Droom je van een totaalrenovatie? Hier vind je alles wat je moet weten!

Met een totaalrenovatie tover je een verouderde woning om tot je droomhuis. Maar hoe begin je aan zo’n renovatie? Hoe bepaal je je budget, regel je vergunningen en vermijd je valkuilen? Een grondige renovatie brengt veel keuzes en uitdagingen met zich mee, dus een goede voorbereiding is belangrijk. We nemen je stap voor stap mee door het proces van een totaalrenovatie: van financiering en premies tot het inschakelen van de juiste vakmensen. Zo sta je sterker in je (ver)bouwschoenen en haal je het maximale uit je investering.

Wat is een totaalrenovatie?

Een totaalrenovatie is een ingrijpende verbouwing waarbij je een woning of appartement volledig aanpakt om het te moderniseren en energiezuiniger te maken. Dit kan zowel de binnen- als buitenkant omvatten, inclusief structurele werken, isolatie, technieken (zoals elektriciteit en sanitair) en afwerking. In tegenstelling tot een gedeeltelijke renovatie, waarbij je slechts bepaalde delen van een woning aanpakt, transformeert een totaalrenovatie de woning volledig, vaak zonder de draagstructuur af te breken.

Totaalrenovatie of nieuwbouw?

De keuze tussen een totaalrenovatie en nieuwbouw hangt af van verschillende factoren, zoals de staat van de bestaande woning, je budget, regelgeving en persoonlijke voorkeuren.

Een totaalrenovatie is vaak een goede optie als de basisstructuur van de woning nog in goede staat is. Voordelen zijn mogelijk lagere kosten, behoud van karakter en eventueel profiteren van renovatiepremies. Nadelen zijn onvoorziene kosten en langere doorlooptijden.

Nieuwbouw biedt daarentegen volledige vrijheid in ontwerp, energiezuinigheid en moderne bouwtechnieken. Het nadeel is dat sloop en heropbouw soms duurder kunnen zijn en dat er strengere bouwvoorschriften gelden.

Stappenplan totaalrenovatie

Een totaalrenovatie vraagt om een goed doordacht stappenplan. Hieronder de belangrijkste fasen om je renovatie vlot en efficiënt aan te pakken.

1. Voorbereiding

• Bepaal de staat van de woning en welke werken er nodig zijn.
• Maak een realistische kostenraming en voorzie een buffer voor onvoorziene kosten.
• Controleer of er een omgevingsvergunning nodig is en informeer naar premies of subsidies.
• Beslis of je een architect nodig hebt en vergelijk offertes van aannemers.

2. Sloop- en voorbereidende werken

• Verwijder oude materialen, wanden, vloeren en technieken indien nodig.
• Herstel indien nodig de draagstructuur van de woning.
• Isoleer het dak, muren en vloeren om de woning energiezuiniger te maken.
• Plaats nieuwe, energiezuinige ramen en deuren.

3. Technieken vernieuwen

• Vervang oude bedrading en stel een nieuw elektriciteitsplan op.
• Kies een verwarmingssysteem (bv. warmtepomp, gasketel, vloerverwarming).
• Denk aan ventilatie voor een gezond binnenklimaat.

4. Binnenafwerking

• Werk je muren en vloeren af.
• Installeer de keuken en badkamer.

5. Inrichting

• Kies de juiste verlichting en afwerkingsmaterialen.
• Controleer of alles correct is uitgevoerd en werk de laatste details af.

Voordelen van een totaalrenovatie

Een totaalrenovatie biedt verschillende voordelen, zowel financieel, praktisch als ecologisch: 

1. Kostenbesparing

• Vaak goedkoper dan nieuwbouw als je de bestaande draagstructuur kan behouden.
• Mogelijkheid om renovatiepremies en subsidies aan te vragen.
• Je hoeft geen bouwgrond te kopen.

2. Verhoogde woningwaarde

• Een gerenoveerde woning is aantrekkelijker op de vastgoedmarkt.
• Door energiezuinige verbeteringen haal je een betere EPC-score, wat gunstig is bij verkoop of verhuur.

3. Duurzamer en energiezuiniger

• Betere isolatie, nieuwe ramen en een efficiënt verwarmingssysteem verlagen je energieverbruik.
• Mogelijkheid om duurzame technieken toe te passen, zoals vloerverwarming, zonnepanelen en een warmtepomp.
• Bestaande materialen kunnen hergebruikt worden, wat milieuvriendelijker is dan sloop en heropbouw.

4. Behoud van karakter

• Je kan authentieke elementen zoals gevels, houtwerk of ornamenten behouden.
• De combinatie van oud en nieuw geeft een unieke uitstraling.

