Jouw keuken ontwerpen: waar je op moet letten en hoe je eraan begint

Een nieuwe keuken is een investering waar je jarenlang plezier aan hebt. Maar hoe ontwerp je jouw keuken? Ga je zelf aan de slag of schakel je best een interieurarchitect in? En waar moet je allemaal rekening mee houden? Van indeling tot materiaalkeuzes: we helpen je om jouw droomkeuken te ontwerpen. 

Zelf je keuken ontwerpen of beroep doen op interieurarchitect?

Wil je een nieuwe keuken, dan kan je dankzij online keukenplanners of tools zelf eenvoudig een ontwerp maken. Hiermee kan je vervolgens naar een keukenfabrikant of schrijnwerker stappen. Je kan ook beroep doen op een interieurarchitect. Die ontwerpt een keuken op maat van jouw wensen qua inrichting, gebruiksgemak, verlichting, … en houdt rekening met de stijl van je interieur om een harmonieus geheel te creëren. 

Ga je zelf aan de slag of schakel je een interieurarchitect in? Die keuze hangt af van je persoonlijke situatie, behoeftes en budget. Beide opties hebben hun voor- en nadelen.

Zoek je een middenweg? Overweeg dan een adviesgesprek bij een keukenwinkel. Een verkoper of interieurarchitect ter plaatse zal samen met jou een keukenplan maken op basis van jouw ruimte, vaak zonder extra kosten. Heb je al zelf een ontwerp gemaakt, dan kunnen zij je adviseren en helpen om je ontwerp te verfijnen. 

Waarop letten bij het ontwerpen van je keuken?

Wil je een keuken die zowel functioneel als mooi is, dan moet je bij het ontwerpen met een aantal factoren rekening houden:

• Indeling: hou bij de indeling rekening met de keukendriehoek en groepeer de keukenzones op een logische manier. Er zijn verschillende opstellingen mogelijk. Van een L-keuken tot U-vorm met keukeneiland.
• Opbergruimte: voorzie voldoende opbergruimte en gebruik slimme oplossingen om de ruimte optimaal te benutten.
• Ergonomie: beperk de loopafstand in de keuken, houd rekening met de ideale afmetingen en zorg dat het werkblad op de juiste hoogte is (90 tot 95 cm) voor meer ergonomie.
• Keukenapparaten: kies keukenapparaten die aansluiten bij je kookgewoontes en die groot genoeg zijn voor je behoeftes (kookplaat, dampkap, microgolfoven, oven, vaatwasser, koelkast).
• Materialen en duurzaamheid: verkies materialen voor je werkblad, keukenkasten en vloer die niet alleen mooi, maar ook onderhoudsvriendelijk en duurzaam zijn.
• Stijl en kleur: zorg dat de stijl en kleuren van je keuken passen bij de rest van je woning. Zeker in een open keuken kan je de stijl van je interieur doortrekken.
• Verlichting: combineer algemene, werk- en sfeerverlichting in je keuken.
• Praktische details: voorzie ruimte voor een eettafel of bar, voorzie voldoende stopcontacten, denk aan een plek voor je afvalbakken, …
• Budget: stel op voorhand een duidelijk budget op en let op de prijs-kwaliteitverhouding bij materialen en apparatuur. 

Voordelen van een goed doordacht keukenontwerp

Een goed doordacht keukenontwerp is essentieel, omdat de keuken vaak het hart van de woning is. Het ontwerp bepaalt niet alleen de functionaliteit, maar ook hoe aangenaam het is om in deze ruimte te werken en leven. Hier zijn enkele voordelen van een goed ingerichte keuken: 

• Efficiënter: een doordachte indeling maakt koken eenvoudiger en sneller. Let op de positionering van de koelkast, spoelbak en kookplaat (de keukendriehoek) om een efficiënte workflow te garanderen. Hoe kleiner de afstand tussen deze onderdelen, hoe minder je heen en weer hoeft te lopen, wat tijd bespaart.
• Meer comfort: ergonomische werkhoogtes, voldoende werkruimte en slimme opbergmogelijkheden verhogen het comfort en maken koken minder belastend voor je rug en lichaam.
• Betere organisatie: een goed doordacht keukenontwerp biedt voldoende ruimte voor al je kookgerei en servies. Geef alles een vaste plek, zodat je snel  vindt wat je nodig hebt.
• Hygiënischer: dankzij een duidelijke scheiding tussen de spoel-, werk- en afvalzone blijft je keuken overzichtelijk en schoon.
• Ruimtebesparing: een slimme indeling zorgt ervoor dat je de beschikbare ruimte optimaal benut. Vooral in kleine keukens is het belangrijk om geen ruimte te verspillen. Gebruik verticale opbergmogelijkheden, multifunctionele meubels en aangepaste apparatuur om het meeste uit je keuken te halen.
• Gezelliger: een goed doordacht keukenontwerp biedt niet alleen functionaliteit, maar draagt ook bij aan de sfeer en gezelligheid. Een uitnodigende keuken versterkt het sociale aspect, zoals samen koken, eten met familie of gasten ontvangen.

