Door het plaatsen van binnenisolatie zal de bestaande muur veel minder worden opgewarmd van binnenuit dan vroeger. En die verlaagde temperatuur heeft twee gevolgen: ten eerste zal waterdamp dat in de muur aanwezig is sneller en meer condenseren. Dat levert meer vocht op dat in de constructie aanwezig is, en dat kan dan voor problemen zorgen ter hoogte van bv houten balken van de vloer ie in de muur zitten en beginnen rottten.
En ten tweede zal vocht dat aanwezig is in de muur bevriezen wanneer de temperatuur in de muur onder nul gaat. Omdat water bij bevriezing uitzet, kan dat het materiaal waarin het zich bevindt kapotdrukken.
Om beide fenomenen te voorkomen willen we dus zoveel mogelijk vermijden dat de bestaande muur veel vocht bevat, of het nu in vorm is van waterdamp of van water. Volgende vraag is dan: hoe kunnen we dit tegenhouden. En ook hier zijn er twee grote bronnen: enerzijds water (en een stukje waterdamp) dat van buitenuit in de muur dringt. Denk aan regen, spatwater, maar zeker ook aan opstijgend vocht. Omdat regen nu eenmaal een vast onderdeel is van ons klimaat (gelukkig maar), zijn muren op zichzelf in staat om hier goed mee om te gaan. Spatwater en zeker opstijgend vocht zijn soms wat problematischer. Vandaar ook de gouden regel bij binnenisolatie: wanneer de bestaande muur reeds vochtproblemen vertoont, moeten deze eerst volledig en duurzaam worden opgelost.
Een tweede bron komt van binnenuit, en dan in de vorm van waterdamp. Die zit nu eenmaal in onze binnenlucht (we ademen, zweten, koken, …) en is zelfs belangrijk want als de lucht binnen te droog is krijgen we last van een droge keel en geïrriteerde ogen. Die waterdamp zal in de winter onvermijdelijk doorheen de muur naar buiten bewegen. Dat gaat niet om zeer grote hoeveelheden, maar het is wel een vrij constante stroom. Een eerste belangrijke conclusie is hierbij: de waterdamp die in de muur zit, moet ook weg kunnen. Een buitenafwerking die dampdicht is, en waarachter de waterdamp dus zal ophopen, is dan ook uit den boze. Een beschilderde gevel (niet alle verf is dampdicht maar weet u hoe dampopen uw verf is?) of een gevel met geëmailleerde bakstenen zijn hiervan voorbeelden.
Daarnaast wil men de waterdamp langs binnen dus zo veel mogelijk weghouden van de constructie. Hiervoor zijn twee grote families van oplossingen. De eerste is de klassieke en beproefde oplossing waarbij men aan de warme binnenzijde een laag voorziet die dicht is voor waterdamp: een dampscherm. In het geval van de metalstud wanden zal dat waarschijnlijk een speciale folie zijn die langs binnen wordt aangebracht tussen isolatie en binnenafwerking. In andere gevallen kan bv. de isolatie zelf dampdicht zijn (bv XPS of cellenglas).
De tweede oplossing is veel nieuwer, en maakt gebruik van isolatiematerialen die het uitcondenseren van waterdamp in het isolatiemateriaal zullen forceren (dus niet in uw muur) en dat vocht dan via hun capillaire werking naar de warme zijde zullen doen migreren. Dit laatste is zeker een verdienstelijke oplossingen met (zoals alles) voor en nadelen, maar niet iets om zomaar onvoorbereid zelf te plaatsen.
Er is echter nog een – soms erg belangrijke – bron van waterdamp: wanneer niet de waterdamp zelf, maar de lucht die de waterdamp bevat, doorheen de muur stroomt. Deze luchtstromen treden op wanneer de constructie niet luchtdicht is. En deze bron kan erg belangrijk zijn, de hoeveelheid waterdamp die zo wordt getransporteerd is vaak vele malen hoger dan het gewone damptransport. En daarbij gaat het dan niet om een gat letterlijk van binnen naar buiten. Daardoorheen stroomt de lucht zo snel dat er weinig condensaat optreedt (denk aan een brievenbus). Maar wanneer de lucht via scheuren of kieren in of rond het dampscherm de constructie binnenkomt en dan langzaam zijn weg vindt naar andere onvermijdelijke lekken in de bestaande muur. Dus een goede luchtdichte plaatsing van de binnenisolatie is dan ook zeer belangrijk.
