Decentrale ventilatie: wanneer kies je voor deze slimme oplossing?

Ventilatie komt in de praktijk veelal neer op de keuze tussen een ventilatiesysteem C of D en hun verschillende varianten. Maar er bestaat ook decentrale ventilatie, waarmee je kamer per kamer kan ventileren. Wanneer kies je best voor deze optie en hoe werkt het precies? We maken je wegwijs!

Wat is decentrale ventilatie?

Met een decentraal ventilatiesysteem kan je kamer per kamer ventileren in plaats van met een centrale ventilatie-unit. Dat kan met aparte ventilatie-units per kamer en een rechtstreekse doorvoer door de buitenmuur. Zo wordt er verse lucht toegevoerd en vervuilde lucht afgevoerd zonder dat je een uitgebreid kanalennetwerk moet voorzien. Een decentraal ventilatiesysteem is vooral interessant bij renovatieprojecten of als je slechts bepaalde ruimtes wil ventileren zonder je volledige woning te verbouwen.

Hoe werkt decentrale ventilatie?

Decentrale ventilatie werkt via afzonderlijke ventilatie-units die per ruimte worden geplaatst, meestal in buitenmuren. Elke unit zorgt zelf voor de aanvoer van verse lucht en de afvoer van vervuilde lucht, zonder dat er een uitgebreid kanalennet nodig is zoals bij centrale ventilatiesystemen.

De luchtstromen worden geregeld met kleine ventilatoren en sensoren die reageren op vocht, CO₂ of aanwezigheid. Sommige toestellen hebben warmteterugwinning (WTW), waarbij de warmte van de afgevoerde lucht wordt gebruikt om de inkomende lucht voor te verwarmen. Zo krijgt elke kamer een optimale luchtkwaliteit met minimaal energieverlies. Ideaal bij renovaties of woningen waar geen plaats is voor ventilatiekanalen.

Voor- en nadelen

Decentrale ventilatie is een flexibel alternatief voor centrale systemen, vooral bij renovaties of appartementen waar het moeilijk is om kanalen te plaatsen. Elke ruimte krijgt een eigen ventilatie-unit die zorgt voor de aan- en afvoer van lucht. Dat biedt voordelen, maar er zijn ook enkele aandachtspunten.

Aandachtspunten bij decentrale ventilatie

Decentrale ventilatie vraagt om een doordachte aanpak. Dit zijn belangrijke aandachtspunten om rekening mee te houden:

• Plaatsing en luchtstroming: plaats de units strategisch, bij voorkeur tegenover ramen of deuren, zodat de lucht goed door de kamer kan circuleren. Vermijd obstakels die de luchtstroom hinderen.
• Geluidsniveau: kies voor kwaliteitsvolle toestellen met een laag geluidsniveau, zeker voor slaapkamers of een bureau.
• Warmteterugwinning en energieverbruik: niet elke decentrale unit heeft warmteterugwinning. Wil je energie besparen, kies dan voor een model met een rendement van minstens 80%.
• Onderhoud: reinig of vervang filters om de drie tot zes maanden. Controleer ook of de ventielen stofvrij blijven.
• Elektrische aansluiting: elke unit heeft een aparte stroomvoorziening nodig. Plan goed waar de aansluitpunten komen en hoe je de bekabeling kan wegwerken.
• Geveldoorvoer: decentrale toestellen vragen gaten in de buitenmuur. Let op bij gevels met erfgoedwaarde of aan de straatkant.
• Capaciteit per ruimte: controleer of de luchthoeveelheid van de unit voldoet aan de ventilatienorm (bijv. voor slaapkamers 25 m³/u, voor woonkamers 50 m³/u). Een te kleine capaciteit zorgt voor onvoldoende ventilatie.

Tip: laat de plaatsing en dimensionering berekenen door een erkend ventilatiespecialist. Zo weet je zeker dat de luchtkwaliteit en je comfort op peil blijven.

Soorten decentrale ventilatie

Decentrale ventilatie bestaat in verschillende uitvoeringen, afhankelijk van de plaatsing, het design en de functies. Dit zijn de meest voorkomende types:

Opbouwventilatie

Bij opbouwventilatie wordt het toestel zichtbaar aan de binnenmuur gemonteerd. Het is eenvoudig te installeren en ideaal voor renovaties, omdat er weinig breekwerk nodig is. Het toestel is wel zichtbaar in de ruimte.

Inbouwventilatie

Een inbouwsysteem wordt deels of volledig in de muur verwerkt en oogt strakker. Het vraagt meer installatiewerk en is vooral interessant bij nieuwbouw of een grondige renovatie.

Decentrale ventilatiebox

Een decentrale ventilatiebox is een compact ventilatiesysteem dat maar één ruimte (of maximaal twee) ventileert. In plaats van een centraal ventilatiesysteem met kanalen, heeft dus elke ruimte zijn eigen unit. 

Decentrale WTW-unit (warmteterugwinning)

Een WTW-unit zuigt vervuilde lucht af en voert verse lucht aan, terwijl ze warmte uit de afgevoerde lucht terugwint. Ideaal voor wie energie wil besparen.

Prijs

De prijs van decentrale ventilatie hangt af van het type, de functies (zoals warmteterugwinning) en hoe ingewikkeld de installatie is. Hier zijn enkele richtprijzen:

Premies

Voor decentrale ventilatie kan je in Vlaanderen en Brussel geen premies krijgen. In Wallonië is er wel een premie.

