Het renovatiemasterplan: je werken én budget spreiden in de tijd

Wie een woning koopt om te renoveren, staat vaak voor een dilemma: een comfortabele, energiezuinige woning wordt steeds belangrijker, maar je wil misschien ook de indeling en het interieur meer afstemmen op jouw wensen en noden. Twee belangrijke zaken die je bovendien zal moeten verzoenen met het bestaande. Het is dus niet altijd eenvoudig om de juiste afweging te maken: met welke werken begin je? In welke volgorde? En wat gaat dat allemaal kosten? Door een renovatiemasterplan op te stellen, krijg je in een klap een antwoord op al deze vragen.

Wie vanaf 2023 een bestaande woning koopt met een energielabel E of slechter, zal die binnen de vijf jaar energetisch moeten opwaarderen tot minstens een label D. Maar ook voor wie een minder energieverslindende woning koopt of bewoont, is het interessant om te bekijken hoe je de woning nu al klaarstoomt voor de toekomst, wetende dat we tegen 2050 allemaal naar een label A moeten.

Toch draait een renovatieproject volgens architecte Silvia De Nolf om veel meer dan louter om het energetische: “Naast energie moet er ook gekeken worden naar het comfort, het programma van de bouwheer, naar technische aspecten zoals stabiliteit en bouwfysica, esthetische aspecten, en niet te vergeten ruimtelijke ordening en het juridisch kader. Al die aspecten kan je bundelen in een renovatiemasterplan.”

Waarom?

Een renovatiemasterplan is de ideale manier om je woning toekomstproof te maken én naar jouw wensen te kneden. Op basis van de eigenschappen van de woning en de noden en wensen van de eigenaar, wordt een meerjarenplan opgesteld, waarbij niet alleen de verschillende werken – zowel energiezuinige als esthetische – maar ook de kosten gespreid zijn in de tijd.

Een van de grote voordelen is dat er wordt toegewerkt naar het hoogst haalbare doel binnen x aantal jaar én dat alle werken goed op elkaar zijn afgestemd. “Zo worden inefficiënte renovaties vermeden”, legt architecte Silvia De Nolf van Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV) uit. “Een keuken renoveren voor de vloer geïsoleerd is, bijvoorbeeld. Of de ramen vervangen zonder rekening te houden met toekomstige gevelisolatie. Het zal je op termijn meer kosten om dat recht te zetten. Bovendien zou dat er ook voor kunnen zorgen dat bepaalde werken niet meer kunnen worden uitgevoerd. Dan spreken we van zogenaamde ‘lock-ins’.”

Wie?

“Een renovatiemasterplan wordt opgemaakt op maat van de woning”, vertelt Angelos Koutsis van Bond Beter Leefmilieu. “Iemand moet ter plekke langsgaan om de staat van de woning op te maken. Dat kan de architect zijn, maar ook energiehuizen komen langs en er bestaan ook renovatiecoaches.”

Die laatsten kijken volgens Silvia De Nolf nog te veel louter naar het energetische plaatje. “Het gaat niet alleen om die energetische renovatie. Ook comfort, veiligheid en esthetische kwaliteiten spelen mee, net als ruimtelijke ordening, waterbewustzijn, hittebestendigheid enzovoort. Je hebt iemand nodig die het totaalplaatje bekijkt. Om dat alles op een juiste manier te benaderen is de architect nog steeds de best geplaatste expert om zo’n masterplan op te stellen.”

“Toch mogen we, met het oog op de einddoelstelling, niet vergeten dat voor een groot deel van de woningeigenaars er enkel energetisch gerenoveerd zal worden”, pikt Koutsis in. “Niet iedereen heeft de luxe om zich bezig te houden met esthetische aspecten. Denk bijvoorbeeld aan die 40% die al onvoldoende middelen hebben om hun woning te renoveren. Dan spelen energiehuizen wel een belangrijke rol. Ook zij geven duidelijk, en vaak gratis, advies aan de eigenaars over wat eerst moet worden aangepakt, wat de einddoelstelling zou moeten zijn en wat je nu al kan doen met je bestaande budget.”

Wat kost het?

Hoeveel je betaalt om een renovatiemasterplan van je woning op te stellen, hangt uiteraard af van je woning: grootte, toegankelijkheid, beschikbare info, je wensen…, al geeft De Nolf een richtprijs voor een eerste advies met kostenraming tussen 300 en 800 euro aan. “Dat kost inderdaad wel iets,” beaamt ze, “maar door met iemand met kennis van zaken samen te werken, ga je ook geld kunnen besparen.”

“Als je iemand laat komen die enkel warmtepompen installeert, gaat die persoon enkel advies kunnen geven over warmtepompen. Laat je iemand komen die een holistische kijk heeft op het hele project, dan kan die bekijken wat op dat moment de beste oplossing is, afhankelijk van budgetten en het energetische plaatje, en hoe je binnen vijf à tien jaar eventueel wel een warmtepomp kan voorzien. Je gaat met andere woorden op zoek naar de goedkoopste oplossing met het beste resultaat.”

“Je gaat ook dubbele investeringen vermijden, doordat je geen lock-ins gaat creëren of bepaalde renovatiewerken al uitvoerde zonder rekening te houden met wat nog komen moet. Met een masterplan ga je dus veel winnen, eerder dan dat het een extra kost is.”

En het EPC dan?

Bij de verkoop van een woning, moet de verkoper een EPC (energieprestatiecertificaat) kunnen voorleggen. “Het EPC-certificaat geeft al voor een groot stuk aan hoe energiezuinig de woning is en welke investeringen er nodig zijn. Op het vlak van energie geeft het al een goede indicatie, wat tot minder verrassingen leidt. De vraag is of het daarmee volledig is”, zegt Marc Dillen van Embuild Vlaanderen. “Want naast energie, zijn ook comfort en milieuaspecten belangrijke aandachtspunten als je een woning koopt.”

“Denk maar aan klimaatadaptatie”, vult Angelos Koutsis aan. “Om oververhitting tegen te gaan, dat je plekken hebt om water op te vangen. Momenteel krijg je geen inschatting van de kosten die je nodig hebt om aan die eisen te voldoen”.

“Er is ook niet meteen een strikte correlatie tussen het EPC en het effectieve energieverbruik”, gaat Dillen verder. “En het gaat er toch om dat je energieverbruik naar beneden gaat. Ik denk dat we het EPC moeten aanvullen met technieken om dat energieverbruik slim naar beneden te krijgen. Je kan een label A halen, maar toch nog veel energie verbruiken. Je zou ook meer mogelijkheden moeten krijgen om hetzelfde resultaat te behalen. Het EPC kan dus wel nog wat verfijning gebruiken.”

“Dan komen we eigenlijk terug op het renovatiemasterplan”, besluit Koutsis. “Laat je in het begin zo’n plan opmaken, krijg je wel een duidelijk zicht op al deze zaken én hun kostprijs.”

Leestip: Wil jij ook je woning energiezuinig renoveren? Ontdek de 10 beste tips van onze experts.