Kalkaanslag voorkomen? Zo kies je de juiste waterontkalker

Kalkaanslag kan ongemak en extra kosten veroorzaken. Een waterontkalker kan helpen: hij vermindert de hoeveelheid kalk in je water en beschermt zo je installatie en apparaten. Maar hoe werkt zo’n toestel precies, welke soorten zijn er en wat zijn de voor- en nadelen? In dit artikel ontdek je er alles over: van onthardingsmethodes tot capaciteit, prijs, onderhoud en levensduur. 

Wat is een waterontkalker?

Een waterontkalker is een toestel dat kalk in leidingwater vermindert of neutraliseert om kalkaanslag in kranen, leidingen en huishoudtoestellen te beperken. In tegenstelling tot een waterverzachter, die de calcium- en magnesiumionen volledig vervangt door natrium, beïnvloedt een waterontkalker vaak de structuur van de kalkdeeltjes of verwijdert ze deels. Hierdoor kunnen ze zich minder makkelijk afzetten, terwijl het water technisch gezien hard blijft.

Hoe werkt een waterontkalker?

In plaats van calcium- en magnesiumionen volledig te verwijderen, zoals een klassieke waterontharder doet, beïnvloedt een waterontkalker kalk in het water zodat die zich minder gemakkelijk afzet. Zo werkt het: 

1. Magnetisch of elektronisch: sommige waterontkalkers gebruiken een magnetisch of elektronisch veld om de structuur van de kalkdeeltjes te veranderen. Hierdoor hechten de deeltjes zich minder snel aan leidingen en apparaten.
2. Chemisch of filterend: andere systemen gebruiken speciale filters of harsen die kalk binden of neerslaan. Het water blijft zacht voor apparaten, maar behoudt de mineralen.
3. Doorstroming: water gaat continu door het toestel, waardoor alle waterpunten beschermd worden tegen kalkaanslag.

Voor- en nadelen

Een waterontkalker heeft zowel voordelen als beperkingen. Hier is een overzicht:

Aansturingsprincipes van een waterontkalker

Een waterontkalker heeft een regel- of besturingssysteem dat bepaalt wanneer en hoe het toestel werkt. Dit systeem is belangrijk voor de efficiëntie, het waterverbruik en onderhoud. Er zijn verschillende aansturingsprincipes:

1. Tijdgestuurd (tijdprogramma)

• Het toestel start automatisch op vaste tijdstippen.
• Voordeel: eenvoudig en voorspelbaar.
• Nadeel: kan water verspillen als het systeem regenereert terwijl er weinig water is verbruikt.

2. Volumegestuurd (watermetergestuurd)

• Regeneratie gebeurt op basis van daadwerkelijk verbruikt water.
• Voordeel: efficiënter en zuiniger met water en zout.
• Nadeel: iets complexere bediening en duurder in aankoop.

3. Sensor- of demandgestuurd

• Moderne waterontkalkers meten continu de waterkwaliteit of calciumconcentratie.
• Regeneratie start alleen als het echt nodig is.
• Voordeel: maximale efficiëntie en minimale verspilling.
• Nadeel: duurder en elektronisch complexer.

Onthardingsmethodes

Waterontkalkers kunnen water op verschillende manieren behandelen om kalkaanslag te verminderen. Welke onthardingsmethode je best kiest hangt af van wat je wil: volledige zachtheid van het water, minimale toevoeging van natrium of een onderhoudsarm systeem. Dit zijn de meest gebruikte onthardingsmethodes:

1. Elektronisch of magnetisch

• Kalkdeeltjes worden beïnvloed door een magnetisch of elektronisch veld, waardoor ze minder neerslaan.
• Voordeel: geen toevoeging van natrium, water blijft geschikt als drinkwater.
• Nadeel: effectiviteit hangt af van waterhardheid en leidingen.

2. Filtertechnieken

• Speciale harsen of filters vangen calcium- en magnesiumdeeltjes op.
• Kan gecombineerd worden met ionenwisseling of magnetische systemen.
• Goed voor kleinere hoeveelheden water of specifieke toepassingen.

Capaciteit

De capaciteit van een waterontkalker bepaalt hoeveel water het toestel kan behandelen voordat er een regeneratie of onderhoud nodig is. Kies een waterontkalker die past bij je dagelijks waterverbruik en de hardheid van je water, zodat je optimaal beschermd bent tegen kalkaanslag. Om de juiste capaciteit te bepalen, moet je hier rekening mee houden:

• Gezin en waterverbruik: hoe meer personen en watergebruik in huis, hoe groter de capaciteit moet zijn.
• Waterhardheid: harder water vereist meer capaciteit.
• Regeneratiecyclus: sommige toestellen regenereren automatisch op basis van tijd of waterverbruik. Een juiste capaciteit zorgt dat dit efficiënt gebeurt.
• Toekomstige groei: hou rekening met een toekomstige verbouwing of gezinsuitbreiding. Je kiest dan best al een toestel dat iets meer capaciteit heeft dan je huidige verbruik.

