Opstijgend vocht bedreigt 1 op 3 woningen

Statistisch gezien loopt één op de drie woningen in ons land risico op problemen met opstijgend vocht. Maar waaraan herken je opstijgend vocht? En hoe los je het op? Livios ging op de koffie bij vochtexpert Yves Vanhellemont.

Opstijgend vocht bij 1 op 3 woningen

Yves Vanhellemont is adjunct labohoofd van de Afdeling Duurzame Ontwikkeling en Renovatie van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB). Hij behandelt vragen rond opstijgend vocht, regendoorslag en condensvocht. Vanhellemont: “Opstijgend vocht is een van de belangrijkste oorzaken van vochtproblemen: statistisch gezien, op basis van de ouderdom, heeft een derde van de woningen in ons land er potentieel last van.”

“Ik wil de schade ten gevolge van regendoorslag of condensvocht niet minimaliseren, maar opstijgend vocht zorgt doorgaans voor meer schade”, zegt Yves Vanhellemont. “En wel om twee redenen. Ten eerste gaat het om grotere hoeveelheden water. Ten tweede is vocht dat uit de grond komt beladen met zouten. En die maken de symptomen een stuk erger. Een vochtige muur die óók zouten bevat, loopt meer schade op dan een muur die alleen nat is, zoals bij doorslaand regenwater.”

© Getty Images
Foto Noaqua
Foto Vochtbestrijding TIBAS
Foto Noaqua

Welke woningen lopen het grootste risico?

“Alle huizen die voor 1950 gebouwd werden, hebben mogelijk last van opstijgend vocht”, weet Yves Vanhellemont. “Dat komt omdat er toen nog geen anticapillair membraan (waterkerende laag, red.) werd toegepast. Zo’n waterkering is pas vanaf de jaren 50 min of meer standaard.”

Hij benadrukt wel dat niet elke oude woning last heeft van opstijgend vocht. “Een oudere woning zonder waterkerende laag kan toch kurkdroog zijn, zelfs in de kelder. De verharding rondom de woning kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat al het hemelwater rechtstreeks in het riool belandt, waardoor de muren, ook ondergrondse, helemaal droog blijven.”

Opstijgend grondvocht is volgens de expert dan ook niet alleen te wijten aan de grondwaterstand. Ook andere factoren spelen een rol, zoals:

De helling van het terrein;
De verharding rondom de woning;
De manier waarop hemelwater afgevoerd wordt;
De grondsamenstelling.

En woningen van na 1950?
Is jouw huis pas na de jaren 50 gebouwd? Dan is de kans op opstijgend vocht klein, maar niet onbestaande, volgens Yves Vanhellemont. Het kan bijvoorbeeld dat:

Er toch geen waterkering geplaatst werd;
Er een onderbreking is in de waterkering;
Er nadien een onderbreking is ontstaan (bijvoorbeeld als een deur dichtgemetseld werd);
De tuin of het terras opgehoogd werd.

Hoe herken je opstijgend vocht?

“Alles begint met een grondige diagnose”, zegt Vanhellemont. “Veel vochtoorzaken hebben dezelfde symptomen. Ik ken gevallen van regendoorslag, waar de symptomen er precies uitzagen zoals bij opstijgend vocht.”

Klinkt verwarrend? Vanhellemont wijst alvast op drie sterke signalen:

Het gaat altijd om vochtplekken of zichtbare schade onderaan de muren tot op een hoogte van maximum 1 meter.
Vochtschade onderaan op binnenmuren, die niet contact staan met de buitenomgeving.
Schade onderaan muren die niet of nauwelijks blootgesteld zijn aan regen, zoals gevels die naar het noorden of oosten georiënteerd zijn.

Let wel: een vochtplek ziet betekent niet automatisch dat er ook een groot probleem is dat ingrijpende werken vereist. Wil je uitsluitstel, dan zijn bijkomende metingen nodig.

Calciumcarbidetest

Hierbij wordt een boring uitgevoerd tot in de kern van de muur. Het boorsel gaat in een metalen fles, samen met een capsule calciumcarbide. Deze stof reageert vervolgens met het boorsel, zodat je kan vaststellen hoeveel vocht erin de muur zit.

Wat als de muur vanbinnen droog is en het vocht zich vooral aan de oppervlakte bevindt? Dan is de kans klein dat het om opstijgend vocht gaat.

Gravimetrische test

Klinkt ingewikkeld? Toch is het principe makkelijker dan de calciumcarbide test. Een specialist maakt een boring in de muur, weegt het boorsel en laat het vervolgens drogen. Door het achteraf opnieuw te wegen weet je of er vocht in de muur zit en hoeveel precies.

Let op met de klassieke vochtmeter!
Let op met de klassieke vochtmeter (je weet wel, dat toestel met die twee pinnetjes) als je op zoek bent naar opstijgend vocht. Yves Vanhellemont: “De meetresultaten worden bij dit toestel beïnvloed door de aanwezigheid van hygroscopische zouten. Dat zijn zouten die in de muur zitten, vaak bij oude boerderijen, en vocht opnemen uit de lucht. Met een klassieke vochtmeter lijkt het dan alsof je een groot vochtprobleem hebt, terwijl de vochtvlek zich vooral aan de oppervlakte bevindt en er eigenlijk niet zoveel vocht aanwezig is.”

“Hygroscopische zouten kunnen puur technisch gezien niet zoveel kwaad”, stelt Vanhellemont gerust. “Maar ze vormen wel een belangrijke bron van esthetische problemen, zoals vochtvlekken of een aangetaste afwerking. Bovendien krijg je ze moeilijk weg.”

Wat kan je ertegen doen? Vanhellemont: “Je kan er een bekledingsplaat voor plaatsen. Of gebruikmaken van een noppenplaat die je nadien bepleistert. Let wel: als je een van deze oplossingen toepast, moet je eerst zeker zijn dat er geen opstijgend vocht is.”

Wat kan je doen tegen opstijgend vocht?

Goed nieuws! Volgens Yves Vanhellemont kan je opstijgend vocht in gezinswoningen zo goed als altijd behandelen. En wel op twee manieren:

1. Muren onderkappen en waterkering plaatsen

Vanhellemont: “Dit is een ingrijpende methode, waarbij je een waterdichtingsmembraan in de muur aanbrengt. Omdat je een opening maakt in de draagmuur, moet je de stabiliteit tijdelijk verzekeren, wat niet altijd evident is. Deze aanpak is niet altijd en overal toepasbaar en ook vrij prijzig, maar wel heel doeltreffend.”

2. Muren injecteren tegen opstijgend vocht

Bij deze methode breng je een zogenaamde ‘fysicochemische’ barrière aan tegen het opstijgend grondvocht, door een product in de muur te injecteren. Yves Vanhellemont: “Dat geniet meestal de voorkeur, omdat je je woning minder beschadigt en de stabiliteit nooit in gevaar brengt. Het slaagpercentage is trouwens heel hoog: bij een injectie volgens de regels van de kunst met de juiste producten is de kans dat een behandeling niet werkt nagenoeg onbestaande. Meer informatie hierover vinden geïnteresseerden in Technische Voorlichting 252, te bestellen bij het WTCB.”

Wil jij weten hoe zo’n behandeling tegen opstijgend vocht in zijn werk gaat? Duik in de praktijk!

Verder lezen? Ontdek de bekenste vochtproblemen en hun oorzaken.