Hoe maak ik zelf een pergola?

Pergola’s zie je vaak tegen de gevel van een huis of een ander gebouw als overkapping van een terras. Een pergola bestaat uit een houten skelet van palen en dwarsbalken. Niet alleen praktisch om klimplanten langs te laten groeien, maar ook een mooie blikvanger in de tuin.

Stap 1: waar de pergola plaatsen?

• Bepaal de lengte van je pergola.
• Een pergola bestaat uit drie delen: steunpalen, dwarslatten en rijlatten.

• Zet de afmetingen van de pergola uit met piketten en touw. Hou er rekening mee dat de steunpalen maximaal 1,5 m uit elkaar mogen staan om voldoende stevigheid te garanderen.

Stap 2: gaten boren

• Boor met een grondboor gaten van 50 cm diep voor de palen. Maak de gaten diep genoeg, pakweg een vierde van de totale lengte van de palen. Zijn de palen 4 m lang, dan laat je ze minstens 1 m in de grond zitten.

• Je kan de palen verankeren met metalen paalhouders (meestal gegalvaniseerd) en plat (voor bevestiging op een harde vloer(plaat)) of puntig voor bevestiging in een aardebodem. Hiervoor kan een hoogte van 200 cm al voldoen.
• Wil je de palen ingegraven verankeren met beton, dan heb je minstens palen van 240 cm nodig omdat ze 50 cm in de grond gaan.
• Met paalhouders is het dikwijls makkelijker werken, maar we geven de twee werkwijzen even mee.

Stap 3: palen plaatsen

Palen in beton zetten

• Maak mortel aan. Gebruik hiervoor droge betonmortel, een halve emmer water en roer alles goed onder elkaar.

• Steek in elk gat een paal. Gebruik eventueel stenen of schoorlatten om de palen te verstevigen en giet er de natte mortel bij. Manoeuvreer de palen zodat ze in alle richtingen perfect waterpas staan.
• De palen moeten 180 à 200 cm boven de grond uitsteken.
• Laat deze constructie een dag uitharden.
• In plaats van betonmortel kan je ook snelcement met korte droogtijd gebruiken (zie verpakking voor droogtijd).
• Controleer of de palen even hoog zijn wanneer het cement droog is. Neem hiervoor een metseltouwtje en je waterpas. Neem de kortste paal als referentie. Indien nodig zaag je de andere palen op dezelfde hoogte.

Palen in houder plaatsen

• Beschik je al over een vloerplaat, dan zal deze makkelijk kunnen dienen om met platte paalhouders te werken.
• Plaats de houders daar waar ze ongeveer moeten komen en kijk of alles goed waterpas kan gezet worden.
• Heb je alles mooi uitgemeten, geef de houders dan hun definitieve plaats en bevestig ze met pluggen en vijzen stevig op de vloerplaat.
• Nu kan je de palen erin plaatsen en ook bevestigen aan de houder.
• Je kan ook de pergola verder laten lopen dan de vloerplaat.
• Als je niet beschikt over een vloerplaat en de palen in de grond moet plaatsen, dan bestaan er ook paalhouders met pinnen.
• Deze kan je meestal zo de grond inslaan, maar let op dat je ze niet beschadigt. Dit kan je bv. doen door in de paalhouder een stuk hout te steken waar je dan op slaat in plaats van op de houder zelf.
• Zorg ervoor dat de houder mooi waterpas staat en dat de houders op één lijn liggen ten opzichte van elkaar. (zie stap 1)
• Aangezien je in de grond rechtstreeks werkt, is het nodig om (zoals bij cementuitharding) te controleren of de palen even hoog zijn, voor je verder gaat.

Stap 4: rijlatten bevestigen

• Bevestig een rijlat tegen het huis of daar waar je de overkapping wenst te maken.

• Hou de rijlatten tegen de palen en teken af op de juiste hoogte.
• Boor de schroefgaten door de rijlatten (4 mm).
• Schroef ze aan de palen vast met de houtdraadbouten, voorzien van sluitringen.

Stap 5: dwarslatten plaatsen

• Plaats de dwarslatten bovenop de rijen en verdeel ze over een onderlinge afstand van ongeveer 50 cm.

• Maak ze vast met houtschroeven.
• Bij de meeste pergola’s steken de dwarslatten zo’n 20 cm over de palen heen en worden ze meestal op het uiteinde gedeeltelijk schuin afgezaagd voor een mooie afwerking.
• Je kan de dwarslatten ook mooi in een houtverband zagen zodat ze gedeeltelijk in de rijlatten komen te liggen. Dat geeft het geheel een stevige uitstraling, maar vraagt ook erg precies werk. Meer info hierover vind je in de klus ‘Houtverbindingen’.

Stap 6: pergola afwerken en onderhouden

• Als alles klaar is, schuur je alles lichtjes op en kan je eventueel accenten gaan leggen met aanplantingen (eventueel klimplanten) en/of bloembakken.

• Geef het houtwerk minstens twee beschermende lagen beits of verf (zoals in de klus ‘Houten tuinhuis onderhouden’) en controleer de pergola jaarlijks op gebreken (rottende delen, beregende schrale kanten, plantinwerking, …)
• Geef de pergola eventueel een nabehandeling met houtbeschermingsmiddel of verf.