Isoleren tegen de koude is evident, onze woning beschermen tegen oververhitting is dat nog lang niet. Nochtans zou het dat wel moeten zijn, nu hittegolven en extreme temperaturen eerder regel dan uitzondering zijn. Hoe kan je een energiezuinig huis slim ontwerpen zodat het je beschermt tegen koude en hitte? Met deze tips maak je je huis klimaatproof.
Energiezuinige woning
Bij nieuwbouwwoningen is een bioklimatische aanpak aangewezen. Het doel van een bioklimatisch ontwerp is om het gewenste comfort in huis op een zo natuurlijk mogelijke manier te bereiken. Daarbij spelen zowel de keuze van het terrein (klimaat, ligging…) als de oriëntatie van de woning en de ramen (om de warmte en het licht van de zon te benutten) en de manier van bouwen (compact, thermische inertie, intensieve ventilatie…) een rol.
1. Zon binnenhalen in de winter, beschermen tegen oververhitting in de zomer
In de winter valt enkel op de zuidgerichte gevel genoeg zon om je woning passief en gratis op te warmen. Aan die zijde voorzie je dus best zo veel mogelijk glas. Doordat de zon in de zomer aan die kant zeer hoog staat, kan je de zonnestralen tegenhouden met een dakoversteek of een horizontale zonwering. Let er wel op dat je zo de gratis zonnewinsten in de winter niet teniet doet.
Het risico op oververhitting in de zomer is het grootst aan de oost- en westzijde van je woning. Aan die ramen voorzie je dus best een mobiele verticale zonwering of zonwerende beglazing. Ook bomen, struiken of hagen die in de winter hun bladeren verliezen, zijn een optie. Woningen die zeer goed geïsoleerd zijn, kunnen ook in het voor- en najaar oververhitten. Gelukkig zijn de nachten dan koeler, waardoor je ‘s nachts de temperatuur in huis kan laten zakken door het raam open te laten staan.
Foto Build Your Home
Foto Wilms Jos
2. Warmte verspreiden en verdelen
In een energiezuinige woning kies je best voor een ventilatiesysteem D met dubbele stroom (balansventilatie). Dat systeem kan het risico op oververhitting tegengaan en draagt bij aan het thermisch evenwicht tussen de verschillende ruimtes. Door verse lucht in de droge ruimtes zoals de zithoek, eetruimte en slaapkamers te blazen en vervuilde lucht te onttrekken aan de vochtige ruimtes zoals de keuken, badkamer en wasplaats, ontstaat er een natuurlijke luchtcirculatie in de woning.
De voorbeelden hieronder gelden vooral in de tussenseizoenen:
- Als de keuken naar het zuiden gericht is en de zithoek naar het noorden, zorgt de natuurlijke circulatie van verse lucht van de zithoek naar de keuken ervoor dat die laatste afkoelt. Tegelijk zorgt de warmtewisselaar in het ventilatiesysteem ervoor dat de lucht die in de zithoek wordt geblazen al deels wordt opgewarmd door de lucht die wordt afgevoerd uit de keuken.
- Als de zithoek naar het zuiden gericht is en de keuken naar het noorden, zorgt de natuurlijke circulatie van verse lucht van de zithoek naar de keuken ervoor dat die laatste opwarmt. Tegelijk zorgt de warmtewisselaar in het ventilatiesysteem ervoor dat de lucht die in de zithoek wordt geblazen al deels wordt afgekoeld door de lucht die wordt afgevoerd uit de keuken.
Dat principe heeft echter zijn limieten. Wanneer de temperatuur in de volledige woning oploopt in de zomer, is het noodzakelijk dat de warmtewisselaar met een bypass kortgesloten kan worden, zodat de binnenkomende verse lucht niet verder opwarmt en het binnen niet nog warmer wordt.
Foto Zehnder Group Belgium
Foto Renson
3. Warmte of koelte opslaan
In de winter moet je de zonnewarmte binnen opslaan om die op het juiste moment te gebruiken. Omgekeerd moet je in de zomer de nachtelijke koelte, afkomstig van een intensieve ventilatie tijdens de nacht, opslaan in de muren zodat je overdag oververhitting kan tegengaan. Die twee principes hebben te maken met de thermische inertie van je woning. Hoe hoger die inertie, hoe beter je grote temperatuurschommelingen kan opvangen.
De thermische inertie van een woning wordt hoofdzakelijk bepaald door de aanwezigheid van zware bouwmaterialen die de warmte of koelte kunnen opnemen. Denk maar aan beton, bakstenen, tegels… Bij een houtskeletwoning bijvoorbeeld is die inertie laag, dus moet er een inerte kern toegevoegd worden: binnenbepleistering op basis van klei, een betonnen dekvloer of binnenmuren opgebouwd uit zware bouwstenen.
4. Intensieve nachtkoeling
Eenmaal de warmte in de woning is binnengedrongen, moet je je woning (passief) afkoelen. Dat kan met een goede ventilatiestrategie. De beste manier is om gebruik te maken van de nachtelijke koelte. Door ’s nachts intensief te ventileren kan de warmte die overdag werd opgebouwd, weer naar buiten. De koelte die vervolgens wordt opgeslagen in de materialen van je woning, zorgt ervoor dat de temperatuur de volgende dag minder snel zal oplopen. Twee zaken zijn daarvoor essentieel: muren met een goede inertie en de mogelijkheid om ’s nachts veilig intensief te ventileren.
