Binnenkijken: Oase van rust met authentiek cachet

Achter een rij woningen in een levendige wijk in de Brusselse gemeente Sint-Gillis ligt het huis van architect Wissam Salim verscholen: een oase van rust in een drukke stadsomgeving. Achter de koetspoort leidt een idyllische binnenplaats naar het gebouw, dat de eigenaar grotendeels zelf renoveerde met behulp van een pak geduld en evenveel vastberadenheid.

Toen de oprichter van architectenbureau OF7 het achterhuis uit 1875 aantrof, vond hij er op de begane grond een oude werkplaats en op de bovenverdiepingen een woonhuis in redelijke staat. Het lag middenin een huizenblok en was toegankelijk via een binnenplaats, die door een verouderd bijgebouw werd begrensd. De winkel aan de straatkant was destijds een paardenslagerij en beschikte over een achterwinkel, waar de architect nu zijn woning heeft. Vooral het grote open volume op de begane grond sprak hem aan. In de 65 m2 grote ruimte stonden toen alleen een trap naar de eerste verdieping en een andere naar de kelder, die dezelfde oppervlakte heeft als het gelijkvloers. 

Van onder naar boven

Het voornaamste doel van het project? Een stevige basis creëren. Het werk begon in de kelder: de bestaande structuur, overdekt met bakstenen gewelven, werd versterkt om een nieuwe vloerplaat van gegoten beton te kunnen dragen. Om de ruimte langs de voorgevel vrij te maken, werd de oorspronkelijke keldertrap vervangen door een nieuwe hoektrap tegen de achtergevel, in het verlengde van de hoofdcirculatie. De bestaande houten trap is niet verwijderd, maar is nu afgedekt door een houten luik dat een brede en gemakkelijke toegang biedt tot de kelder. 

Het stralende middelpunt 

De oorspronkelijke trap stond in het midden van de ruimte. Om plaats te creëren, is die vervangen door een houten en betonnen structuur achter de keuken. De vloer in die open ruimte was vroeger bedekt met op hun kant gezette bakstenen. Tegenwoordig ligt er een gladde betonnen dekvloer die op isolerende panelen is gegoten.

Het gelijkvloers was oorspronkelijk vrij donker, want de dubbele toegangsdeur was de enige opening naar buiten toe. Daarom is er een groot raam in de voorgevel geplaatst en kortte de architect ook de diepte van de aanbouw in, die vroeger tot aan het achtergebouw reikte. Zo kwam een deel van de gevel vrij, dat nu uitkomt op een intiem terras. De opening is omlijst met een frame van cortenstaal; het grote raam schuift achter de muur door. Het heeft een hedendaagse uitstraling, maar sluit toch mooi aan bij de bestaande gevel. Om de woonruimte nog wat lichter te maken, zijn de originele bakstenen muren wit geschilderd. Zo bleef hun authentieke look toch bewaard.

Beton in de kijker 

De architect heeft een zwak voor beton. De basis van de nieuwe trap, die doorloopt in het keukenwerkblad, maakte hij zelf. De treden zijn ter plaatse gegoten en afgewerkt met een laag glad beton, net als de vloer. De bekistingsplaat gaf het keukenblad zijn reflecterende look. Er was een stevige structuur nodig om de stabiliteit van dat zwaargewicht te verzekeren. Aan de ene kant rust het blad op de trap, aan de andere kant op een verticaal betonnen hoekstuk. Een aan de muur bevestigde metalen beugel verbindt ze met elkaar. Twee lage, gemetselde muurtjes die achter de meubelpanelen verborgen zitten, fungeren als tussensteunen. 

Experiment geslaagd

De spatwand in de keuken creëert een subtiel kleurverloop dat bij het beton en de kleurrijke kastdeuren past. De architect is altijd wel te vinden voor een experiment en plaatste de tegels zelf. Om zeker te zijn van een mooi resultaat, schikte hij de tegels eerst op de grond alvorens ze tegen de muur te lijmen. Toen hij het tegelzetten eenmaal onder de knie had, waagde de architect zich ook aan een transformatie van de douche van de kinderen, met rode en zwarte zelliges tegen de wanden en leitegels op de vloer. Tot slot kwam de badkamer van de ouders aan de beurt: witte retrotegels met zwarte voegen voor het contrast.

Onder het dak

De bovenste verdieping is het terrein van de ouders. Ze onderging een complete facelift en heeft nu veel meer te bieden dan alleen maar een doucheruimte en slaapkamer. Op maat gemaakte meubels verdelen er de ruimte onder het dak in verschillende, maar communicerende functies. De nachtruimte kreeg er een zithoek, bureau en bibliotheek bij. Het prachtige houten dakgebinte is zichtbaar gelaten, de nieuwe vloer is geïsoleerd. De eigenaar greep de renovatie van het pannendak aan om het dak aan de buitenkant te isoleren met stijve panelen en de dakramen optimaal te verplaatsen. De minerale wol, die al aanwezig was tussen de spanten en de binnenafwerking van het plafond, bleef behouden.

Bonus

Een vrijstaand gebouw met slaapkamer en sanitaire voorzieningen, gedeeltelijk opgetrokken op de plaats van het oude bijgebouw, maakt het project compleet. Het is een perfect geïsoleerde nieuwbouw met een groendak, dat de bewoners van het achterhuis een fraai uitzicht oplevert. Momenteel verblijft de oudste telg van het gezin daar, al heeft hij plannen om uit te vliegen. Als het zover is, kan het gebouw dienstdoen als logeerkamer, een extra kantoor of een knusse plek voor de twee jongste kinderen. 

Het bijgebouw komt uit op een verharde buitenruimte. Door de oude betonnen vloerplaat te verwijderen, is die waterdoorlatend gemaakt. Het achterste gedeelte van de binnenplaats vormt een gezellig terras zonder inkijk, maar met veel zon en bloemen. De ruw gezaagde arduinen tegels zijn op noppen geplaatst. Wat ruwe, natuurlijke steenkorst hier en daar maakt het uitzicht net wat levendiger. Zo krijgt die kleine oase van rust midden in de stad een authentiek cachet.