Altijd frisse lucht in huis: zo werkt een ventilatiesysteem D

Steeds meer (ver)bouwers kiezen voor hun ventilatie voor een ventilatiesysteem D: een slim, mechanisch systeem dat verse lucht aanvoert en vervuilde lucht afvoert. Maar hoe werkt het precies, wat kost het en is het ook geschikt voor een bestaande woning? In dit artikel ontdek je alles: van voordelen tot onderhoud, geluidstips en de combinatie met warmterecuperatie of airco. 

Hoe werkt een ventilatiesysteem D?

Een ventilatiesysteem D is een volledig mechanisch ventilatiesysteem dat zorgt voor een continue aanvoer van verse lucht en afvoer van vervuilde lucht, volledig automatisch en gecontroleerd. Zowel de toevoer als afvoer van lucht gebeurt mechanisch via ventilatoren. Zo krijg je een perfect uitgebalanceerde luchtcirculatie in de hele woning. Daarom noemen ze dit ook wel balansventilatie.

Een belangrijk onderdeel is de warmteterugwinning. Een warmtewisselaar beperkt het warmteverlies tot een minimum door de warmte uit de vervuilde binnenlucht te gebruiken om de verse buitenlucht te verwarmen. De frisse lucht is dus al voorverwarmd, waardoor je van een gezond binnenklimaat geniet en je verwarmingsinstallatie minder hard moet werken. 

Een ventilatiesysteem D gebruikt ook filters om stof, pollen en fijnstof uit de buitenlucht te verwijderen. Sommige systemen zijn uitgerust met CO₂-sensoren die de luchtkwaliteit meten en het ventilatieniveau automatisch aanpassen. Of met vocht- of bewegingssensoren in badkamers of toiletten. Zo ventileer je enkel wanneer het nodig is.

Mechanische toevoer en mechanische afvoer

Een ventilatiesysteem D werkt met zowel mechanische toevoer als mechanische afvoer van lucht. Dat betekent dat ventilatoren de luchtstromen actief aansturen. Er is geen natuurlijke luchtcirculatie via roosters of ramen nodig. 

Mechanische toevoer: Bij de mechanische toevoer wordt verse buitenlucht actief aangezogen via een luchtinlaat, meestal aan de gevel of het dak. Deze lucht stroomt eerst door filters die stof, pollen en andere vervuiling verwijderen. Vervolgens gaat ze via toevoerkanalen naar de woonkamer, slaapkamers en het bureau.

Mechanische afvoer: Tegelijk zuigt het systeem vervuilde of vochtige lucht weg uit natte ruimtes zoals de keuken, badkamer, het toilet en de wasplaats. De afgezogen lucht wordt naar buiten afgevoerd via een uitblaaskanaal.

Voor- en nadelen

Een ventilatiesysteem D zorgt voor een constant gezond binnenklimaat. Het systeem blaast verse, gefilterde lucht aan en voert gebruikte lucht mechanisch af. Dat maakt het energiezuinig en comfortabel, maar het vraagt ook een hogere investering en regelmatig onderhoud. In deze tabel vind je de belangrijkste voor- en nadelen. 

Wanneer kiezen voor een ventilatiesysteem D?

Een ventilatiesysteem D is vooral geschikt voor nieuwbouwwoningen of grondig gerenoveerde huizen die goed geïsoleerd en luchtdicht zijn. In zulke gebouwen is natuurlijke ventilatie onvoldoende, waardoor een mechanische toevoer en afvoer de luchtkwaliteit optimaal houden. Dankzij de warmterecuperatie bespaar je bovendien flink op energie, zonder in te boeten op comfort.

Ook bij renovaties kan een systeem D interessant zijn, op voorwaarde dat er voldoende ruimte is voor de luchtkanalen (zoals in een zolder, kruipruimte of valse plafonds). Het systeem biedt extra comfort doordat het tochtvrij, stil en volledig automatisch werkt.

In oudere woningen zonder ruimte voor kanalen of bij een beperkt budget is een ventilatiesysteem C of C+ vaak eenvoudiger en goedkoper om te plaatsen.

Kan een ventilatiesysteem D in een bestaande woning? 

Een ventilatiesysteem D werkt met mechanische toevoer en afvoer via kanalen. Daarom moet je in een bestaande woning kijken of er voldoende ruimte is om de kanalen weg te werken. Dit zijn de voornaamste technische beperkingen in een bestaande woning:

• Ruimte voor kanalen: in oudere woningen met lage plafonds of beperkte kruipruimte kan het lastig zijn om de kanalen weg te werken zonder grote ingrepen.
• Luchtdichtheid van de woning: systeem D werkt het best in goed geïsoleerde en luchtdichte woningen. Bij oudere huizen met veel kieren of zonder isolerend glas kan het rendement lager zijn, en kan het nodig zijn om eerst te isoleren of tocht te verminderen.
• Renovatiegraad: voor een volledige installatie moeten sommige muren of plafonds soms opengemaakt worden. Bij een kleine renovatie kan dit ingrijpend zijn.
• Kosten en complexiteit: het plaatsen van een ventilatiesysteem D in een bestaande woning is duurder en complexer dan in nieuwbouw, vooral door het aanleggen van kanalen en het plaatsen van de unit.

Enkele tips:

• Grote renovaties zijn een ideaal moment om systeem D te installeren, vooral als je tegelijk muren, plafonds of vloeren openlegt.
• Bij beperkte ruimte of kleinere renovaties: overweeg een ventilatiesysteem C of C+, dat eenvoudiger te plaatsen is.
• Kies een ventilatiesysteem met compacte units of een modulair kanaalsysteem, zodat de installatie in bestaande woningen makkelijker verloopt.

