Promaz wil de opstart van het bijdragesysteem voor bodemsanering na een mazoutlek

Moet je je bodem saneren na een mazoutlek, dan kan je sinds twee jaar beroep doen op het Promaz-fonds. Na eerdere berichtgeving over de aanvraagstormloop die uitblijft en de potentiële angst over de terugbetaling voelen we Willem Voets, medeoprichter en afgevaardigd bestuurder van Promaz, aan de tand.

1.600 aanvragen bij Promaz

Een lekkende mazouttank. Je bent hem liever kwijt dan rijk, want het laten saneren van je bodem is niet goedkoop. Daarom werd op 1 april 2022 het Promaz-fonds opgericht. Wie een lekkende mazouttank heeft (of had) kan nog tot 28 februari 2025 een financiële en/of operationele tussenkomst* aanvragen om de bodem te saneren. Het aantal aanvragen ligt momenteel hoger dan wat recent in de media verscheen. Willem Voets, medeoprichter en afgevaardigd bestuurder van Promaz: “Momenteel gaan we richting de 1.600 aanvragen en we merken dat het aantal aanvragen de laatste 6 maanden gestaag toeneemt. Logisch, want de aanvraagperiode loopt eind februari volgend jaar af. In het begin van de aanvraagperiode kregen we ongeveer een aanvraag per dag. Nu zitten we aan bijna drie aanvragen per dag. Naarmate de einddatum in zicht komt, verwachten we een aanvraagspurt. Dat zagen we ook bij BOFAS, het bodemsaneringsfonds voor tankstations. Aan het einde van de aanvraagperiode kwam meer dan twee derde van de aanvragen binnen. We verwachten een gelijkaardig scenario en bereiden ons daar nu al op voor.”

9.500 lekkende mazouttanks 

Promaz schatte zelf het potentieel aantal lekkende stookolietanks in België in op zo’n 6.000 tot 9.500 exemplaren. Waarom blijft de grote stormloop toch uit? “Dit is puur een indicatie en het zijn geen harde cijfers. Tijdens het hoogtepunt van de mazoutverwarming waren er twee miljoen gebruikers in België. Een aantal jaar geleden hebben we een onderzoek gedaan naar de toestand van ondergrondse mazoutreservoirs. We hebben toen 2.000 tanks opgegraven en geïnspecteerd. Uit die tests bleek dat iets minder dan 1% van de tanks niet dicht was. Er was dus een probleem met de dichtheid, we spreken dus niet over een reëel lek. Op basis van dat onderzoek hebben we een simulatie gemaakt voor het totale mazoutpark. Er bestaat immers geen registratie van mazouttanks, het is eerder een benadering. Zo konden wij bij de opstart van het fonds een inschatting maken over het aantal potentiële lekken.”

Vlaanderen lekt het meest

Opvallend is dat het merendeel van de ingediende dossiers uit Vlaanderen komt. “Op dit moment is 60% van de dossiers Vlaams, 29% Waals en 11% Brussels. Dat om de zeer eenvoudige reden dat er in Vlaanderen en Brussel meer ondergrondse mazouttanks zijn. De bebouwing is er veel denser dan in Wallonië, dus je hebt minder de opportuniteit om je tank bovengronds te plaatsen. Al merken we nu wel een toename in het aantal aanvragen in Wallonië. We werken dan ook zeer actief samen met de drie gewesten en vragen via onze direct marketing campagnes dat notarissen, syndici, verzekeringsmakelaars, intercommunales, milieudeskundigen en gemeentelijke overheidsdiensten mensen gericht informeren.”

Oude saneringen

Bij Promaz kan je immers niet enkel actuele aanvragen indienen, het fonds werkt ook retroactief. Voets: “We hebben twee soorten aanvragen. Enerzijds is er de groep van aanvragers die in het verleden geconfronteerd werden met een mazoutlek. Zij hebben de saneringskosten al gemaakt, maar kunnen nog steeds een terugbetaling aanvragen. Ongeveer 28% van de aanvragen zijn terugbetalingsdossiers. Tot op vandaag hebben we zo al meer dan tweehonderd particulieren terugbetaald.” Daarnaast zijn er de dossiers waarbij de sanering nog moet gebeuren. Hierbij heb je twee keuzes: je voert de sanering zelf uit of Promaz neemt de sanering voor zich. 

