Ieder najaar verschijnen houtkachels als controversieel topic in de kranten. Heeft hout nog een rol als verwarmingsbron in de toekomst? Aan het woord: Benjamin Clarysse van Bond Beter Leefmilieu.
Wie? Benjamin Clarysse is beleidsmedewerker energie-efficiëntie en groene warmte bij Bond Beter Leefmilieu (BBL). Dit is de federatie van natuur- en milieuorganisaties, gericht op de overgang naar een duurzame samenleving met een circulaire economie. Bond Beter Leefmilieu werkt samen met organisaties, burgers, overheden en ondernemingen, met één doel: de transitie maken naar een duurzame, hernieuwbare samenleving.
Houtverwarming en milieu, het is een hot thema. Dat merkten we vorige maand nog maar eens, toen minister Schauvliege (CD&V) een Green Deal Houtverbranding afsloot met de sector om de uitstoot van schadelijke stoffen te halveren tegen 2030. Meteen laaide de discussie weer hoog op. Verwarmen op hout, dat is gezellig, goedkoop en ook ecologisch verantwoord, vinden voorstanders. Tegenstanders benadrukken dat de rook- en geuroverlast op vele plaatsen niet te harden is. Bovendien trekken goed geïsoleerde woningen met mechanische ventilatie de vuile lucht binnen. En is controle en handhaving op rookoverlast nagenoeg onbestaande.
Het bredere plaatje
Bij houtverbranding komen verschillende ecologische aspecten samen: de impact op de luchtkwaliteit en onze gezondheid, de herkomst en mogelijke toepassingen van hout en de klimaatopwarming.
1. Luchtkwaliteit
In 2015 overleden 4.100 Vlamingen te vroeg als gevolg van fijnstof, schat de Vlaamse Milieumaatschappij. Huishoudelijke houtverwarming draagt in belangrijke mate bij aan die luchtverontreiniging. De uitstoot kun je echter flink verminderen door te stoken met een moderne kachel met gecontroleerde verbranding, door enkel droog en onbehandeld hout te stoken of door een fijnstoffilter te installeren.
2. Herkomst en toepassingen van hout
Hout stoken is alleen duurzaam als het hout uit lokale en duurzaam beheerde bossen komt waarbij het evenwicht tussen houtkap en aanplanting zorgvuldig bewaard wordt. Jammer genoeg is Vlaanderen een slechte leerling wat betreft bosbehoud en -bescherming. Zo verdwijnt in Vlaanderen nog dagelijks 0,72 hectare bos.
Hout is een fantastisch materiaal: je kunt ermee bouwen of het gebruiken als hernieuwbare grondstof voor de industrie. Verbranding staat helemaal onderaan die piramide van toepassingen. De druk op hout als grondstof zal in de toekomst alleen maar toenemen.
3. Klimaatopwarming
Houtverbranding kan in principe CO2-neutraal zijn. Dat zit zo: tijdens zijn groeiproces neemt een boom CO2 en andere schadelijke stoffen op uit de omgeving, die hij weer afgeeft bij de verbranding. Maar in deze redenering is het belangrijk welk soort hout precies verbrand wordt, wat de oorsprong ervan is en wat de productieomstandigheden waren. Hout of pellets uit Canadese oerbossen of met een vrachtwagen aangevoerd uit Oost-Europa zijn niet bepaald duurzaam. Bovendien duurt het tientallen jaren vooraleer een nieuw aangeplant jong bos dezelfde ecologische waarde bereikt als het gekapte oude bos.
Op zoek naar de verwarming van de toekomst
Als het over luchtkwaliteit gaat, is de discussie over houtverbranding pertinent. Maar in de kwestie klimaatverandering is het slechts een bijkomstige kwestie. Om een nuluitstoot van CO2 te bereiken, zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs, moeten tussen nu en 2050 zo’n 100.000 huishoudens hun warmtevoorziening vergroenen. Verwarming is vandaag verantwoordelijk voor ongeveer 85% van het huishoudelijk energieverbruik, en meer dan 90% van de huishoudens gebruikt hiervoor aardgas of stookolie. In het totale energieverbruik maakt houtverbranding amper 6,7% uit.
Klimaatproof verwarmen, hoe doen we dat dan wel? In de eerste plaats moeten de woningen van de toekomst goed geïsoleerd zijn, zodat er weinig energie nodig is om ze warm te houden. Woningen in stads- en dorpskernen zullen hun warmte ontvangen via een collectief warmtenet, gevoed door hernieuwbare warmte uit industriële restwarmte, bodem, water of lokale biomassa. Woningen op het platteland zullen individueel verwarmd worden. Bij voorkeur met een elektrische warmtepomp in combinatie met PV-panelen en een groenestroomcontract. Maar eventueel dus ook met een pelletketel of massaoven op hout.
Wat kan je zelf doen?
Kies voor een woning in de stads- of dorpskern. Renoveer je woning zodat je energievraag daalt. Kies voor lagetemperatuurverwarming zodat je woning compatibel is met eender welk duurzaam verwarmingssysteem. Kijk in de eerste plaats naar technologieën zonder verbranding, zoals een warmtepomp. Combineer doorgedreven isolatie met vloerverwarming, een warmtepomp en hernieuwbare elektriciteit, dan zit je zeker goed.
Kies je toch voor stoken met hout of pellets, ga dan voor duurzaam geoogst hout uit Vlaanderen. Stook met mate, op de juiste manier en in een moderne kachel die een goede verbranding met weinig uitstoot toelaat.
Met deze rolluiken creëer je een prikkelarme omgeving voor meer rust en comfort
Thuiskomen na een hectische werkdag? Dat doe je liefst in alle rust en comfort.