Prijs

De prijs van je ventilatiesysteem wordt bepaald door drie factoren: de oppervlakte van je woning, het gewenste debiet (= de noodzakelijke hoeveelheid te verversen lucht) en de complexiteit van de plaatsing van je ventilatiesysteem. Daarnaast speelt het type ventilatiesysteem een belangrijke rol. Voor een systeem D betaal je tussen 5.500 en 7.000 euro.

Premies

Wie zijn woning renoveert of energiezuiniger maakt, kan een renovatiepremie aanvragen, afhankelijk van de regio waar je woont. Het bedrag van de premie hangt af van je gezinsinkomen en -samenstelling.

• Mijn VerbouwPremie in Vlaanderen: je kan geen premie krijgen voor het plaatsen van ventilatie. Vervang je jouw buitenschrijnwerk, dan moet je wel aan de ventilatievoorwaarden voldoen om in aanmerking te komen voor de premie voor ramen en deuren.
• RENOLUTION-premie in Brussel: je kan een premie aanvragen voor een ventilatiesysteem C of D.
• Prime Habitation in Wallonië: je kan een premie krijgen voor een centraal mechanisch ventilatiesysteem met enkelvoudige luchtstroom of dubbelvoudige luchtstroom en voor een mechanisch ventilatiesysteem met enkelvoudige luchtstroom of dubbelvoudige luchtstroom dat ventilatie voorziet in een deel van de ruimtes. 

Tip: raadpleeg hier de bedragen van de premies.

Zelf plaatsen of laten doen?

Een ventilatiesysteem D moet zeer secuur geplaatst worden. Er bestaan doe-het-zelfpakketten waar je mee aan de slag kan als je handig bent en ervaring hebt met klussen. Wil je geen risico lopen, dan schakel je best een vakman in. Vraag verschillende offertes aan om een correct zicht te krijgen op de prijs voor jouw woning.

Installatietijd en benodigde ruimte

De installatie van een ventilatiesysteem D duurt gemiddeld één tot twee weken en vraagt een technische ruimte van ongeveer 1 à 2 m², plus plaats voor de luchtkanalen. Bij een nieuwbouwwoning is dat eenvoudig te voorzien, bij renovatie vraagt dit vaak wat creativiteit.

Ventilatiesysteem D met warmterecuperatie

Een warmteterugwininstallatie (WTW-installatie) is een mechanisch ventilatiesysteem dat de warmte uit de afgevoerde binnenlucht recupereert om de verse buitenlucht die in de kamer wordt geblazen te verwarmen. Een ventilatiesysteem D met warmteterugwinning staat ook wel bekend als balansventilatie.

Koelen met ventilatiesysteem D

In de winter recupereert een WTW-unit de warmte uit de afgevoerde lucht om de koude buitenlucht te verwarmen. In de zomer werkt dit anders. De meeste WTW-units hebben een bypass-modus, zodat je de warmteterugwinning tijdelijk kan uitschakelen. Dat is handig als het ‘s nachts buiten koeler is dan binnen. In deze modus blaast de WTW-unit de koele lucht rechtstreeks naar binnen, zonder dat die door de warmtewisselaar gaat. Zo hoeft je airco overdag minder te werken en bespaar je energie. 

Hoe geluidsoverlast voorkomen?

Een ventilatiesysteem D kan heel stil werken als het goed ontworpen, geplaatst en onderhouden wordt. Geluid ontstaat meestal door een te hoge luchtsnelheid, trillingen of slechte afstelling. Zo hou je het systeem fluisterstil:

• Kies een stille unit met gepaste motor en akoestische isolatie, liefst in een aparte technische ruimte.
• Gebruik voldoende brede ventilatiekanalen om luchtweerstand en ruis te vermijden.
• Monteer trillingsvrij met flexibele koppelingen tussen de ventilatie-unit en leidingen.
• Plaats geluidsdempers op toevoer- en afvoerkanalen, zeker bij slaapkamers.
• Vervang filters en reinig kanalen om overdruk en lawaai te voorkomen.
• Laat het systeem inregelen door een vakman zodat de luchtdebieten perfect in balans zijn.

Wat is de rol van ventilatiesysteem D in hypergeïsoleerde woningen?

In een hypergeïsoleerd huis ontsnapt amper nog warmte, maar er kan daardoor ook nauwelijks nog natuurlijke ventilatie plaatsvinden. Zonder de binnenlucht gecontroleerd te verversen zou die snel te vochtig of vervuild worden. Dat vermijd je met een ventilatiesysteem D. Dit systeem zorgt voor een constante aanvoer van verse, gefilterde lucht en afvoer van vocht en CO₂. Het recupereert ook tot 90% van de warmte uit de afgevoerde lucht, zodat je nauwelijks energie verliest. Het is bovendien aangewezen volgens de EPB-regelgeving. 

Onderhoud

Door je ventilatiesysteem correct te onderhouden, draag je bij aan een goede luchtkwaliteit en verleng je de levensduur van je toestel. Dit moet je doen: 

• Maak de ventilatieventielen maandelijks schoon.
• Reinig of vervang de filters om de drie tot zes maanden.
• Laat je ventilatie-unit met warmtewisselaar om de twee jaar controleren en reinigen.
• Laat de ventilatiekanalen om de vier tot zes jaar schoonmaken. 

FAQ: ventilatiesysteem D