Tuinieren zonder tuin: serres voor terras en balkon

Steeds meer mensen wagen zich aan het zelf kweken van groenten, kruiden en fruit. Vaak ook zonder heuse moestuin, maar in potten, bakken en kuipen op het terras of zelfs balkon. Plaats je ze in een serre? Dan lukt dat nog net wat beter. Ze bieden ook een goede bescherming voor je planten, en zo heb je er bijna een tuinkamer bij. We zetten de opties voor je op een rij om te tuinieren zonder tuin.

Tuinieren zonder tuin

Met een serre kom je los van de seizoenen. Zaaien, planten en oogsten kan weken vroeger dan in de tuin, en in de winter slaag je er zelfs in om je planten langer in groei te houden, beschermd tegen regen, wind en vrieskou. Heb je plaats voor een ruime serre? Maak er dan een soort tuinkamer van, waar je, omgeven door je lievelingsplanten, van vroeg tot laat kan genieten in een luie stoel, zonder dat weer en wind spelbreker zijn. En dat van de lente tot de herfst. Op een terras of balkon heb je die luxe niet altijd, maar er zijn voldoende alternatieven om te tuinieren zonder tuin.

In potten, bakken en kuipen

Op een terras of balkon heb je zelden of nooit de mogelijkheid om planten in volle grond te zetten. Dat hoeft geen nadeel te zijn, integendeel. Tomaten, paprika, meloen, komkommer, zelfs basilicum en koriander staan liever in een pot. Zo krijgen ze de beste verzorging en kunnen ze een seizoen lang gezond groeien. Tuinieren in pot zorgt er ook voor dat elk teveel aan gietwater makkelijkwegvloeit en de grond een aangename omgevingstemperatuur heeft. Dat de serres voor terras en balkon een pak kleiner zijn dan die voor de tuin, hoeft ook geen probleem te zijn. Het belangrijkste is dat je groenten, kruiden, snoepfruit en bloemen onderdak hebben. Voor het eerst moestuinieren? Deze vijf groente- en fruitsoorten zijn een garantie op succes.

Serre of kas?

Geen plaats voor een vrijstaande serre? Er bestaan gelukkig ook ‘halve’ serres, die tegen een muur aanleunen en dus enkel een glazen voorzijde en zijkanten hebben. Een ander alternatief is een muurkas: een zeer smalle serre en vaak lager dan manshoog. Het is dus niet de bedoeling dat je er zelf in kan bewegen. Om toegang te hebben tot de planten open je de deuren aan de voorzijde. Nog beperkter in oppervlakte zijn de zogenaamde ‘plantenkassen’, bakken van zowat een halve meter hoog waarvan je de bovenste wanden makkelijk kan optillen. Deze kassen zijn vooral bedoeld voor het kweken van planten die je later in bakken en potten zet. Maar je kan er evengoed bladgroenten, kruiden en bloemen in laten groeien.

Ideale maten

Serres voor een stadstuin, terras of balkon hebben meestal rechte wanden. Die vangen wel wat minder zon en warmte dan exemplaren met licht schuin geplaatste wanden, maar ze nemen minder ruimte in. De meest compacte modellen zijn verzameld onder de naam ‘urban serres’. Ze meten zowat 1,5 m bij 1,5 m voor vrijstaande modellen en 80 cm bij 1,5 m voor muurmodellen. Maar andere configuraties zijn ook mogelijk. Belangrijker dan lengte en breedte is de hoogte van de serre, maar ook van de toegangsdeur. Telkens moeten bukken bij het binnen- en buitenstappen is vervelend. Ga daarom steeds voor een deur van ongeveer 1,85 m hoog.

Stevig frame in aluminium, staal, hout of pvc

Aluminium blijft een veel gebruikt constructiemateriaal voor serres en plantenkassen. Het is licht en onderhoudsvrij. Staal is stijlvol en wordt vooral gebruikt bij op maat gemaakte serres met een retro-uitstraling of een eigentijdse look. Het nadeel van staal (en aluminium) is dat het een koudebrug vormt tussen de buiten- en binnenkant, wat de serre minder geschikt maakt om planten in te laten overwinteren of al vroeg in het jaar te zaaien en te planten.

Hout is een warm materiaal, letterlijk en figuurlijk. Het combineert namelijk een warme uitstraling met een goede isolatie. Bovendien past het mooi bij alle groen en kleur die je er onderbrengt. Het is ten slotte een op en top natuurlijk materiaal. Nog een mogelijkheid is pvc, maar dat is eerder uitzondering. Om stevig te zijn, moeten de profielen een zekere dikte hebben en daarmee blokkeren ze licht voor je planten. Benieuwd wat een serre kost? Ontdek het hier.

Transparantie moet

De dragende structuur en het frame bepalen het uitzicht van je serre. Waar het echter echt om draait is de transparantie van de elementen waarmee je die structuur invult: platen in kunststof of glas. Standaard geldt: hoe doorzichtiger hoe beter. Planten hebben zonlicht nodig voor hun bladgroenwerking, en dus hoe minder het zonlicht gehinderd wordt, hoe beter. De opties:

• Glas: Glas is erg delicaat en barst- en breukgevoelig. Om risico’s op ongevallen te vermijden, kies je best voor gelaagd glas of gehard veiligheidsglas.
• Helder plexiglas en polycarbonaat: Beide materialen zijn sterk, bieden optimale veiligheid en zijn licht van gewicht. Ze worden wel makkelijker vuil, zijn krasgevoeliger en je zal regelmatiger groenaanslag moeten wegwassen. Vaak zie je deze platen ook ‘verouderen’, waarbij er korte breuklijntjes ontstaan.
• Kanaalplaten of dubbelwandige polycarbonaatplaten: Dit buitenbeetje is helder, maar niet doorzichtig. Ze isoleren wel een stuk beter dan enkel glas. Daarmee vlakken ze pieken en dalen in de temperatuur af. Hou er wel rekening mee dat ook dit materiaal veroudert en dat er zich condens kan verzamelen in de holle ruimtes.

Hou de temperatuur onder controle

De temperatuur onder controle houden, is een van de belangrijkste aandachtspunten bij het tuinieren in een serre, muur- en kweekkas. Bij een kweekkas kan je niet anders dan de dakplaat (deels of volledig) openzetten. Bij een muurkas doe je hetzelfde met de deuren of schuif je de luikjes in de wanden meer of minder open. Bij een serre volstaat het niet de deur open te zetten. De warme lucht blijft gevangen. Om die lucht in beweging te krijgen, moet je de dakramen kunnen openzetten. Idealiter voorzie je meer dan één raam, bijvoorbeeld één aan elke zijde van de nok. Zo kan je de ramen openen in of tegen de richting van de wind.

Water en elektriciteit

Water heb je nodig in een serre. Maar daarvoor hoef je nog niet te investeren in een aparte kraan. Op je terras of balkon heb je er altijd wel een in de buurt: buiten, in de keuken of de berging… Maak trouwens zo veel mogelijk gebruik van gratis regenwater. Bevestig een dakgoot aan je serre en vang het water op in een reservoir. Dat kan je gebruiken om je planten water te geven.

Elektriciteit is een twijfelgeval. Voor verlichting hoef je het niet te doen. Je zal zelden bij duisternis aan de slag zijn in je serre. Een aansluiting op het stroomnet kan wel nuttig zijn om in de zomer eventueel eens een ventilator in te zetten om warme lucht snel uit de serre te verdrijven, of om in de winter een elektrisch vuurtje in te schakelen om je serre vorstvrij te houden en zo je planten te beschermen.