Dilemma: laat ik een regenwaterput plaatsen of niet?

Water is kostbaar. Zeker in tijden van droogte, zoals afgelopen zomers. Bewust omgaan met water, waterrecuperatie en infiltratie zijn drie zaken waar we in de toekomst meer rekening mee moeten houden. Een regenwaterput kan daarbij helpen. We stelden Silvia De Nolf, adviseur bij NAV (Netwerk Architecten Vlaanderen) en waterconsulent, voor een keuze: laat ik een regenwaterput plaatsen of niet? 

Waarom een regenwaterput plaatsen?

In Vlaanderen en Brussel is het plaatsen van een regenwaterput in sommige gevallen verplicht. De reden? Ze helpen om wateroverlast tegen te gaan én laten je drinkwaterfactuur dalen door regenwater in te zetten voor bepaalde huishoudelijke taken. Maar loont het de moeite om een regenwaterput te laten plaatsen wanneer je geen (grote) werken aan je woning of buitenomgeving laat uitvoeren?

“Absoluut”, steekt waterconsulent Silvia De Nolf van wal. “Ook al ben je niet verplicht om er eentje te plaatsen, het is zeker nuttig om het toch te doen. Als adviseur én waterconsulent geef ik architecten advies over alles wat met water te maken heeft. Ik krijg van architecten veel vragen binnen, dus het is zeker een actueel thema. Maar ik merk ook dat architecten niet altijd een regenwaterput opnemen in hun plan als het niet verplicht is. Dat moet veranderen. Het is goed dat de verplichting er in sommige gevallen is, maar ze mag strenger zijn, en dat zal binnenkort ook het geval zijn. Zodat we meer regenwater gaan hergebruiken dan vandaag het geval is.”

Waarvoor kan je regenwater gebruiken?

“Het hemelwater kan je gebruiken voor het doorspoelen van het toilet, voor je wasmachine, de uitgietbak en om je tuin via een buitenkraantje te voorzien van water. Maar theoretisch is het mogelijk om het water te hergebruiken voor de handenwasser in het toilet, de wastafel in de badkamer, de douche en de keuken. Al is er dan wel een goede filtering nodig en moet je de kwaliteit van het water ook geregeld controleren. Om te drinken blijf je best altijd drinkwater gebruiken. Voor gewoon hergebruik kom je toe met een gewoon filtersysteem. Wil je het regenwater inzetten voor de badkamer en de keuken, dan heb je een extra nafiltersysteem nodig. Deze heeft ook een actieve koolfilter en een UV-filter. De UV-filter is noodzakelijk om alle bacteriën in het water te doden. Terwijl een actieve koolfilter schadelijke organische stoffen gaat absorberen. Combineer je een groendak met een regenwaterput, dan heb je sowieso een actieve koolfilter nodig. Los van waarvoor je het water wil hergebruiken. Anders loop je de kans dat het water bruin verkleurt.” 

Hoe kunnen we meer regenwater hergebruiken?

“Het is nodig om het toepassingsgebied uit te breiden om zo het hergebruik naar een hoger niveau te tillen. Dat kan enkel als privé en openbaar domein hier samen aan werken. De nieuwe hemelwaterverordening, die op 10 februari definitief werd goedgekeurd door de Vlaamse regering, is een grote stap in de goede richting.” Die nieuwe verordening vervangt de regelgeving van 2013 en treedt op 2 oktober in werking. Centraal staat dat elke druppel telt. De regelgeving stelt dat de minimale volumes van regenwaterputten opgetrokken worden. En dat een regenwaterput verplicht is bij verbouwingen of bij een uitbreiding aan bestaande gebouwen. Maar ook infiltratie speelt mee (denk aan het ontharden van opritten en terrassen).

Maar evengoed is in de nieuwe verordening de mogelijkheid opgenomen om regenwater collectief op te nemen, verplicht te maken. “En daar ligt volgens mij het meeste potentieel. De Nieuwe Dokken, een woonproject in het noorden van Gent, werkt alvast inspirerend. Daar proberen ze water collectief een tweede leven te geven. In de nieuwe woonbuurt willen ze zowel grijs water (van douches en wasmachines) als zwart water (van toiletten) recupereren. Een grote waterzuiveringsinstallatie in de kelder van de gebouwen doet al het zuiveringswerk. Zodat een naburige zeepfabriek dat gezuiverde water tijdens hun productieproces kan hergebruiken.” 

