Op een natuurlijke manier tuinieren? 9 tips voor een ecologische tuin

Een ecologische tuin is niet alleen goed voor de natuur en het milieu, maar ook aantrekkelijk voor insecten en vogels. Wil je ook op een natuurlijkvriendelijke manier tuinieren of een maximale biodiversiteit creëren? Wij leggen uit hoe je een ecologische tuin kan aanleggen en onderhouden. Ga aan de slag met onze tips!

Wat is een ecologische tuin?

In een ecologische tuin staat niet de mens, maar de natuur, het milieu en de dieren centraal: 

1. Natuur: In een ecologische tuin is er aandacht voor de natuur. De voorkeur gaat uit naar inheemse planten, omdat die zijn aangepast aan de lokale omstandigheden.
2. Milieu: Een ecologische tuin heeft respect voor het milieu. Er wordt zo weinig mogelijk oppervlakte verhard, regenwater wordt zo veel mogelijk opgevangen en hergebruikt, er worden geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt en de hoeveelheid afval wordt beperkt.
3. Dieren: Een ecologische tuin ondersteunt de biodiversiteit en is aantrekkelijk voor allerlei dieren zoals insecten, vogels, … 

Tips om een ecologische tuin aan te leggen en te onderhouden

Nu je weet wat de kenmerken zijn van een ecologische tuin, kan je zelf aan de slag. Wij geven enkele praktische tips. Van het aanleggen van je tuin tot het onderhoud ervan. 

1. Verhard zo weinig mogelijk 

Beperk in een ecologische tuin de verharding voor je oprit, terras en tuinpaden zoveel mogelijk, zodat er voldoende regenwater in de grond kan sijpelen. Zo help je je tuin bij droogte en voorkom je wateroverlast bij felle buien. Ook een wadi (WaterAfvoer Door Infiltratie) helpt om regenwater op eigen bodem te laten infiltreren. Bovendien trek je zo ook insecten en waterdieren aan, wat goed is voor de biodiversiteit. Wil je plaatsen die je intensief gebruikt toch verharden, kies dan voor een waterdoorlatend materiaal.

2. Hergebruik regenwater

Regenwater valt gratis uit de lucht. Het zou dus zonde zijn om hier geen gebruik van te maken. Je kan regenwater op verschillende manieren opvangen. De eenvoudigste manier is een regenton plaatsen. Zo kan je het regenwater hergebruiken om jouw planten en tuin gratis water te geven. Heb je al een regenwaterput? Dan kan je hierop een buitenkraantje aansluiten. 

3. Bevorder de biodiversiteit

Bomen, hagen en borders met een grote verscheidenheid aan planten en bloemen zijn belangrijk in een ecologische tuin. Ze zorgen niet alleen voor schaduw, privacy, groen en kleur, ze trekken ook insecten, vogels en andere dieren aan. Droom je van een tuin vol leven? Houtstapels, nestkastjes, een bijenhotel, een vijver of een wilde bloemenweide vormen de natuurlijke habitat of een bron van voeding voor tal van diersoorten. Zo kan je de biodiversiteit in je tuin meteen opkrikken. 

Wist je dat er zelfs natuurinclusieve bouwmaterialen bestaan zoals mussendakpannen, inbouwstenen voor wilde bijen of vleermuiskasten? Zo tover je niet alleen je tuin maar ook je huis om tot een diervriendelijke plek.

4. Zet de juiste planten op de juiste plek

Een ecologische tuin wordt gekenmerkt door inheemse planten. Die planten komen van nature voor in de regio en zijn dus goed aangepast aan de omstandigheden. Hierdoor hoef je ze geen extra water te geven of niet te bemesten. Ook zijn ze ideaal als habitat of voedingsbron voor inheemse fauna. Maak op voorhand een tuinontwerp of schets waar je welke planten wil voorzien. Met deze tips ontwerp je de perfecte border. 

Hou je van een natuurlijke tuin? Dan is een prairietuin ideaal: een stukje natuurlijke wildernis met voornamelijk wuivende grassen, planten en bloemen die een mix van insecten aantrekt. Maak ook gebruik van planten die spontaan tevoorschijn komen, want ook ‘onkruid’ heeft een plek in een ecologische tuin. 

