Hoe hou je het fris in huis als de zon meedogenloos op je gevel brandt? Een prangende vraag, want in onze steeds beter geïsoleerde woningen stijgt het risico op oververhitting. Wouter Hilderson van Pixii, het kennisplatform rond energieneutraal bouwen, deelt zijn beste tips en tricks!
Oververhitting = belangrijke uitdaging
Wouter Hilderson: “Het klopt dat het vermijden van oververhitting een belangrijke uitdaging vormt, omdat steeds meer woningen effectief goed geïsoleerd zijn. Oververhitting is ook zeer complex, je moet met veel meer factoren rekening houden, zoals thermische massa, isolatie, zonnewinsten, interne warmtewinsten, beschaduwing, zonwering. Daardoor is de kans op fouten, ook in het ontwerp, groter.”
© Getty Images
© Pixii
We horen dat mensen zelfs in de winter de ramen van hun nieuwbouw moeten openzetten omdat het te warm wordt. Dat is toch niet de bedoeling?
“De vraag is hoe dat komt. Vroeger zagen we ook dat mensen hun huis zelfs met de enorme verwarmingsketels van toen niet warm kregen. Dat was dan te wijten aan een slechte uitvoering van de isolatie of luchtdichting, en ik durf te stellen dat dit vandaag in woningen met een oververhittingsprobleem ook het geval is.”
Een koele bries onder de lakens
Tijdens een hittegolf loopt de temperatuur in huis na een paar dagen onvermijdelijk op. Wat je dan nodig hebt, is nachtventilatie! Wees gerust, deze koele bries is helemaal gratis, je moet gewoon de ramen boven en beneden ’s nachts openzetten om je hele woning intensief te spoelen met verse lucht. Het resultaat is optimaal bij een temperatuurverschil van 3°C of meer.
Wat ook helpt, is thermische massa: massieve muren, vloeren en plafonds absorberen de koelte zodat je er (hopelijk) weer een hele dag tegenaan kan. Denk wel aan je veiligheid als je ramen open laat staan. Er zijn verschillende alternatieve oplossingen, zoals roosters die je voor een bestaand opendraaiend raam kan monteren.
Is minder isoleren een oplossing?
“Absoluut niet! We moeten verwarming en koeling als een geheel bekijken, én rekening houden met de stijgende hoeveelheid hernieuwbare energie in de toekomst, vooral uit zonnepanelen. Door goed te isoleren, bespaar je tijdens de koude maanden enorm op verwarming, net op het moment dat er weinig hernieuwbare energie is voor je warmtepomp. In de zomer moet je ervoor zorgen dat je woning niet te veel opwarmt. Maar als je tóch actief koelt met een airco, kan dat perfect met zonnestroom.”
Tien jaar geleden was het plaatsen van een airco nog zoiets als vloeken in de kerk als je duurzaam wilde bouwen.
“De shift richting hernieuwbare energie heeft onze kijk veranderd. Over twintig jaar doen we zo goed als alles elektrisch: autorijden, maar ook verwarmen en koelen. In de zomer produceren we gigantische hoeveelheden hernieuwbare elektriciteit, maar dat is in de winter veel minder het geval.
Daarom is het veel belangrijker dat we onze warmtevraag beperken door goed te isoleren, dan dat we absoluut aircovrije woningen bouwen. Die paar keer per jaar dat het daardoor in de zomer te warm wordt binnen kan je de elektriciteit van je zonnepanelen gebruiken voor de airco. Actief koelen is dus geen probleem, op voorwaarde dat je nog steeds goed isoleert.”
Livios tipt
Een aircosysteem dat werkt op zonne-energie is de energiezuinigheid zelve. Maar als je het écht duurzaam wil aanpakken, werk je beter met een geothermische warmtepomp. Zo’n bodemwarmtepomp is een stuk duurder (vooral omwille van de putboringen), maar je kan er ook passief mee koelen: door de circulatiepomp van je verwarming te laten werken, geef je de warmte in huis terug aan de bodem zónder dat de warmtepomp moet aanspringen.
Hoe kan je oververhitting zo veel mogelijk vermijden?
“Eén vuistregel: voorzie zonwering aan de drie zonkanten van je woning, het oosten, het zuiden en het westen. Of zorg er tenminste voor dat je later nog zonwering kan inbouwen, anders krijg je gegarandeerd spijt. Op het zuiden kan je oververhitting controleren met een ruime dakoversteek, maar in het oosten en het westen, waar de zon laag staat, werk je beter met verticale screens of lamellen. Vooral de westkant is problematisch: daarlangs krijg je tegen de avond rechtstreeks horizontaal zonlicht binnen. Dat is vaak de druppel.”
De bovenverdieping vormt een probleem apart. Hoe vermijd je zweterige zomernachten?
“Dakisolatie houdt de warmte tegen, maar als de zon lange tijd op de dakpannen schijnt, krijg je op den duur onvermijdelijk warmtedoorslag omdat het isolatiemateriaal ook warm wordt. Daarom warmen kamers op de bovenverdieping sneller op. Ook hier is zonwering het antwoord: meestal heb je een dakvenster in je kamer. Als je daar geen zonwering op hebt, krijg je het sowieso te warm. Op een dakvenster moet je altijd buitenzonwering voorzien, bijvoorbeeld een geïntegreerd screen.”
Je hoort soms dat in zeer goed geïsoleerde woningen, zoals passiefhuizen, het zweet je al uitbreekt van zodra je een strijkijzer aanzet. Is dat een fabeltje?
“Nee, dat kan echt gebeuren, maar dan zetten mensen toch gewoon hun ramen open? In de lente of herfst is dat de beste oplossing, ook al heb je een ventilatiesysteem met warmterecuperatie. Maar als het in de zomer echt snikheet is buiten en je woont in een zeer goed geïsoleerd huis, dan is het geen slecht idee om je strijk mee naar buiten te nemen.”
