Sanitaire installatie en sanitair warm water: dit moet je weten

Wil je je sanitaire installatie plaatsen of vernieuwen? Dan is een goede kennis van het water- en warmwatercircuit essentieel. Maar hoe zit zo'n sanitaire installatie precies in elkaar? Van leidingen en collectoren tot duurzame toestellen voor sanitair warm water. Ontdek alles wat je moet weten over je sanitaire installatie en hoe je problemen zoals een verstopte leiding of hard water aanpakt. 

Sanitaire installatie

Een sanitaire installatie in huis bestaat uit verschillende onderdelen die zorgen voor de toevoer en afvoer van water. De belangrijkste onderdelen zijn: de watertoevoer en -afvoer, de leidingen en collectoren, de warmwatervoorziening en sanitaire toestellen. 

1. Sanitaire leidingen

Sanitaire leidingen - ook wel waterleidingen genoemd - zijn buizen die drinkbaar water aanvoeren en afvalwater afvoeren. Ze vormen de basis van je sanitaire voorzieningen in huis en lopen van de aansluiting op het waternet tot aan je kranen in de badkamer of keuken. De buizen zijn tegenwoordig gemaakt van kunststof, al werd vroeger ook wel lood of koper gebruikt. 

2. Collectoren sanitair

Een collector takt water van de hoofdleiding af naar de verschillende waterpunten in huis voor je sanitair. Via blauwe buizen (voor koud water) en rode buizen (voor warm water) kan er vanuit de collector water getransporteerd worden naar je douche, toilet, keukenkraan, … Elke leiding die op de collector wordt aangesloten wordt voorzien van een eigen kraantje of afsluiter. Zo kan je de verschillende tappunten afzonderlijk bedienen, onderhouden of repareren zonder de watertoevoer naar de andere waterpunten in huis te onderbreken. 

3. Sanitaire toestellen

Sanitaire toestellen zijn apparaten die gebruikt worden in je badkamer, keuken, berging of toilet om water te leveren en af te voeren. Denk maar aan je douche, bad, lavabo, toilet, kraan of de toestellen die warm water leveren. 

4. Buitenkraan

Ook een buitenkraan maakt deel uit van je waterleidingsysteem. Het is een handige voorziening als je je planten wil water geven, je auto wil wassen, … Je kan je buitenkraan zelfs aansluiten op een regenton of regenwaterput. Zo kan je regenwater gebruiken voor toepassingen waar je anders kostbaar drinkwater voor zou gebruiken. Omdat een buitenkraan verbonden is met je waterleiding, is het belangrijk om deze in de winter te beschermen tegen vorst om beschadigingen te voorkomen. Je kan ook kiezen voor een vorstvrije buitenkraan. 

Sanitair warm water

Er zijn meerdere manieren om je sanitair water te verwarmen. Bij nieuwbouw wordt vaak gekozen voor één systeem dat je woning van zowel verwarming als sanitair warm water voorziet. Bij renovatie is dit niet altijd mogelijk en wordt sanitair water vaak afzonderlijk geproduceerd. We zetten de opties voor je op een rij. 

1. Doorstromer

Een doorstroomboiler - ook wel geiser genoemd - zorgt voor warm water zodra je de kraan opendraait. Het water stroomt door het toestel en wordt direct verwarmd door ofwel een elektrische weerstand ofwel een gasbrander, afhankelijk van de soort doorstromer. Het toestel verbruikt enkel energie wanneer er vraag naar warm water is. 

Een elektrische doorstromer is klein, eenvoudig te installeren en ideaal voor kleine woningen of gezinnen met een beperkte warmwaterbehoefte. Ze hebben doorgaans een beperkt vermogen en kunnen bij intensief gebruik voor hogere elektriciteitskosten zorgen. Een gasdoorstroomboiler werkt op aardgas en kan voldoende capaciteit leveren om meerdere kranen tegelijk van warm water te voorzien. Hierdoor zijn ze ook geschikt voor grotere huishoudens met een hogere warmwaterbehoefte. 

2. Boiler

In tegenstelling tot een doorstromer beschikt een boiler over een voorraadvat waarin het continu een hoeveelheid water op temperatuur houdt. Hierdoor is er altijd sanitair warm water beschikbaar. Het toestel verbruikt wel continu energie om het water op temperatuur te houden. Zodra het voorraadvat leeg is, moet de boiler opnieuw water opwarmen. Het is dus belangrijk om de grootte van de boiler af te stemmen op de grootte van je gezin.

Er bestaan verschillende soorten boilers: een elektrische warmwaterboiler die het water verwarmt met een ingebouwd verwarmingselement, een gasboiler die op aardgas werkt, de klassieke voorraadboiler, een condensatieketel met ingebouwde boiler, … 

Twijfel je tussen een doorstromer en een boiler? Zo maak je de juiste keuze voor je woning

3. Keukenboiler 

Is de afstand tussen je spoelbak en warmwatertoestel groter dan 10 meter? Dan moet je vaak even wachten vooraleer er warm water uit je keukenkraan stroomt. Als je meteen warm water in je keuken wilt, kan je een keukenboiler installeren. Dat is een kleine elektrische boiler met vaak een intern reservoir van 5 tot 15 liter waarin water wordt opgeslagen. Zodra je je keukenkraan opendraait, heb je warm water. Een keukenboiler kan je zowel onder als boven je gootsteen plaatsen.