Denk na over je keukenopstelling

De keukenopstelling is de manier waarop de keuken is ingedeeld en georganiseerd. Er zijn verschillende indelingen mogelijk: 

1. Enkelwandige of rechte keuken: neemt één wand in beslag. Een goed doordachte zoneplanning is belangrijk, want ergonomisch gezien is dit type keuken minder interessant.
2. Dubbelwandige of parallelle keuken: neemt twee tegenoverliggende wanden in beslag. Je kan met een eenvoudige draaibeweging van de ene naar de andere keukenzone.
3. Keuken in L-vorm of hoekkeuken: is populair en biedt plaats aan een keukentafel. Met hoge kasten aan beide kanten ben je van voldoende opbergruimte verzekerd.
4. Keuken in U-vorm: verzekert korte loopafstanden en biedt mogelijkheid tot een ideale zoneplanning.
5. Keuken in G-vorm: is vooral geschikt voor grote ruimtes. Zorg dat de ingang tot de keuken breed genoeg is (min. 120 cm).
6. Eilandkeuken: is ideaal voor een open keuken. Je kan de kook- en/of spoelzone in het eiland voorzien voor meer interactie. 

Welke toestellen wil je?

Keukenapparaten kies je op basis van je persoonlijke behoeften, budget en stijl. Hou ook rekening met het merk, de energieklasse, het design en de afmetingen. We geven je een overzicht van de mogelijkheden:

• Kookplaat: keuze uit gas, elektrisch,  inductie, keramisch en vitrokeramisch. Inductie is energiezuinig en modern, terwijl gas ideaal is voor hobbykoks.
• Dampkap: keuze uit telescopische dampkap, plafondmodel, wandmodel, eiland dampkap of geïntegreerde afzuiging in de kookplaat of het werkblad. Houd rekening met de zuigkracht en het geluid.
• Oven: keuze uit oven, combi-oven (magnetron en oven) en stoomoven. Een combi-oven is handig in kleine keukens, terwijl een stoomoven ideaal is als je gezond wilt koken.
• Koelkast: keuze uit vrijstaand of inbouw en met of zonder vriesvak. Kies een formaat dat past bij de grootte van je gezin.
• Vaatwasser: keuze uit een vaatwasser onder je werkblad of op hoogte. Kies voor een stille vaatwasser. 

Welke materialen verkies je?

De materialen die je kiest voor je keuken hebben een invloed op zowel de uitstraling als de functionaliteit. Elk materiaal heeft zijn eigen kenmerken en voor- en nadelen. We geven je een overzicht van de meest gebruikte materialen voor het werkblad, de keukenkasten, spatwand, spoelbak en keukenkraan. 

1. Keukenblad

Je werkblad is een van de meest gebruikte onderdelen. Kies daarom voor een duurzaam en onderhoudsvriendelijk materiaal. Dit zijn de opties:

• Kunststof (laminaat): budget- en onderhoudsvriendelijk, veel designs en kleuren beschikbaar, gevoelig voor hitte en krassen.
• Volkunststof: lijkt op kunststof, maar is beter bestand tegen krassen en slijtage, duurder.
• Natuursteen: stevig, luxe uitstraling, sommige soorten zijn hittebestendig, andere zijn vlekgevoelig.
• Keramiek: kras-, vlek- en hittebestendig, zeer duurzaam, duurder.
• Composiet: krasbestendig, onderhoudsvriendelijk, verkrijgbaar in veel kleuren, minder hittebestendig.
• Kwartscomposiet: samengesteld uit harsen en graniet- of kwartsgranulaten, krasbestendig, vlekbestendig, kleurvast
• Hout: warme uitstraling, gevoelig voor vocht en krassen, regelmatig onderhoud nodig.
• Roestvrij staal (inox): duurder, hygiënisch, onderhoudsvriendelijk, krasgevoelig, populair in professionele keukens.

