Onderhoudstips voor je ketel, warmtepomp, ventilatie en zonnepanelen

Het onderhoud van de technische installaties in huis is wettelijk verplicht, maar ook nodig om optimaal te blijven presteren en je veiligheid te garanderen. De onderhoudsfrequentie verschilt weliswaar van toestel tot toestel. Soms is ook de tussenkomst van een erkende technicus nodig. Met deze tips onderhoud je je ketel, warmtepomp, ventilatie of zonnepanelen.

Ketel onderhouden

Het stooktoestel van je verwarmingsinstallatie moet je verplicht laten onderhouden. De frequentie verschilt naargelang de brandstof en het gewest. Voor ketels op een vloeibare (stookolie) of een vaste brandstof (pellets, hout, steenkool) is een jaarlijkse onderhoudsbeurt overal in België verplicht. Ketels op gasvormige brandstoffen (aardgas, butaan, propaan) dien je om de twee (in Vlaanderen en Brussel) of drie jaar (in Wallonië) te laten onderhouden door een erkend technicus.

Die verplichting lijkt misschien een last, maar heeft wel degelijk voordelen. Een correct onderhouden installatie werkt beter en garandeert je veiligheid. Een juist afgeregelde en perfect werkende verwarmingsketel is ook milieuvriendelijker en levert een mooie energiebesparing op. Zijn rendement ligt zo’n 10 à 12 procent hoger. Sla je een onderhoudsbeurt over, dan kan je trouwens een boete krijgen en mogelijk doet je verzekering moeilijk bij brand.

Voor het onderhoud van je verwarmingsketel betaal je tussen 110 en 200 euro exclusief btw, naargelang het type en de brandstof. Vergeet na afloop het attest niet te vragen dat je minstens twee jaar moet bijhouden. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geldt nog een andere specifieke verplichting: als de ketel ouder is dan vijftien jaar (het bouwjaar staat op het kenplaatje), moet je een diagnose laten uitvoeren door een professional die erkend is door Leefmilieu Brussel.

Overschakelen naar een performantere ketel? Dit zijn je opties. Of overweeg je de overstap naar groene energie? Dat kan met deze technieken.

Onderhoud warmtepomp

In vergelijking met een klassieke verwarmingsketel vraagt een warmtepomp weinig onderhoud. Is je installatie niet uitgerust met automatische lekdetectie, dan is het aangewezen het koelcircuit elk jaar te laten controleren door een gecertificeerde koeltechnieker. Deze jaarlijkse controle is zelfs verplicht voor warmtepompen met meer dan 3 kg koelvloeistof. Tegelijk controleert de installateur de belangrijkste onderdelen en de instellingen van je warmtepomp. Dankzij deze kleine interventies blijft de SPF (seizoensprestatiefactor) optimaal en verleng je de levensduur van de warmtepomp. De gemiddelde kostprijs van dit onderhoud varieert naargelang het type installatie van 150 tot 300 euro per jaar.

Bij warmtepompen met een buitenunit (lucht-lucht- of lucht-waterwarmtepompen) is het belangrijk de roosters regelmatig te reinigen en stof en bladeren te verwijderen. Dat garandeert een goede luchtcirculatie en dus een optimaal rendement van de warmtepomp. Je kan dit onderhoud makkelijk zelf uitvoeren, maar doe het wel één of twee keer per jaar, naargelang de plaats van de unit (dicht bij bomen, een drukke weg…).

In het geval van een lucht-luchtwarmtepomp moet je ook de luchtblazers binnen regelmatig reinigen met het oog op een goede luchtkwaliteit. De luchtfilters van die binnenunit(s) maak je minstens één keer per maand stofvrij en reinig je één keer per jaar met water en zeep. Bij een lucht-waterwarmtepomp controleert de installateur of er genoeg water in de verwarmingskringen zit. Zo niet, kan de hydraulische pomp uitvallen. Die druk kan eenvoudig gecontroleerd worden met specifieke meetinstrumenten.

Ventilatie onderhouden

Het doel van een ventilatiesysteem is de lucht in huis gezond houden. Tijdens het dagelijkse gebruik zorgt de afzetting van stofdeeltjes uit de binnen- en buitenomgeving er voor dat het ventilatiesysteem vervuild raakt. In bepaalde omstandigheden kan deze vervuiling een voedingsbron vormen voor schimmel- en bacterieontwikkeling. Daarnaast kan die ook een negatieve invloed hebben op de werking en de prestaties van het ventilatiesysteem zelf, en op de levensduur. Een onderhoud is daarom noodzakelijk, hoewel niet wettelijk verplicht.

De intensiteit van dit onderhoud hangt voornamelijk af van het soort ventilatiesysteem dat je in huis hebt. Een ventilatiesysteem C(+) heeft geen filters die je regelmatig moet reinigen of vervangen. Het volstaat om de ventielen en de roosters één à twee keer per jaar schoon te maken met een stofzuiger en een vochtige doek. Dat kan je eenvoudig zelf doen. De kanalen zelf laat je om de 8 à 10 jaar reinigen, al is een meer frequente controle van het hele systeem ook wel aangeraden (om de 2 à 3 jaar).

Vooral bij systeem D is het onderhoud een aandachtspunt. Als de filters, ventilatoren of het kanalennet aan de toevoerzijde niet proper zijn, komt er immers vervuilde lucht je woning binnen. Daarom controleer je de filters best regelmatig en ontstof je ze met een stofzuiger. Je zal ze minstens één keer per jaar ook moeten vervangen. Voor de ventielen geldt dezelfde frequentie als bij een systeem C. Verder laat je de warmtewisselaar best om de twee jaar reinigen. Voor de ventilatiekanalen is dat om de vijf jaar.

Een deel van het onderhoud kan je dus eenvoudig voor eigen rekening nemen. Schakel je een vakman in voor het grotere onderhoud, reken dan op 200 à 350 euro voor een klassieke installatie.

Onderhoud zonnepanelen

Over de noodzaak om thermische en fotovoltaïsche zonnepanelen al dan niet te reinigen, lopen de meningen uiteen. Volgens sommige studies daalt het rendement van niet onderhouden panelen jaar na jaar door de afzetting van vuil en stof. Andere studies wijzen andere factoren, zoals de bezonning of de slijtage, aan als mogelijke oorzaken voor een dalend rendement. Bepalen wie het bij het rechte eind heeft, is niet eenvoudig. Uiteraard spelen de locatie en de hellingsgraad van de panelen een rol. Zo zullen (bijna) horizontale panelen minder goed afgespoeld worden door de regen dan panelen die onder een hoek van meer dan 30° geplaatst worden.

Zijn je zonnepanelen makkelijk toegankelijk (op een plat dak bijvoorbeeld), dan kan een regelmatig onderhoud geen kwaad, op voorwaarde dat het voorzichtig gebeurt. Je panelen in volle zon afspoelen met koud water kan bijvoorbeeld een thermische schok veroorzaken. Let er ook op dat je niet op de panelen steunt en gebruik geen plastic trekkertjes. Die maken krassen in het glas, waardoor het rendement daalt. Vergeet ook je eigen veiligheid niet. Daarom is een gespecialiseerde reinigingsfirma vaak de beste keuze.

In het geval van fotovoltaïsche panelen is een kleine jaarlijkse check van de omvormer nodig om de optimale prestaties ervan te verzekeren. Controleer of de lampjes en displays correct werken en verwijder vooral het stof aan de ventilator zodat de omvormer goed gekoeld wordt en naar behoren kan functioneren.

Lees ook: Hoe vaak moet je je zonnepanelen (laten) kuisen? En hoeveel rendement verlies je als je dat niet doet?