De digitale meter wordt ook wel eens de ‘slimme’ meter genoemd. Slim, vanwege zijn mogelijkheden om informatie te ontvangen en te versturen. Zo verloopt de meteropname volledig automatisch en heb je een veel beter zicht op je energieverbruik. Er bestaan tegenwoordig bovendien allerlei energiebeheersystemen die je aan je digitale elektriciteits- en gasmeter kan koppelen, die hem nóg slimmer maken en je kunnen helpen om je verbruik binnen de perken te houden. Wat doen die precies, en welke meerwaarde bieden ze voor jou? Wij zochten het uit.
Energie besparen in je woning start – na grondig isoleren – met een goed inzicht in je verbruik. De uitrol van de digitale elektriciteits- en gasmeters in ons land kan je daarbij helpen. Deze meters beschikken namelijk over twee gebruikerspoorten waarop je een energiebeheersysteem kan aansluiten. Het aanbod is in volle groei. Flux50, een facilitator inzake energietransitie, volgt de markt op de voet en verzamelt de verschillende mogelijkheden op zijn website Maakjemeterslim.
“Er bestaan vandaag al heel wat nuttige applicaties die je kan koppelen aan je digitale meter”, legt Patrick Devos van Flux50 uit. “Ze laten allemaal toe om je energieverbruik en eventuele energie-injectie (bij eigen productie via zonnepanelen) te monitoren en te visualiseren. Maar ze krijgen ook meer en meer bijkomende functionaliteiten die je helpen om bepaalde doelstellingen te behalen. Dat gebeurt bijvoorbeeld door een slimme sturing van allerlei toestellen en systemen in je woning.”
Efficiënte sturing
“Met zo’n energiebeheersysteem kan je bijvoorbeeld het zelfverbruik van je eigen hernieuwbare energie maximaliseren. Zonder actieve sturing verbruikt een doorsnee gezin slechts 30% van de elektriciteit die het op datzelfde moment zelf opwekt. De rest komt op het net te staan. De combinatie van een slimme applicatie en een batterij, bijvoorbeeld in een elektrisch voertuig, kan het zelfverbruik echter opkrikken tot 70%. Met de toekomstige invoering van het capaciteitstarief in het achterhoofd is een energiebeheersysteem ook nuttig om een vooraf ingestelde verbruikslimiet niet te overschrijden.”
Patrick Devos wijst ook op twee nieuwe verbruikers die de nood aan een efficiënte sturing nog groter maken. “Door de elektrificatie van ons wagenpark zal het elektriciteitsverbruik in gezinnen wellicht verdubbelen”, meent hij. “En als je ook nog eens beslist om voor de verwarming van je woning over te schakelen van gas of stookolie naar elektriciteit, dan kan je verbruik zelfs verdrievoudigen.”
Een selectie
Maakjemeterslim stelt zich op als een neutraal uitstalraam van beschikbare energiebeheersystemen in ons land. Voor Livios geeft Flux50 wat meer uitleg bij enkele aanraders.
Monitoring en visualisatie
Enerzijds zijn er applicaties die focussen op de monitoring en visualisatie van je verbruikte en geproduceerde energie. “De June Dongle is er zo een”, zegt Patrick Devos. “Dat apparaatje sluit je aan op je digitale meter. Het toont dan alle gegevens in realtime of voor een door jouw gekozen periode. Als je kiest voor de premiumformule, wisselt June je op basis van je verbruik automatisch naar een voordeligere energieleverancier. Bijkomend krijg je ook adviezen op maat over nuttige investeringen zoals zonnepanelen of een batterij.”
Consumptie en productie op elkaar afstellen
Anderzijds zijn er tools die nog een stapje verder gaan, en bijkomende sturingsmogelijkheden in huis hebben. Smappee Infinity geeft alvast het energieverbruik op toestelniveau weer, maar stuurt je energie ook slim en automatisch aan. Dit systeem kan ook je consumptie en productie op elkaar afstemmen, wat resulteert in een optimaal zelfverbruik. Je krijgt zelfs gepersonaliseerde besparingstips. “Smappee kan bijvoorbeeld je warmtepomp, droogkast, wasmachine en laadpaal aansturen”, illustreert Patrick Devos uit. “Er is ook een samenwerking met automerk Polestar om je elektrische wagen optimaal te integreren in het hele verhaal.”
Energieverbruik per apparaat
Niko Home Control geeft je eveneens een kijk op je energieverbruik, en door toevoeging van de slimme stopcontacten kan dat eveneens per apparaat. Je krijgt ook alerts bij grote afwijkingen. Niko werkt samen met SMA, een van de grootste fabrikanten van omvormers voor zonnepanelen. Daardoor kan je makkelijk je eigen productie uitlezen in dezelfde applicatie. Je krijgt ook inzicht in hoeveel je van de opgewekte energie zelf verbruikt, en hoeveel je daarvan naar het net injecteert. Niko Home Control kan dat zelfverbruik ook optimaliseren.
Automatisering voor de hele woning
De Loxone Miniserver is dan weer een totaaloplossing die een domoticasysteem koppelt aan energiebeheer.De centrale sturing van de gebouwautomatisering neemt de meeste taken rond veiligheid, comfort en energie-efficiëntie op zich. Ook hiermee kan je onder meer je zelfverbruik en elektrische opslag optimaliseren. “Zo’n gecentraliseerd systeem is vooral handig voor nieuwe installaties”, zegt Patrick Devos. “Voor reeds bestaande installaties is zo’n oplossing echter niet altijd evident, omdat die vaak veel ruimte in de zekeringkast vergt.”
Hoe kies je zo’n energiebeheersysteem en wat kost het?
"Belangrijk bij je keuze is om te kijken naar de openheid van de oplossing. Energiebeheersystemen zoals de Loxone Miniserver en Smappee Infinity kunnen communiceren met een breed scala aan externe hardware, maar voor andere tools ligt zo’n interoperabiliteit soms moeilijker. De verschillende standaarden en protocols die vandaag in omloop zijn, maken het compatibiliteitsprobleem alleen maar groter. Weet wel dat je dat mogelijk kan oplossen via (draadloos geconnecteerde) tussenschakelaars in je stopcontacten."
De websites van de energiebeheersystemen vermelden niet altijd concrete aankoopprijzen. Op Maakjemeterslim vind je wel een prijsindicatie aan de hand van eurotekens. Reken sowieso op enkele honderden euro’s. Patrick Devos: “De exacte prijs voor de eindgebruiker varieert naargelang de installateur. De meeste applicaties vergen nu eenmaal een installatie door een vakman met voldoende kennis. Daarom lanceerde Flux50 samen met Volta, de koepelorganisatie rond elektrotechniek, een project dat de kennisverspreiding onder de installateurs moet vergroten."
Volta rekende ook de gemiddelde terugverdientijd van zo’n energiebeheersysteem uit. Voor een doorsneegezin is de investering van gemiddeld 300 tot 500 euro terugverdiend op amper twee à drie jaar.
