5 vragen aan Bert Stals: “Je kan perfect werken met een beperkte oppervlakte”

In de Architectenschakel leggen we elke week jouw meest prangende (ver)bouwvragen voor aan een architect, die vervolgens een collega aanduidt als opvolger. Deze week is het de beurt aan Bert Stals uit Bree.

1. Nieuwbouw of renovatie?

Bij nieuwbouw is het eenvoudig om te beginnen van een leeg blad en heb je enkel de voorschriften, het bouwbudget en de bouwwensen van de eigenaar als startpunt. Bij renovaties ligt dit vaak moeilijker omdat eigenaars vooral denken aan de ruimtes die ze willen veranderen, bijbouwen, renoveren, enz… Maar eigenlijk zou je daar ook eerst de basis goed moeten aanpakken alvorens uit te breiden en oppervlakkig te renoveren. Enkele kamers opnieuw inrichten heeft in principe weinig zin als vloer, wanden en daken ongeïsoleerd blijven, het buitenschrijnwerk aan vervanging toe is of de technieken niet up-to-date zijn.

Renoveren is een andere uitdaging, maar daarom niet minder leuk. In principe heb je meer beperkingen en randvoorwaarden die mee bepalen waar je naartoe kan en wil gaan. Onvoorziene elementen en bijkomende kosten zijn dan ook nooit uitgesloten. Het voordeel van renoveren is wel dat je met een blijvende woonst ook fasegewijs alles zou kunnen inplannen.

2. Wanneer is een project geslaagd? En welk ontwerp van jouw bureau is daar een goed voorbeeld van?

Een ontwerp moet voldoen aan de eisen van de bouwheer, maar moet ook de creativiteit van de architect laten zien. Hoe ga je om met bouwwensen, met beperkingen op het perceel of in de voorschriften en het bouwbudget. Een woning moet kunnen dienen waarvoor ze ontworpen en gebouwd is. Dit moet niet altijd het standaard verhaaltje zijn want dan blijft de architectuur niet verrassen. Een mooi ontwerp kan helemaal fout vertaald worden als er geen kwaliteitsvolle materialen en detailleringen worden voorzien.

Het stopt niet bij enkel het kiezen van de kleur van de gevelsteen. De taak van de architect stopt dus niet bij het plan. In het project TB in Genk zijn we begonnen met de zoektocht naar een optimale invulling van het grondplan. Elke functie kreeg de nodige oppervlakte zonder vierkante meters te verkwisten. Heel de opbouw van de woning speelt zich af rond een centrale kern. De functies zijn hier rond gebundeld, rekening houdend met de oriëntatie van het perceel.

Dit resulteerde in een compact volume dat massief vertaald werd door de intens rode gevelsteen in gelijmde uitvoering. De wisselende raamafmetingen en posities in de gevels zorgen ervoor dat specifieke zichtlijnen, perspectieven en sfeerbepalende uitzichten het interieur mee bepalen. Lichten en zichten worden genomen op die plaatsen waar het nodig is.

Qua kleur- en materiaal gebruik is er aan de buitenzijde gewerkt met de rode gevelsteen, de zwarte ramen, dorpels in zwart graniet en een dakrand in antrazink. Aan de binnenzijde werden de betonnen pré-platen zichtbaar te laten. Enkel de wanden zijn gepleisterd. De ramen en deuren zijn aan de binnenzijde wit, zodat die ook geen overbodige aandacht trekken. Het kleur- en materialenpallet is voor de rest ook beperkt gebleven tot wit, grijs, zwart en houtfineer. Op die manier krijg je een rustige indeling en zorgen kleine details voor verdere aankleding.

3. Hoe kunnen (ver)bouwers de kosten beperken?

Een goede basis qua uitvoering is belangrijk, maar het begint ook bij een goed ontwerp. Elke vierkante meter die gebouwd wordt, kost geld. Een goede afweging van de verschillende ruimtes en de nodige oppervlaktes kunnen al een groot verschil maken in het budget. Een ééngezinswoning in open bebouwing heeft niet altijd een kelder én zolder nodig omdat dit er traditioneel zit in gebakken. Een slaapkamer moet geen balzaal zijn en bepaalde functies kunnen ook perfect werken met een beperkte oppervlakte.

Ook de invulling van die vierkante meters is belangrijk. De keuze voor specifieke materialen maakt een groot deel uit van de bouwkost en de delen die je daar in kan besparen, zonder in te boeten op de vereiste kwaliteit, betekenen ook een verschil voor het budget. Gevelstenen van 7 cm breed i.p.v. 10 cm breed zijn dunner, kosten minder, maar zijn even kwalitatief op vlak van constructie, stabiliteit en esthetiek.

4. Welke fouten moeten (ver)bouwers absoluut vermijden?

De normen en wetgeving met betrekking tot isolatie, ventilatie en luchtdichtheid maakt dat bouwheren (en architecten!) elk jaar verplicht worden om meer en meer aandacht te hebben voor de uitvoering van de werken. Een woning die qua bouwschil net het minimale haalt, maar dan achteraf ‘goed scoort’ omdat er dure toeters en bellen op vlak van technieken worden toegepast, is in principe geen goed uitgangspunt. De basis van de woning, de constructie en opbouw qua isolatie, compactheid en oriëntatie zijn het belangrijkste in het ontwerp en kan je achteraf niet meer wijzigen.

Qua technieken kan je nog altijd bijkomende elementen achteraf voorzien, maar die hebben lang niet dezelfde levensduur als de ruwbouwmaterialen. Je kan een slecht geïsoleerde woning perfect ‘passief’ krijgen op papier, maar in realiteit zeggen die cijfers niets. Een goede basis is dus alles.

5. Wat is jouw gouden tip voor (ver)bouwers?

Bouwheren moeten een architect niet zien als een noodzakelijk kwaad dat door de overheid wordt opgelegd. De samenwerking is belangrijker dan enkel een ‘plannetje tekenen’ en er moet een bepaald vertrouwen zijn. Openstaan voor niet-alledaagse ideeën kan een grote meerwaarde betekenen voor het project. Een beperkt budget mag dan ook geen rem zijn op de keuze of de detaillering van de architectuur. Je kan perfect een bijzondere woning op maat ontwerpen met een unieke woonbeleving voor hetzelfde geld.

Benieuwd welke architect Bert Stals selecteerde als opvolger voor de architectenschakel?