Metselverband kiezen: dit zijn je opties

Metselwerk dankt zijn uitstraling aan diverse factoren. Het type baksteen en de kleur speelt een doorslaggevende rol voor de uitstraling van je gevel, en ook de voegafwerking. Waar je minder vaak aan denkt is het soort verband waarin je de bakstenen plaatst. Toch is het metselverband bepalend voor het totale aanzicht van metselwerk.

Nu de geïsoleerde spouwmuur zo sterk is ingeburgerd, zien we steeds minder woningen met traditionele (steense) metselverbanden. Voor andere doeleinden, zoals voor een tuinmuurtje of een tuinhuisje, zijn deze vergeten verbanden echter nog perfect bruikbaar voor de klusser.

Stap 1: de basis van elk verband

Elk bekend metselverband is opgebouwd met de volgende formaten, die allemaal zijn afgeleid van een normale baksteen:
- halve steen: de helft van een baksteen
- strek: dit is een hele baksteen
- drieklezoor: dit is driekwart van een baksteen
- kop: dit is de kopse zijde van een baksteen
- klisklezoor: lange helft van een baksteen
Het is aangewezen om zo veel mogelijk met deze geijkte maten te werken. Probeer het metselwerk dan ook altijd zo te berekenen dat je geen speciale afwijkende formaten moet uitslijpen.

Stap 2: de verschillende verbanden

Halfsteenverband of strekverband

Dit is het bekendste verband, zoals je dat bij de meeste woningen in België aantreft. De verticale voegen van de volgende rij bakstenen verspringen telkens met de helft van de baksteenlengte. Dit is een halfsteense muur met luchtspouw, waartussen dan isolatie wordt aangebracht.

Met dit verband is er nauwelijks materiaalverlies en de nodige hoeveelheid mortel is tot het minimum beperkt. Het uitzicht van dit verband is door zijn eenvoud rustgevend.

Vlaams verband

Dit eeuwenoude verband bestaat uit een strek gevolgd door een kop. Alle lagen zijn op deze manier opgebouwd, maar verspringen onderling telkens een driekwartsteen. Om de andere laag komt naast de kop een klezoor.

Ondanks de eenvoudige opbouw kan je met een Vlaams verband toch een traditionele, complexe structuur creëren. Het heeft wat weg van het kettingverband, maar ziet er minder statisch uit.

Staand verband

Erg geschikt verband om een volle steense muur mee te metselen. Eerst metsel je een laag strekken, dan een laag koppen, dan weer een laag strekken, enz. In de strekkenlaag komt een driekwartsteen. De stootvoegen (verticale voegen) van de strekken liggen om de twee lagen perfect onder elkaar. Op hun beurt liggen ook de stootvoegen van de koppenlagen onder elkaar.

Het staand verband leent zich goed om een tuinmuurtje mee op te trekken. Ook geschikt voor gemeenschappelijke muren tussen twee eigendommen, met aan weerszijden hetzelfde uitzicht.

Kruisverband

Hier begin je met een koppenlaag, gevolgd door een strekkenlaag, enzovoort. In elke koppenlaag plaats je na de eerste kop een driekwartsteen. Om de vier lagen plaats je na de eerste strek een kop.

Typisch verband voor oude gebouwen zoals boerderijen en kastelen. Ook vaak gezien bij oude treinstationnetjes.

Kettingverband

Alle lagen zijn opgebouwd uit twee strekken gevolgd door een kop. De koppen liggen om de andere laag onder elkaar. Soms ook Noors verband genoemd.

Dit verband geeft een strakke indruk. Gebruik voor dit verband wel een maatvaste steen.

Kwart-strekverband of klezorenverband

Bij dit verband verspringen de verticale voegen van de volgende rij bakstenen telkens met een kwart of met drie kwart van de baksteenlengte. Je hebt de keuze tussen een links- of een rechtsvallend verband. Als de bovenste baksteen dus telkens met een kwart naar rechts verschuift ten opzichte van de onderste baksteen, spreken we bijvoorbeeld van een rechtsvallend verband.

Wat dit verband interessant maakt is de diagonale dynamiek. Tegelijk geeft dit bij mensen soms ook een instabiele indruk. Om dit op te lossen kan je bijvoorbeeld na tien lagen het patroon omkeren, zodat er een zigzagvorm ontstaat.

Wildverband

Bij dit verband ben je vrij om de stenen te plaatsen naar eigen goeddunken. Je kan gebruikmaken van strekken, koppen, klezoren en ook andere formaten. Maar verwerk geen stenen in de muur die kleiner zijn dan een kwart van de totale baksteenlengte.

Goed verband als je onregelmatige, oude of verouderde stenen gebruikt. Ook geschikt bij restauratie. Heb is belangrijk dat je hierbij niet vervalt in continue verbanden. Het vergt wat inspanning om bewust voor verandering te zorgen in de manier waarop je de stenen plaatst.

Stap 3: algemene tips

Gebruik geen verschillende verbanden door elkaar, maar houd vast aan het gekozen verband.
Gebruik geen stukjes baksteen waarvan de hoogte groter is dan de breedte (vooral bij wildverband moet je hier op letten). Op delicate plaatsen (hoeken, vensterbanken, enz.) komt de stevigheid van het geheel dan in het gedrang.
Om de verschillende formaten te maken, moet je de bakstenen met een slijpschijf op maat slijpen. Draag hierbij altijd gelaatsbescherming en werkhandschoenen.
Welk metselverband je ook kiest, werk nauwkeurig. Probeer telkens dezelfde voegbreedte te behouden, en controleer regelmatig met de waterpas of je goed bezig bent.