De door u voorgestelde metal-stud oplossing voldoet normaal aan beide: ze bevat een dampscherm aan de binnenzijde dat luchtdicht zal verkleefd worden, niet alleen onderling maar ook op de aangrenzende constructiedelen (vloer, plafond, binnenmuren).
Zal door het dampscherm dat alle damp tegenhoudt er nu een vochtprobleem optreden aan de binnenzijde? Neen, want de lucht binnen is immers warm en kan dus veel vocht opnemen zonder problemen. Moest er geen dampscherm zijn, zou de lucht binnen een klein beetje uitdrogen. Maar de hoeveelheden zijn vrij klein en bijgevolg niet merkbaar binnen. Bovendien wordt de binnenlucht ververst door ventilatie.
Hiermee komen we wel aan een laatste aandachtspunt: dat damptransport wordt aangedreven door het verschil in hoeveel vocht er in de lucht zit tussen binnen en buiten. In de winter is dat binnen altijd een stukje meer dan buiten. Hoe meer vocht er binnen zit, hoe groter het verschil en dus hoe meer vocht doorheen de muur wordt gedrukt. Het is dan ook belangrijk om de hoeveelheid vocht binnen niet heel hoog te laten oplopen. Voldoende ventileren is dan ook de boodschap. Besef ook dat we hier niet spreken over pieken op korte tijd. Bv: een douche nemen zorgt dan wel tijdelijk voor een hoger vochtgehalte binnen, maar die piek is maar beperkt (tenminste terug, als er voldoende wordt geventileerd). Maar evengoed kort even de ramen openzetten zorgt tijdelijk wel voor een daling van het vochtgehalte binnen, maar deze is eveneens beperkt in de tijd en dus geen voldoende oplossing. Het valt echt aan te bevelen om te kiezen voor een gecontroleerde ventilatie, dus meestal een systeem C of D.
Dat sluit ook aan bij uw tweede vraag: bij binnenisolatie zullen inderdaad heel wat constructiedelen zoals vloeren en binnenmuren doorheen de isolatie doorlopen tot buiten. Hier gaat dus meer warmte verloren dan doorheen de muur en dus zullen deze oppervlakken kouder staan. En kouder betekent kans op condensatie. Ook hier zijn twee oplossingen:
De eerste is: zorgen dat de hoeveelheid vocht in de lucht niet te hoog oploopt, en dus terug: voldoende ventileren.
De tweede is: zorgen dat de oppervlaktetemperatuur een beetje hoger wordt door een stukje isolatie door te trekken naar binnen toe, over de binnenmuur en het plafond. Dat gaat echter meestal niet over heel dikke isolatie (enkele cm) en ook niet heel ver (bv over een afstand tot 1 meter zoals u zelf aanhaalt). Daar zijn er heel wat oplossingen die je in het zicht kan plaatsen. Het plaatsen van een vals plafond lijkt me wat overkill.
En een laatste tip: werk met iemand met kennis van zaken. Er is een lijst van erkende aannemers die succesvol een examen aflegden over binnenisolatie. En anders laat u zich best bijstaan door een architect.
Dus in het kort:
- Let erop dat in de muur geen vochtproblemen aanwezig zijn (en niet gaan zijn in de komende 30 jaar)
- Kijk na dat de bestaande muur en zeker de buitenzijde voldoende dampopen zijn.
- Zorg voor een degelijk systeem dat waterdamp tegenhoudt aan de warme zijde
- Alternatief kies je voor een zogenaamd capillair actief systeem, dat de waterdamp eveneens uit de bestaande muur weghoudt
- Zorg er steeds voor dat de binnenisolatie goed luchtdicht wordt geplaatst
- Zorg ervoor dat het vochtgehalte binnen niet te hoog wordt door voldoende te ventileren