Prijskaartje mazouttank saneren

Het grootste voordeel om de sanering zelf in gang te zetten is tijdswinst. “Ben je bijvoorbeeld aan het verbouwen, dan wil je waarschijnlijk geen vijf jaar wachten op een bodemsanering. Tenzij het natuurlijk een dringend geval is, dan is de wachttijd beperkt.” Nadeel is wel dat je zelf de sanering moet voorfinancieren. Reken daarvoor op een gemiddelde kost van 70.000 euro. Het Promaz-fonds betaalt de kosten nadien terug, met een plafond van 200.000 euro. Geef je alles uit handen en laat je de sanering door Promaz uitvoeren, dan financiert het fonds alles (geplafonneerd tot 200.000 euro). Maar dan kan het zijn dat je enkele jaren moet wachten. “Het fonds is opgericht met een levensduur van 20 jaar, zodat we alle dossiers kunnen behandelen. Aanvragen waarbij het milieurisico het grootst is, krijgen steeds prioriteit.”

Afgekeurde aanvragen

Bestaat er ook de kans dat je aanvraag wordt afgekeurd? Voets: “Elke aanvraag wordt grondig administratief en technisch nagekeken. Soms is er geen sprake van mazoutvervuiling en kunnen we niet tussenkomen. Het gaat dan bijvoorbeeld om verontreiniging door smeerolie van een garage of een lekkende dieseltank van een naburig tankstation. Je moet dus wel kunnen aantonen dat de vervuiling is veroorzaakt door een mazouttank die gebruikt wordt voor de verwarming van een gebouw.” Volgens Voets wordt 5 à 10% van de dossiers onontvankelijk verklaard. “De meeste dossiers worden probleemloos goedgekeurd.” 

Iedereen die stookolie koopt zal binnenkort een kleine bijdrage betalen. Dit is zo voorzien in de wet. Het gaat dan om enkele euro’s, maar op die manier zullen we de komende jaren voldoende middelen kunnen verzamelen om alle saneringen tot een goed einde te brengen

Elke stookoliekoper zal moeten bijdragen

Uit cijfers die Vlaams Parlementslid Johan Danen (Groen) opvroeg bij Minister van leefmilieu Zuhal Demir (N-VA) blijkt dat het fondsbedrag al voor de helft is opgesoupeerd. Van de 120 miljoen is er al 63,5 miljoen besteed. Zullen alle toekomstige aanvragen dan nog gefinancierd kunnen worden? Voets: “Die 120 miljoen euro zijn de reservemiddelen van het BOFAS-fonds (het fonds voor de sanering van tankstations, nvdr.) dat meer dan twintig jaar bestaat en nu in zijn laatste fase zit. Dat bedrag werd gereserveerd voor de eerste fase van het Promaz-fonds. In de wet is voorzien dat er op een bepaald moment een bijdragesysteem zal ingevoerd worden. Iedereen die stookolie koopt zal dus een kleine bijdrage betalen. De komende 18 jaar hebben we ongeveer 300 tot 400 miljoen euro nodig. 120 miljoen is een goed startbudget, maar we hopen dat de volgende regering het bijdragesysteem snel invoert. We willen mensen die vandaag bij ons aankloppen helpen en hen 100% zekerheid kunnen geven over de terugbetaling.”

_{^*De tussenkomst van Promaz gebeurt onder de bepalingen van het samenwerkingsakkoord, zoals dat van kracht is a) op de datum van de aanvraag, b) op basis van de prioriteitenlijst van Promaz en c) in functie van het beloop van de beschikbare financiële middelen van Promaz (art. 16 van het samenwerkingsakkoord).}