Decentrale ventilatie met warmteterugwinning

Decentrale ventilatie met warmteterugwinning is een systeem dat zorgt voor gezonde, frisse lucht in je woning zonder dat je veel warmte verliest. De warmte uit de af te voeren lucht wordt teruggewonnen en gebruikt om de koude buitenlucht die binnenkomt voor te verwarmen. In de zomer is er vaak een bypass mogelijk, zodat de warmtewisselaar geen lucht verwarmt en er koele buitenlucht naar binnen kan.

Decentrale ventilatie bij renovatie

Bij kleinere renovatieprojecten is decentrale ventilatie een slimme oplossing. Ga je nieuwe ramen plaatsen, dan volstaat het om raamprofielen met ventilatieroosters te voorzien. Denk je eraan om een extra toiletruimte te creëren, dan kan je zelf een automatisch ventilatierooster plaatsen. Zie je het echter groter en wordt het een grondige renovatie of ga je bijbouwen? Dan is mechanische ventilatie nodig en kan je kiezen tussen ventilatiesysteem C of D. 

Vergelijking tussen decentrale en centrale ventilatie

Centrale en decentrale ventilatie hebben enkele opmerkelijke verschillen. We zetten ze op een rijtje in deze tabel: 

Wanneer kies je voor welke optie?

Het juiste ventilatiesysteem hangt sterk af van je woningtype en de fase waarin je zit: nieuwbouw of renovatie. Bij nieuwbouwprojecten is een ventilatiesysteem C of D de beste keuze. Omdat de woning nog ontworpen en gebouwd wordt, kunnen ventilatiekanalen netjes geïntegreerd worden in muren, plafonds of vloeren. Decentraal ventileren is vooral aangewezen bij kleinere renovaties of kleine woningen.

Waar moet je op letten bij het kiezen van decentrale ventilatie?

Het kiezen van decentrale ventilatie (met of zonder warmteterugwinning) vraagt wat aandacht, want niet elk toestel of systeem past bij elke woning of ruimte. Dit zijn de voornaamste aandachtspunten:

• Bepaal per kamer wat je nodig hebt. In de slaapkamer kies je best voor een stille oplossing, terwijl een vochtsensor aangewezen is in de badkamer. 
• Kies voor warmteterugwinning (WTW) als je energie wil besparen.
• Let op het geluidsniveau: <25 dB(A) in slaapkamers, <30 dB(A) in woonruimtes.
• Het luchtdebiet moet afgestemd zijn op de kamergrootte.
• Bepaal hoeveel units je nodig hebt. Vaak is er dat één per kamer.
• Let op hoe makkelijk je het systeem kan onderhouden. De filters moeten makkelijk bereikbaar zijn omdat je ze 2 tot 4 keer per jaar moet reinigen of vervangen.
• Welke extra functies wil je: CO₂/vochtsensor, bypass voor in de zomer, app-bediening, …
• Bepaal je budget. Reken op 350 tot 1.500 euro per unit afhankelijk van het merk en de functies.

Decentrale ventilatie en energiebesparing

Decentrale ventilatie met warmteterugwinning helpt je om energie te besparen, omdat het warmte uit de afgevoerde binnenlucht hergebruikt om de frisse buitenlucht voor te verwarmen. Zo verlies je veel minder warmte dan bij klassieke ventilatie of als je verlucht door ramen open te zetten.

Daarnaast voorkomt decentrale ventilatie onnodig energieverbruik. Omdat de units meestal zijn uitgerust met sensoren (zoals CO₂- of vochtsensoren), ventileren ze enkel wanneer nodig. Er gaat dus geen warmte verloren door overmatige ventilatie. Bovendien werken de toestellen met energiezuinige motoren die zeer weinig elektriciteit verbruiken. Zo kan je met decentrale ventilatie het warmteverlies door ventilatie met tot wel 25 à 40% verminderen.

Welke ruimtes zijn ideaal voor decentrale ventilatie?

Decentrale ventilatie is vooral handig bij renovaties of in bestaande woningen waar je geen grote ventilatiekanalen kan aanleggen. In grote huizen kan een combinatie van centrale en decentrale units ook goed werken.

Slaapkamers

• Constante frisse lucht is belangrijk voor je gezondheid en slaapkwaliteit.
• Geluidsarme units zijn aanbevolen (<25 dB(A)).

Woonkamer

• Ruimte waar je veel tijd doorbrengt.
• Frisse lucht zonder tocht of warmteverlies via ramen.

Badkamer

• Vochtige lucht moet je snel afvoeren om schimmel te voorkomen.
• Een unit met vochtsensor of hogere capaciteit is nuttig.

Keuken

• Je kan kookgeuren en vocht snel afvoeren.
• Extra debiet of een korte boostfunctie is handig.

Kantoor / studeerkamer

• Door het CO₂-gehalte laag te houden, verbeter je je concentratie en productiviteit.
• Ook hier is een stille unit belangrijk.

Zelf installeren of laten doen? 

Wil je maar één ruimte ventileren en heb je ervaring met klussen? Dan is een decentraal systeem zelf plaatsen een optie. Je kan natuurlijk ook een professional inschakelen voor de installatie. Zo ben je zeker van een correcte plaatsing en garantie. Ben je nog op zoek naar een ventilatie-installateur voor je ventilatiesysteem C? Vraag dan hier vrijblijvend offertes aan bij vakmannen in je buurt. 

Onderhoud

Het onderhoud van decentrale ventilatie is vrij eenvoudig: controleer en maak de filters elke 3 tot 6 maanden schoon of vervang ze indien nodig, veeg de unit en luchtinlaten regelmatig schoon en controleer bij WTW-units jaarlijks de warmtewisselaar. 

FAQ: decentrale ventilatie