Prijs

De prijs van een waterontkalker hangt af van het type en de technologie. Een overzicht:

Verbruik

De meeste waterontkalkers verbruiken zeer weinig tot geen elektriciteit, afhankelijk van het type. Magnetische en elektronische systemen gebruiken slechts een paar Watt om een veld te creëren, terwijl polyfosfaatfilters en zinken anode-systemen volledig passief werken. CO₂-injectiesystemen verbruiken iets meer energie, meestal 20–50 W tijdens actieve injectie. Over het algemeen is het energieverbruik van een waterontkalker dus minimaal.

Soorten

Er bestaan meerdere soorten waterontkalkers, elk met hun specifieke werking, voor- en nadelen. Een overzicht:

Wanneer kiezen voor een waterontkalker?

Een waterontkalker is vooral interessant als je last hebt van kalkaanslag in je leidingen, kranen, boilers of huishoudtoestellen, maar het water niet volledig wilt verzachten. Of in deze situaties:

• Je woont in een gebied met hard water en wil kalkaanslag verminderen zonder natrium aan je drinkwater toe te voegen.
• Je wil je apparaten beschermen (wasmachine, vaatwasser, boiler, koffiezetapparaat).
• Je zoekt een onderhoudsarm systeem dat weinig elektriciteit verbruikt.
• Je wil kalkaanslag in het hele huis verminderen zonder grote aanpassingen aan de leidingen of waterdruk.

Zelf plaatsen of laten doen?

Eenvoudige systemen zoals magnetische of elektronische ontkalkers zijn meestal plug-and-play. Het voordeel van zelf plaatsen is dat het goedkoper is en je direct controle hebt over de installatie. Het nadeel is dat een foutieve installatie de effectiviteit kan verminderen of schade aan de leidingen kan veroorzaken.

Complexere systemen zoals CO₂-injectie of zinken anode-systemen vereisen vaak vakmanschap. Het voordeel van een professionele installatie is dat je zeker bent van een correcte werking en optimale prestaties, plus vaak garantie van de leverancier. 

Waar plaatsen?

De locatie van een waterontkalker is belangrijk voor een effectieve werking en onderhoudsgemak. De ideale plaats is dicht bij de waterinlaat, droog, vorstvrij en goed bereikbaar.  

• Plaats de ontkalker zo dicht mogelijk bij de binnenkomende waterleiding, zodat al het water in huis behandeld wordt. Dit voorkomt kalkaanslag in sanitaire leidingen, boilers en toestellen.
• Kies een plek die beschermd is tegen vocht en vorst, zoals een kelder, garage of technische ruimte. Vorst kan de werking van sommige systemen beschadigen en lekkages veroorzaken.
• Zorg dat je voldoende ruimte hebt rond het toestel om filters te vervangen, de anode te controleren of een CO₂-fles te vervangen.

Is een waterontkalker geschikt voor elk type woning?

Of een waterontkalker geschikt is voor jouw woning hangt af van de waterleidingen, beschikbare ruimte en waterbehoefte.

• Nieuwbouw en renovatie: eenvoudig in te passen bij de hoofdaansluiting en vaak makkelijk te combineren met moderne leidingsystemen.
• Bestaande woningen: ook mogelijk, maar soms is extra leidingwerk of een geschikte technische ruimte nodig.
• Appartementen: installatie kan lastiger zijn vanwege gedeelde leidingen en beperkte ruimte. Overleg met de syndicus is vaak nodig.
• Kleine woningen of vakantiehuizen: compacte systemen zoals magnetische of elektronische ontkalkers zijn geschikt. Ze nemen weinig ruimte in en zijn onderhoudsarm.

Onderhoud

Regelmatig onderhoud zorgt ervoor dat je waterontkalker efficiënt en betrouwbaar blijft werken. Magnetische en elektronische systemen hebben bijna geen onderhoud nodig, alleen een periodieke controle van stroom en aansluitingen. Polyfosfaatfilters moet je meestal één keer per jaar vervangen. CO₂-injectiesystemen vragen om een controle van de fles en een periodieke professionele inspectie. Bij zinken anode-systemen controleer je de anode jaarlijks en vervang je die indien nodig. 

Levensduur

Hoe lang een waterontkalker meegaat, hangt af van het type systeem, het onderhoud en gebruik. Magnetische en elektronische systemen en polyfosfaatfilters gaan 10 tot 15 jaar mee. CO₂-injectiesystemen en zinken anode-systemen 10 tot 20 jaar. 

Waterontharder versus waterontkalker

Een waterontharder verwijdert kalk uit het water, terwijl een waterontkalker kalkproblemen voorkomt door ze te neutraliseren. Wil je écht zacht water, dan kies je voor een waterontharder. Wil je vooral je leidingen en toestellen beschermen, dan volstaat een waterontkalker.

FAQ: Waterontkalker