types qua krasvastheid en vlekgevoeligheid.
• Overwegend grijs van tint en relatief strak van kleur.
• Past uitstekend bij moderne, minimalistische stijl.

Kalksteen

• Afzettingsgesteente. Onder te verdelen in zachte en harde kalkstenen.
• Zachte kalksteentypes bestaan uit witstenen. Een enorme keuze in de overwegend warme, zachte tinten. Kan je niet polijsten. In verzoete afwerking aangeboden.
• Hardere kalksteensoorten (Jura, blauwe hardsteen) zijn compacter en meestal toepasbaar op iets drukker belopen plaatsen.
• Sommige soorten zijn poreus
• Niet alle kalkstenen zijn geschikt voor buiten of bestand tegen zuren en krassen.

Marmer

• Overkoepelende term voor alle kalkhoudende stenen die een metamorfose ondergingen onder invloed van verandering in druk/temperatuur.
• Carraramarmer is de meest bekende soort.
• Minder kras- en slijtagebestendig dan graniet. In de meeste gevallen ook niet vorstbestendig.
• Als je marmer in de keuken of badkamer gebruikt, is een impregneermiddel aangewezen om vlekken tegen te gaan.
• Gepolijst zal de vloer zijn uiterlijk niet behouden, zeker niet op drukbelopen plaatsen. Tegelhandelaars adviseren daarom een verzoete afwerking. Met een goed onderhoud kan je alsnog een mooie glans verkrijgen.
• Kleuren variëren van wit tot zwart, soms groen, geel of rood en meestal geaderd of gewolkt.
• Vaak gebruikt als decoratief element in zowel moderne als klassieke badkamers.

Travertin

• Afzettingsgesteente. Poreuse, maar sterke kalkhoudende natuursteen met typische ‘gatenstructuur’, ontstaan uit oude plantdeeltjes.
• Typisch een greige tot geelachtige kleur (er bestaat ook rode Iraanse travertijn).
• Compact en bevat vele kleine holtes die opgevuld worden met een tweecomponentenlijm om het onderhoud te vergemakkelijken.

Blauwe hardsteen (arduin)

• Deze harde kalksteen krijgt vaak de benaming 'petit granit' door aanwezigheid van schitterende kristallen in het breukvlak van het gesteente.
• Tijdloos karakter en uit groeves van eigen bodem. Dezelfde geologische lagen worden ook ontgonnen in Ierland.
• Typisch kenmerk: de aanwezigheid van zogenaamde crinoïde- of zeelelieresten.
• Dankzij talrijke afwerkingen past blauwe hardsteen in elk interieur.
• Populair als dorpel, maar daarnaast vind je blauwe hardsteen ook terug als vloer-, terras- of wandtegel, als traptegel, als deur- of vensteromlijsting, als keuken- of lavaboblad, …
• Vorstbestendig.
• De kleur is blauwgrijs, maar kan door de afwerking variëren van lichtgrijs tot zwart.
• Voor binnen valt de keuze meestal op lichtblauw of donker gezoet, grijs geschuurd, blauw gevlamd of antico.
• Afwerkingen verouderen mooi.
• Voor buitentoepassingen zijn verzoete en gepolijste tegels absoluut af te raden. Ze zijn gevaarlijk glad.
• Door intensief gebruik kan er na verloop van tijd een duidelijk verschil ontstaan tussen veel en minder belopen zones. Hier is een ruwere afwerkingsvorm (getrommeld, gevlamd, ..) een must.

Vietnamese en Chinese steen

• Goede kwaliteit, maar meer kleurvariatie. De Oosterse en Vietnamese steen zijn daarom minder geliefd voor binnen.
• Geschikt voor het terras of als straatmeubilair.
• De Chinese versie kan na verloop van tijd lichtjes verkleuren. Bij vochtig weer is een bruine schijn het gevolg.
• Doorgaans goedkoper dan de Belgische of Ierse blauwe hardsteen.

Kalkzandsteen en zandsteen

• Afzettingsgesteente.
• Veel voorkomende kleuren zijn wit, geel en rood.
• Voelen zich vooral thuis in een modern en strak interieur.
• Vrij poreus. Een impregnatie is aangeraden.
• Hebben ongeveer dezelfde eigenschappen. Doordat kalkzandsteen ook kalk bevat, mag je hierop - in tegenstelling tot zuivere zandsteen - geen zuurhoudende producten gebruiken.

Leisteen

• Afhankelijk van de kleilagen waaruit deze donkere steen ontstaat, kleurt hij groen, bruin, grijs, zwart of veelkleurig.
• Merendeel heeft natuurruw oppervlak. Effen oppervlak kan als je hem laat schuren. Dit valt af te raden omdat meeste soorten krasgevoelig worden. Goed onderhoud kan dit verhelpen.
• Goede prijs-kwaliteitverhouding.
• Het natuurlijk slijtoppervlak geeft een eerder ruw uiterlijk.
• Voor buitentoepassingen bestaan er vorstbestendige soorten. Behalve als vloer vind je leisteen ook terug als dakbedekking.
• Braziliaanse leistenen staan bekend voor hun neutrale grijstinten en unieke oppervlak. Geschikt voor buiten. Indische leistenen hebben een rijke kleurschakering, maar zijn enkel binnen toepasbaar.