2. Keukenkasten

De keuze van het materiaal voor je keukenkasten heeft een invloed op de uitstraling van je keuken en het onderhoudsgemak. Je hebt keuze uit:

• Massief hout: sterk, duurzaam, tijdloos, duurder, gevoeliger voor vocht.
• Spaanplaat: gemaakt van geperste houtsnippers, goedkoper alternatief voor massief hout, minder duurzaam, gevoeliger voor vocht, vaak afgewerkt met laminaat of fineer.
• MDF: gemaakt van samengeperste houtvezels, gevoeliger voor vocht en krassen, relatief goedkoop.
• Multiplex: gelaagde houtpanelen, steviger dan spaanplaat of MDF, duurzaam, bestand tegen vocht.
• Laminaat: kunststof laag op MDF of spaanplaat, duurzaam, budget- en onderhoudsvriendelijk.
• Melamine: dunne coating op MDF of spaanplaat, betaalbaar, onderhoudsvriendelijk, krasbestendig, minder duurzaam dan laminaat.
• Fineer: dunne laag echt hout op MDF, spaanplaat of multiplex, goedkoper dan massief hout, gevoelig voor krassen en slijtage.
• Metaal: roestvrij staal of aluminium, hygiënisch, hittebestendig, duurzaam,  krasgevoelig, vaak gebruikt in moderne of industriële keukens.
• Glas: vaak gecombineerd met hout of metaal voor deuren en panelen, luxe uitstraling, breekbaar. 

3. Spatwand

Een spatwand beschermt je muur tegen spatten en geeft karakter aan je keuken. Afhankelijk van het materiaal, kan je je werkblad doortrekken als achterwand. Dit zijn de meest gebruikte materialen:

• Tegels: waterdicht, gemakkelijk schoon te maken en in veel ontwerpen verkrijgbaar.
• Composiet: in veel kleuren verkrijgbaar, onderhouds- en gebruiksvriendelijk, naadloos te plaatsen.
• Natuursteen: natuurlijke uitstraling, onderhoudsvriendelijk, kan duurder zijn.
• Rvs: industriële uitstraling, onderhoudsvriendelijk, goedkoop, maar je ziet er snel vlekken op.
• Glas: strak design, gemakkelijk schoon te maken, gevoelig voor krassen.
• Hout: minder goed bestand tegen vocht, veel onderhoud nodig. 

4. Spoelbak

Ook voor de spoelbak bestaan er verschillende materialen:

• Kunststof (acryl of resin): budgetvriendelijk, minder duurzaam, kan sneller krassen of verkleuren, niet hittebestendig.
• Roestvrij staal: duurzaam, roestvrij, hygiënisch, gevoelig voor krassen en vingerafdrukken.
• Keramiek: stevig, kras- en hittebestendig, kan breken bij zware impact.
• Composiet: kras- en hittebestendig, minder gevoelig voor vlekken dan rvs, prijzig.
• Gietijzer (geëmailleerd): robuust, zwaar materiaal, gevoelig voor beschadigingen in het email, klassieke uitstraling.
• Natuursteen: hitte- en krasbestendig, zwaar, meer onderhoud nodig om vlekken te voorkomen, luxe uitstraling. 

5. Keukenkraan

Keukenkranen zijn verkrijgbaar in verschillende materialen:

• Roestvrij staal: duurzaam, hygiënisch, gevoelig voor vingerafdrukken en waterdruppels, gemakkelijk te reinigen.
• Chroom: glanzende uitstraling, onderhoudsvriendelijk, gevoelig voor krassen en vlekken door waterdruppels, gemakkelijk te reinigen, budgetvriendelijk.
• Messing: luxe uitstraling, zeer duurzaam, vereist regelmatig onderhoud, relatief duur.
• Nikkel: duurzaam, bestand tegen vlekken en corrosie, duurder dan chroom, maar minder gevoelig voor krassen.

Ergonomie in de keuken: waar moet je op letten?

Om efficiënt te kunnen werken en je lichaam zo weinig mogelijk te belasten, is ergonomie in de keuken essentieel. Hier zijn enkele aandachtspunten:

• Werkhoogte: stem de hoogte van het werkblad af op je lichaamslengte. Idealiter komt je werkblad 10 tot 15 cm onder de hoogte van je elleboog.
• Indeling: groepeer keukenzones logisch en houd rekening met de werkdriehoek om loopafstanden te beperken.
• Opbergruimte: plaats veelgebruikte spullen op een handige hoogte, gebruik lades in plaats van kasten, plaats zware spullen lager en lichte spullen hoger.
• Zitplek: stem de stoelen af op de tafel- of eilandhoogte en verkies stoelen met een rugleuning.
• Toestellen: plaats je vaatwasser op hoogte om bukken te voorkomen en de oven op werkhoogte om gemakkelijker te kunnen tillen. 