5. Minder administratieve rompslomp

• Vaak minder strenge regelgeving en vergunningsplicht dan bij nieuwbouw.
• Geen extra grond- of bouwvergunning nodig als de structuur behouden blijft.

6. Mogelijkheid tot gefaseerde renovatie

• Je kunt de renovatiewerken spreiden over meerdere jaren, afhankelijk van je budget en tijd.
• Je hebt de flexibiliteit om bepaalde werken zelf uit te voeren en zo kosten te besparen.

Totaalrenovatie prijs

De prijs van een totaalrenovatie hangt af van verschillende factoren, zoals de omvang van de werken, de staat van de woning en de materialen die je kiest. Vraag meerdere offertes op zodat je goed kan vergelijken. Hieronder een overzicht van de gemiddelde kosten.

1. Type renovatie

• Totaalrenovatie: 1.000 tot 2.500 euro per m².
• Deelrenovatie: 300 tot 1.000 euro per m².
• Zolderrenovatie: 400 tot 1.200 euro per m².
• Aanbouw of bijgebouw: 1.000 tot 2.500 euro per m².

2. Arbeidskosten van de aannemer

• 35 tot 60 euro per uur.
• Of een vast tarief per project.

3. Materialen

• Hoe luxueuzer de materialen die je wenst, hoe hoger de prijs

4. Extra kosten en onvoorziene uitgaven

• Hou een buffer van 10 tot 20% achter de hand om onvoorziene kosten te dekken.

Financiering

In eerste instantie heb je misschien zelf een spaarpotje opgebouwd voor je totaalrenovatie. Of je hebt een tweede woning die je misschien kan verkopen of een opbrengsteigendom waardoor je huurinkomsten ontvangt. Uiteraard is het afsluiten van een lening eveneens mogelijk. Om je wegwijs te maken in de mogelijkheden heeft het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) de Kredietzoeker gelanceerd. Via deze online tool krijg je voor jouw specifieke situatie een aantal financieringsmogelijkheden opgelijst. Dat kan gaan van de Mijn VerbouwLening tot een renovatielening bij de bank of het afsluiten van een nieuw hypothecair krediet.

Premies

Ga je je woning renoveren? Dan kan je voor bepaalde werken zowel in Vlaanderen, Brussel als Wallonië een premie aanvragen. Controleer zeker of je gemeente nog een bijkomende premie geeft. 

Juridische en administratieve aspecten van een totaalrenovatie

Bij een totaalrenovatie krijg je te maken met verschillende administratieve en juridische verplichtingen, afhankelijk van de aard van de werken. Een overzicht:

1. Heb je een vergunning nodig?

Of je een vergunning nodig hebt, hangt af van de aard en impact van de werken. Doorgaans heb je geen vergunning nodig voor binnenrenovaties zonder impact op de structuur (bv. schilderen, vloeren leggen, sanitair vervangen). En voor isolatiewerken aan de binnenkant van je woning. Voor lichte renovatiewerken volstaat vaak een melding. Denk bijvoorbeeld aan een dakrenovatie zonder verandering van vorm of draagconstructie. Voor ingrijpende renovaties heb je een omgevingsvergunning nodig. Controleer dus altijd bij je gemeente of je renovatie meldings- of vergunningsplichtig is.

Hoe vraag je een vergunning aan?

1. Architect inschakelen (indien nodig).
2. Dossier indienen bij de gemeente via het omgevingsloket of de stedenbouwkundige dienst.
3. Goedkeuring en wachttijd hangen af van de complexiteit. Doorgaans enkele weken tot maanden.
4. Starten met de werken: na goedkeuring mag je beginnen, vaak met een bepaalde uitvoeringstermijn.

2. Andere administratieve verplichtingen

• EPB-eisen (Energieprestatie en Binnenklimaat): bij ingrijpende energetische renovaties moet je woning aan strengere energieprestatienormen voldoen.
• Premies en subsidies aanvragen: voor energiezuinige renovaties kan je financiële steun krijgen van de overheid.
• Veiligheidscoördinatie: bij grote werken met meerdere aannemers is een veiligheidscoördinator verplicht.

Partners in een totaalrenovatie

Een totaalrenovatie is een complex project waarbij verschillende specialisten betrokken zijn. Afhankelijk van de omvang van je renovatie kan je kiezen voor een totaalrenovatiebedrijf dat alles coördineert of zelf verschillende vakmensen inschakelen.

Architect: verplicht bij structurele werken

• Helpt met het ontwerp, vergunningen en technische plannen.
• Kan het project coördineren en opvolgen.

Aannemer(s) 

• Voert de renovatiewerken uit, van sloop tot afwerking. Denk aan een elektricien, loodgieter, isolatiespecialist, dakwerker, vloerder, schilder en schrijnwerker.
• Kan werken als hoofdaannemer (coördineert alles) of je kan verschillende gespecialiseerde aannemers inschakelen.