Q&A regenwaterput

Van grondwaterput tot regenwaterton. We legden Silvia enkele realistische cases voor van drie huiseigenaars die een concrete vraag hebben over het al dan niet plaatsen van een regenwaterput.

Grondwaterput vs regenwaterput

“Ik heb een oude grondwaterput die in de zomer droog staat. Het water dat we uit de put pompen, gebruiken we voor het doorspoelen van het toilet en voor de buitenkraan. Vorige zomer moesten we omschakelen naar drinkwater, omdat de put droog stond. Is het met de klimaatveranderingen aangewezen om toch een regenwaterput te laten installeren?”

“Ik zou zeker aanraden om een regenwaterput te laten installeren. Volgens de Vlaamse Milieumaatschappij stond in januari bij 58% van de meetpunten het grondwater laag tot zeer laag. Het moet dus nog stevig regenen om dat peil omhoog te krijgen. Plus, het duurt ook weken tot maanden vooraleer een regendruppel het grondwater bereikt. Kans is dus groot dat ook deze zomer de grondwaterput leeg zal zijn. Dit kan je voorkomen door een regenwaterput te laten plaatsen.”

5.000 liter vs 10.000 liter

“Onze drie kinderen zijn het huis uit en we willen onze woning energetisch verbouwen. Onze architect stelt voor om een regenwaterput te installeren van 10.000 liter. Is dat niet te veel, want we zijn nu maar met twee?”

“Je mag je regenwatergebruik niet berekenen op basis van het actuele aantal bewoners. Beter is om te kijken naar het aantal mensen die in de woning kunnen wonen. Heb je vier slaapkamers, dan is je woning voorzien op vier of vijf bewoners. Daarnaast heeft de Vlaamse regering het licht op groen gezet om het verplichte volume van regenwaterputten op te trekken. Vanaf 2 oktober 2023 moet je regenwaterput minstens 7.500 liter groot zijn als de oppervlakte van je dak groter is dan 80m². Is je dak groter dan 120m² dan is een put van 10.000 liter verplicht.”

Regenwaterput vs regenwaterton

“Ik woon in een gerenoveerd rijhuis in de stad en heb een kleine, smalle tuin. Het zal dus zeer moeilijk zijn om een regenwaterput te laten plaatsen. Wat kan ik wel doen om regenwater op te vangen en te hergebruiken? Is een regenwaterton voldoende?”

“Een regenwaterton volstaat enkel om de planten water te geven. Meer niet. In een stedelijke context, waar het niet mogelijk is om een regenwaterput te laten plaatsen, omdat er geen ruimte voor is of omdat het praktisch niet mogelijk is, is er nood aan andere oplossingen. Momenteel zijn er  al regenwaterblazen in EPDM op de markt. Die kan men dan in een (kruip)kelder onderbrengen. Maar ik geloof sterk in een collectief wateropvangsysteem. Bij de heraanleg van de straat kan men zorgen voor een wateropvangsysteem, dat gedeeld wordt met de bewoners van de straat. Maar hiervoor moet er uiteraard samengewerkt worden met het openbaar domein. Eigenaars van een elektrische wagen, die in de stad wonen en geen oprit of garage hebben, staan voor dezelfde uitdaging. Zij hebben ook nood aan collectieve laadpalen. En ook hier speelt het openbare domein een belangrijke rol.”

Conclusie: laat ik een regenwaterput plaatsen?

Laat ik best een regenwaterput plaatsen? Ook al ben ik het niet verplicht of staan er geen grondige verbouwingswerken gepland?

“Heb je de ruimte en is je tuin makkelijk bereikbaar, dan is het aangeraden om er eentje te plaatsen. Het is 5 voor 12 wat betreft het waterverhaal in België. We hebben te weinig grondwater, het waterpeil van de rivieren daalt, en het drinkwater gebruiken we beter waarvoor het bedoeld is. Deze duurzaamheidsredenen staan met stip op 1, maar er is ook nog zoiets als de waterprijs. Momenteel is water een goedkoop product, het is een basisbehoefte. Maar de lage prijzen van water zullen in de toekomst niet gehandhaafd blijven. Financieel is het dus zeker een slimme zet om je eigen water te gaan hergebruiken.”