4. Zonneboiler 

Met een zonneboiler kan je op een duurzame manier sanitair water verwarmen. Je gebruikt namelijk de gratis warmte van de zon. Het systeem bestaat uit zonnecollectoren op je dak en een voorraadvat waarin warm water op temperatuur wordt gehouden. In de collectoren zit een buizensysteem met glycolwater. Met de energie van de zon wordt de vloeistof opgewarmd en via een pomp naar het voorraadvat gebracht, waar het water dankzij een spiraalvormige warmtewisselaar wordt opgewarmd. Een zonneboiler kan gemiddeld 60% van je sanitair water verwarmen.  

5. Warmtepompboiler

Een ander duurzaam alternatief is een warmtepompboiler. Die werkt volgens het principe van een warmtepomp. Het toestel werkt op elektriciteit en haalt gratis warmte uit de buiten-, omgevings- of ventilatielucht om het water in het voorraadvat op te warmen. Wordt de gewenste temperatuur niet bereikt, dan treedt een elektrisch verwarmingselement in werking. 

Twijfel je tussen een zonneboiler en een warmtepompboiler? Zo maak je de juiste keuze

Kalk of hard water 

Hard water veroorzaakt kalkaanslag en leidt tot een hogere energierekening en een snellere slijtage van leidingen, kranen en toestellen die sanitair warm water…. Ontdek hoe je water kan verzachten. 

1. Waterontharder

Een waterontharder is een toestel dat leidingwater behandelt om de hoeveelheid kalk te verminderen of zelfs volledig te verwijderen. Door het water te ontharden, krijg je zachter water dat niet alleen beter is voor je sanitaire toestellen, maar ook voor je huis en kledij. Er bestaan waterontharders met zout (ionenuitwisseling) en zonder zout. Een waterontharder wordt ook wel waterverzachter genoemd. 

2. Waterontkalker

Ook een waterontkalker kan de hoeveelheid kalk in je water verminderen of neutraliseren. Het toestel beïnvloedt de structuur van de kalkdeeltjes of verwijdert ze deels. Hierdoor kunnen ze zich minder makkelijk afzetten. In tegenstelling tot bij een waterverzachter of -ontharder blijft het water technisch gezien hard, maar er is minder of geen kalk meer. 

3. Ontkalker voor waterleidingen

Er zijn een aantal signalen die kunnen wijzen op verkalkte waterleidingen. Denk maar aan een verminderde waterdruk, een ongelijkmatige doorstroming, wisselende temperatuur van het water, witte of bruine afzettingen op je kranen of douchekop, een tikkend geluid in de leidingen of apparaten die snel defect zijn. Verkalking zorgt voor hogere energiekosten, een minder lange levensduur van je sanitaire toestellen en brengt mogelijk risico’s mee voor de veiligheid van je drinkwater. Een ontkalker kan je direct na de hoofdkraan plaatsen, zodat alle waterleidingen in huis behandeld worden. 

4. Kalkaanslag verwijderen

Heb je last van kalkaanslag? Boilers en warmwaterleidingen kan je professioneel laten doorspoelen met een speciaal ontkalkingsmiddel. Al is het vervangen van oude leidingen vaak duurzamer. Bij ernstige verkalking of een volledige verstopping is vervangen vaak de enige optie. Als er veel kalk in je water zit, is het belangrijk om je toestellen zoals waterkokers, wasmachines, vaatwassers, kranen, … regelmatig te ontkalken. Zo voorkom je defecten. 

Tip: Lees hier hoe je kalkaanslag in je badkamer verwijdert.

5. Verstopte leiding

Na verloop van tijd kunnen je leidingen verstopt raken. Hoe vroeger je dit probleem opmerkt, hoe groter de kans dat je er nog iets aan kan doen. Je herkent een verstopte leiding aan water dat langzaam wegloopt of terugstroomt in je gootsteen of douche, borrelende geluiden, nare geurtjes, vochtplekken of lekken. Een lichte verstopping kan je vaak zelf oplossen. Lees hier hoe je je afvoer ontstopt zonder product, hoe je je toilet ontstopt en hoe je een verstopte regenpijp of dakgoot leegmaakt. 

Sanitair installeren: loodgieter of vakman

Wil je zelf je sanitair installeren? Als je handig bent, kan je zelf een kraan plaatsen, wasmachine aansluiten of bad plaatsen. Maar zodra het gaat om leidingen leggen of afvoeren aansluiten, schakel je best een loodgieter of erkende vakman in. Die is gespecialiseerd in het werken met waterleidingen, afvoeren en aansluitingen en is op de hoogte van de regels die je in acht moet nemen. Zo ben je zeker van een correcte aansluiting. 

Ook voor de installatie van warmwatersystemen zoals een zonneboiler, doe je best beroep op een vakman of erkende zonneboilerinstallateur. Vraag altijd meerdere offertes aan om te vergelijken.

Ben je nog op zoek naar een vakman voor de installatie van je badkamer of warmtepompboiler? Vraag gratis en vrijblijvend offertes aan bij vakmannen bij jou in de buurt. 

FAQ: sanitair en warm water