EPB-verslaggever 

• Verplicht bij energiebesparende werken, berekent de energieprestatie van je woning.

Veiligheidscoördinator 

• Nodig als meerdere aannemers samenwerken op de werf.

Notaris

• Als er bij de renovatie ook een aankoop of herfinanciering komt kijken.

Financieel adviseur 

• Helpt bij leningen.

Zelf doen of laten doen?

Hier is een handige tabel om de keuze tussen zelf doen of laten doen bij een totaalrenovatie te vergelijken:

Handige tips voor een geslaagde totaalrenovatie

Voor een vlot verloop van een totaalrenovatie zijn een goede voorbereiding en slimme keuzes cruciaal. Met deze tips voorkom je onverwachte problemen en hou je je budget onder controle.

1. Vergelijk offertes 

• Vraag offertes aan bij meerdere aannemers en leveranciers.
• Kijk niet alleen naar de prijs, maar ook naar kwaliteit, garanties en timing.
• Controleer of alles gedetailleerd beschreven staat, zodat je later geen verrassingen krijgt.

2. Bepaal je budget 

• Stel een realistisch budget op en hou rekening met onvoorziene kosten (+10-20%).
• Prioriteer noodzakelijke werken en stel een fasering op als je niet alles in één keer kan uitvoeren.
• Informeer naar premies en subsidies om kosten te drukken.

3. Maak duidelijke afspraken 

• Werk met contracten en deadlines om misverstanden te vermijden.
• Leg afspraken vast over betalingen, planning en opleveringstermijnen.
• Vraag om een schriftelijke garantie op uitgevoerde werken.

4. Stel geen belangrijke werken uit 

• Fundamentele zaken zoals dak, isolatie, elektriciteit en sanitair moeten eerst in orde zijn.
• Uitgestelde werken kunnen later duurder en moeilijker worden om uit te voeren.
• Denk niet alleen aan wat je nu nodig hebt, maar ook aan toekomstige noden.

5. Bereid je praktisch voor

• Woon je in het huis tijdens de renovatie? Zorg dan voor een tijdelijke keuken of badkamer.
• Maak een planning per fase om de overlast te beperken.
• Controleer of je een vergunning nodig hebt en regel dit op tijd.

6. Denk op lange termijn 

• Investeer in duurzame oplossingen zoals isolatie, zonnepanelen en energiezuinige installaties.
• Gebruik kwalitatieve materialen die langer meegaan en minder onderhoud vergen.
• Hou rekening met toekomstige gezinsuitbreiding of levensloopbestendigheid.

Meest gemaakte fouten

Een totaalrenovatie is een groot en complex project, waardoor fouten snel gemaakt worden. Hieronder de meest voorkomende valkuilen en hoe je ze kan vermijden.

1. Geen duidelijke planning of budget opstellen 

Veel mensen beginnen zonder een goed plan, waardoor kosten en deadlines uit de hand lopen. Maak een gedetailleerd budget en stel een realistische planning op met deadlines per fase. Houd rekening met onvoorziene kosten (+10-20%).

2. Te weinig offertes vergelijken 

Werken met de eerste de beste aannemer zonder prijsvergelijking kan leiden tot hoge kosten of slecht vakwerk. Vraag minstens drie offertes en vergelijk niet alleen de prijs, maar ook kwaliteit, materialen en garanties.

3. Belangrijke werken uitstellen 

Vermijd dat je eerst investeert in afwerking terwijl fundamentele zaken zoals elektriciteit, isolatie of dak nog niet in orde zijn. Werk van binnen naar buiten en geef voorrang aan stabiliteit, isolatie en leidingen.

4. Verkeerde of goedkope materialen kiezen

Goedkope materialen lijken aantrekkelijk, maar kunnen sneller verslijten of extra onderhoud vereisen. Kies voor duurzame en kwaliteitsvolle materialen die op lange termijn kosten besparen.

5. Geen duidelijke afspraken maken met aannemers 

Mondelinge afspraken leiden vaak tot misverstanden, extra kosten en vertragingen. Leg alles schriftelijk vast: prijs, opleverdatum, materialen, betalingsvoorwaarden en garanties.

6. Zelf doen zonder kennis of ervaring 

Te veel zelf proberen kan leiden tot fouten die later duur zijn om te herstellen. Doe alleen zelf wat je goed kan (bv. schilderen, vloeren leggen) en laat technische of structurele werken over aan professionals.

7. Geen vergunningen of administratie regelen

Sommige renovaties vereisen een vergunning of meldingsplicht. Zonder goedkeuring riskeer je boetes of moet je werken terugdraaien. Informeer op tijd bij de gemeente of je een vergunning of melding nodig hebt.

FAQ totaalrenovatie