2. Afwerkingsvormen

De oppervlakte-afwerking bepaalt niet enkel het uitzicht van de steen, maar ook de duurzaamheid, de onderhoudsvriendelijkheid en de veiligheid. Bij de keuze van de afwerking moet je zeker rekening houden met de ruimte waar de steen komt te liggen. Het uitzicht en de prijs van de natuursteen zijn in grote mate afhankelijk van de afwerking.

Polijsten

• Gladste afwerkingsvorm.
• Geeft de steen een spiegelglans en versterkt de kleuren. Aders en fossielen komen feller bloot te liggen.
• Niet aangeraden voor veel belopen plaatsen omdat je kan uitglijden. Wel veel gebruikt als wandbekleding.
• Vergt regelmatig onderhoud om glans te behouden.
• Bepaalde kalkhoudende natuursteensoorten polijst je niet omdat de polijstlaag te vlug afslijt.

Verzoeten

• Eveneens een gladde afwerkingsvorm, maar matter en ruwer dan polijsten.
• Oppervlak is effen, mat en zonder zichtbare groefjes of schuursporen.
• Onderhoudsvriendelijker en minder slipgevaar dan gepolijste vloer.
• Vooral aanbevolen bij binnenbevloeringen in natuursteen.

Brute afwerking

• Ruwere, oneffen variant van gladde tegels.
• Beter voor buitentoepassingen omdat gevaar op uitglijden miniem is.
• Verschillende vormen: schuren, zandstralen, vlammen, diamantzagen, boucharderen…

Klieven, bikken of frijnen

• Manuele afwerkingsvormen.
• Klieven met een beitel maakt het oorspronkelijke uitzicht van de steen zichtbaar.
• Bikken is het maken van talrijke korte en evenwijdige inkepingen op de steen.
• Manueel frijnen resulteert in een blad met zeer fijne groefjes. Vaak lopen deze evenwijdig of licht schuin met de kanten.

3. Belangrijkste voordelen

• Duurzaamheid. In oude kerken en kastelen trotseren bepaalde soorten de tijd en het weer al verschillende eeuwen.
• Uitzicht: natuursteen geeft je interieur klasse en een unieke uitstraling.
• Kan ook buiten, afhankelijk van de soort.
• Natuurlijk product.
• Elke tegel is uniek.
• Veel soorten en kleuren.

4. Belangrijkste aandachtspunten

• Kans op onvolkomenheden: controleer na de levering je tegels. Als ze te zeer verschillen van wat je besteld hebt, meld het dan onmiddellijk.
• Controleer of de steen geschikt is voor de ruimte waar je hem wil leggen (binnen of buiten, ruimtes met veel of weinig beloop, geschikt voor natte ruimtes of niet ...).
• Vraag naar de technische fiche waarop drukbestendigheid, porositeit en andere kenmerken vermeld staan en bekijk het met iemand die er wat van kent.
• Weet wat je koopt. Dring aan op een oorsprongsattest als je Belgische blauwe hardsteen koopt, zodat je geen inferieur alternatief krijgt.
• Ga bij twijfel een kijkje nemen bij een groothandelaar. Daar kan je het blok zien waaruit de tegels verzaagd zullen worden. Zo kan je vermijden dat geleverde tegels te zeer verschillen van degene die je voor ogen had.
• Voorzie altijd een percentage snijverlies (5 à 10 %) zodat je achteraf geen tegels moet bijbestellen. De kans is groot dat deze een andere tint of tekening hebben.

5. Plaatsing

Van je badkamer tot de keuken. Natuursteen kan je in zowat elke ruimte in huis plaatsen. Maar ook voor je terras is het een geschikt bestratingsmateriaal. De manier waarop je de tegels plaatst, kan verschillen van soort tot soort. Als je dit zelf wil doen, vraag dan uitleg over de manier waarop dit gebeuren. Controleer ook of de tegels in een gekalibreerde uitvoering beschikbaar zijn. Dan hebben ze allemaal dezelfde dikte en zijn ze gemakkelijker te plaatsen met een lijmmortel.

6. Onderhoud

Zand is de grootste vijand van natuursteen en zorgt voor krassen. Voorzie daarom een degelijke mat, stofzuig regelmatig en doe zoveel mogelijk je schoenen uit binnenshuis.

Het is belangrijk om je natuurstenen vloer regelmatig te onderhouden met het juiste product. Je vraagt hierover best raad aan de handelaar want het gamma aan producten is groot, zowel voor de opkuis als voor de bescherming en het onderhoud. Gebruik bij het dweilen niet te veel water en laat zeker geen water op de vloer staan. Je kan hiervoor een van deze producten gebruiken:

Neutrale synthetische zeep

• Volstaat voor harde, niet-poreuze granietsoorten.
• Naspoelen met zuiver water.
• Onderhouden de vloer, maar voeden hem niet.

Zepen die 'residu' achterlaten

• Geven vloer voeding.
• Voor meer poreuze natuursteen.
• Gebruik producten geschikt voor natuursteen, zoals natuurzeep (witte vlokkenzeep of bruine zeep).
• Wees voorzichtig met verzadigende producten zoals lijnzaadolie en synthetische wassen.