Kleuren en verlichting in de keuken

Hou bij het ontwerp van je keuken niet alleen rekening met het functionele, maar ook met esthetiek. Stem de kleuren van je keuken af op de keukenstijl. Lichte kleuren zijn tijdloos en fris; pastelkleuren zijn zacht en uitnodigend; grijs en zwart zijn modern; donkergroen en koper stralen luxe uit. Hou ook rekening met de grootte van je keuken: lichte kleuren kunnen een kleine keuken optisch vergroten, terwijl donkere kleuren meer geschikt zijn voor een grote keuken. Je hoeft niet één kleur te kiezen. Je kan ook werken met een basiskleur en een opvallende accentkleur voor meer contrast. 

Ook goede verlichting is belangrijk. In een keuken heb je zowel algemene, als functionele en sfeerverlichting nodig. Algemene verlichting wordt doorgaans centraal geplaatst. Voorzie een centrale lamp of meerdere spots die het licht gelijkmatig verdelen. Goede werkbladverlichting is functioneel en nodig boven je aanrecht en spoeltafel. Met sfeerverlichting, zoals dimbare spots boven je eettafel of keukeneiland of ledstrips, kan je voor een gezellige sfeer zorgen. Hou ook rekening met de kleurtemperatuur en lichtsterkte van lampen. 

Keukenontwerp met oog op gezin en levensstijl

Een keukenontwerp moet afgestemd zijn op je gezinssituatie en levensstijl. Maak dus keuzes die afgestemd zijn op je dagelijkse routine. Enkele tips en ideeën:

• Praktisch en functioneel: kies voor een open keuken om de interactie tussen gezinsleden te bevorderen en zorg voor voldoende loopruimte als je met meerdere gezinsleden in de keuken bent.
• Gezinsvriendelijk ontwerp: voorzie een grote eettafel of een eiland waaraan je samen kan eten of huiswerk maken. Kies voor een krasbestendig werkblad en onderhoudsvriendelijke materialen.
• Slimme technologie: maak het jezelf gemakkelijker met slimme apparaten. Denk maar aan een vaatwasser die je kan programmeren via je smartphone, een koelkast die je helpt met boodschappenlijstjes, een kookplaat met kinderslot of dimbare ledverlichting.
• Persoonlijke stijl: kies kleuren die passen bij je stijl; voeg persoonlijke accenten toe zoals foto’s, planten, kunst om van je keuken echt jouw plek te maken; voorzie een plek waar kinderen kunnen spelen of zitten. 

Stappenplan: hoe begin je aan je keukenproject? 

Je keuken ontwerpen kan uitdagend zijn. Met dit stappenplan helpen we je op weg:

1. Lijst je behoeften en wensen op
   Kies welke keukenstijl je wil en lijst alle wensen op. Noteer ook wat er zeker niet mag ontbreken in je keuken. Denk aan een eiland, extra opbergruimte, specifieke toestellen, …
2. Bepaal je budget
   Kijk naar je financiële mogelijkheden en leg vast hoeveel je maximaal wil uitgeven. Houd ook een buffer achter de hand voor onvoorziene kosten (een muur uitbreken, onverwachte problemen tijdens renovatie, …).
3. Meet de ruimte op
   Meet je keuken nauwkeurig op en maak een grondplan. Duid ook aan waar water, elektriciteit, gas en de afvoer voorzien zijn.
4. Maak een plan
   Gebruik een online tool om een keukenontwerp te maken. Zorg voor een logische indeling en houd rekening met de keukendriehoek (koelkast, kookplaat en spoelbak).
5. Kies materialen en toestellen
   Denk na over welke materialen je wil voor je werkblad, spatwand, kasten, … en welke toestellen je wil.
6. Vraag offertes aan
   Ga langs bij een keukenfabrikant of een schrijnwerker voor een offerte op maat. Vraag hier vrijblijvend offertes aan bij vakmannen in je buurt.
7. Plan de installatie
   Stel samen met de leverancier of schrijnwerker een tijdlijn op. Zo weet je wat de wachttijden zijn en wanneer de installatie van je nieuwe keuken plaatsvindt.  

FAQ: keuken ontwerpen