5. Leg een moestuin aan

Voorzie je ruimte in je tuin voor je eigen moestuin of kruidentuin? Dan kan je op een duurzame manier je eigen groenten of kruiden kweken. Zo ben je zeker dat je groenten niet de hele wereld hebben rondgereisd en er geen pesticiden zijn gebruikt. Wil je dit op een budgetvriendelijke manier aanpakken, dan kan je zelf zaden voor je moestuin oogsten. Groenten zoals sla, prei, ui, bieslook, … vormen zaaddozen of zaadbollen die je kan losschudden. Hierbij is het de kunst om in de loop van het jaar een aantal plantjes niet te oogsten en hen de kans te geven om zaden te vormen. 

Tip: Dankzij deze handige plant- en zaaikalender weet je wanneer je welke groenten moet zaaien of planten.

6. Gebruik geen gif

Vermijd het gebruik van pesticiden en chemische meststoffen die schadelijk kunnen zijn voor het milieu, maar bestrijd tuinplagen op een milieuvriendelijke manier. Heb je last van bladluizen, rupsen of slakken in je moestuin? Dan is het gewoon een kwestie van de juiste dieren, namelijk de natuurlijke vijanden, te lokken die voor een gezond evenwicht zorgen. Lieveheersbeestjes overwinteren bijvoorbeeld in dorre bladeren en eten gigantisch veel bladluizen op. Mijten, kevers en spinnen houden op hun beurt van een goede mulchlaag. Fluweelmijten eten kleine beestjes en hun eitjes op. Loopkevers eten slakken, bladluizen, rupsen en larven. En spinnen en hooiwagens lusten graag muggen, vliegen, bladluizen en rupsen.

7. Beperk je tuinafval

Wil je afval zoveel mogelijk beperken? Dan kan je je keuken- en tuinafval composteren tot meststof. Hiervoor kan je zelf een compostbak maken met gaas of je kan een afsluitbare compostbak kopen. Bladeren en bloemstengels vermijd je best wel. Lees hier wat je wel en niet mag composteren. 

Door je afval te recycleren maak je je eigen compost die je in je tuin kan gebruiken. Zo hoef je geen meststoffen of bodemverbeteraars te kopen. Een composthoop is dus niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor je portemonnee. Ook je snoeiafval kan je recycleren. Met takken kan je bijvoorbeeld een muurtje of omheining vlechten waarin vogels en andere dieren zich kunnen nestelen.

8. Voorzie voldoende water

Water is onmisbaar in een ecologische tuin. Een waterpartij heeft een verkoelend effect, trekt tal van insecten en andere dieren aan en kan ook regenwater bufferen. Om van dit alles te kunnen genieten, hoeft je waterpartij niet groot te zijn. Een kleine terrasvijver kan al volstaan om meer biodiversiteit te creëren en libellen, waterkevers en vogels aan te trekken. Heb je plek voor een iets grotere vijver? Dan kan je ook salamanders en kikkers lokken. Het water moet gemiddeld zo’n 85 cm diep zijn om een bron van leven te zijn en tegelijk te zorgen voor een biologisch evenwicht, zodat het water helder blijft. 

9. Spring zuinig met energie en water om

Het waterbeheer in een ecologische tuin verdient de nodige aandacht. Zo kan je regenwater recupereren en gebruiken om je planten water te geven. Maar je kan ook waterbesparende technieken gebruiken om je waterverbruik te minimaliseren. Denk maar aan beplanting die droogtebestendig is en minder water nodig heeft om te overleven of aan een druppelirrigatiesysteem om water te besparen. 

Ook je energieverbruik kan je beperken. Kies bijvoorbeeld voor energiezuinige ledlampen voor je tuinverlichting. Je kan ook lampen op zonne-energie overwegen. De zonnepaneeltjes op het armatuur zetten overdag zonlicht om in energie. Die wordt opgeslagen in een oplaadbaar batterijtje dat de lamp ‘s avonds van stroom voorziet. Zo geniet je van gezellig licht zonder dat je je tuinlampen op het elektriciteitsnet moet aansluiten.

10. Gebruik duurzame materialen 

Door bewust te kiezen voor duurzame, milieuvriendelijke of herbruikbare materialen, kan je de impact op het milieu minimaliseren. Denk maar aan biologisch afbreekbare potten en plantenbakken of een tuinafboording uit gerecycleerd materiaal zoals cortenstaal. Je kan ook zelf materialen recycleren. Zo kan je hout hergebruiken om een tuinbank te maken of oude bakstenen of gebruikte tegels om een looproute aan te leggen. Zelfs je tuinmeubels kunnen duurzaam zijn. Wat dacht je van tuinmeubels die lokaal geproduceerd worden of van een tuinset uit 100% gerecycleerde materialen? 

FAQ ecologische tuin