Voor veel bouwheren kan de inrichting van hun woning niet robuust of industrieel genoeg zijn. Ook zo in de keuken waar steeds meer geopteerd wordt voor een betonnen werkblad. Zeker bij betonnen werkbladen is het van het allergrootste belang dat de plaatsing gebeurt volgens de regels van de kunst en dat je de nodige maatregelen neemt om vlekken te voorkomen en het onderhoud te vergemakkelijken.
Plus- en minpunten
Wie kiest voor een betonnen werkblad doet dat vooral vanuit esthetische overwegingen, hoewel de krasvastheid, de stevigheid en de hardheid natuurlijk ook mooi meegenomen zijn. Anderzijds zijn er ook wel wat minpunten verbonden aan een betonnen werkblad. Het voelt net zoals een natuursteenblad kouder aan dan andere werkbladen en vermits het een arbeidsintensief werk is om een mal op maat te maken, het beton te storten en het vervolgens te ontkisten, zal je er wat meer voor moeten neertellen dan voor andere werkbladen. Tenzij je de plaatsing voor eigen rekening neemt.
Gewicht
Het spreekt voor zich dat een betonnen werkblad heel wat zwaarder is dan een werkblad in kunststof of inox. Er komt ook meer bij kijken dan in het geval van een werkblad in graniet waar het volstaat om je ervan te vergewissen dat het keukenmeubel dit gewicht kan torsen. Een ter plaatse gestort werkblad kan worden ontworpen als een sculpturaal element dat een geheel vormt met de structuur waarop het rust, of waarin het aangestort is (vloer, muur, kolom, of een combinatie…).
Een geprefabriceerd werkblad kan gemonteerd worden op bijpassende betonnen elementen, op gemetselde muurtjes, op een stalen geraamte, of ingeklemd in een muur enz. In veel gevallen kan een geprefabriceerd betonblad net zoals andere werkbladen op de kasten gelegd worden zonder supplementaire voorzieningen. Wel moet er op gelet worden dat eventuele regelpootjes voldoende stevig zijn.
Afwerking en onderhoud
Beton is poreus waardoor je snel vlekken kan krijgen die moeilijk of niet meer verwijderbaar zijn. Er bestaan drie manieren om een betonnen werkblad af te werken. Wanneer je het impregneert met een hydrofobeerproduct op basis van siloxanen, behoudt het zijn natuurlijke uitstraling. Een PU-lak of een epoxy-coating biedt een goede bescherming tegen intrekkend vuil en vooral tegen zuren en resulteert afhankelijk van het product in een mat of glanzend uiterlijk. Ten slotte kan je het werkblad ook behandelen met lijnolie of bijenwas, hetgeen zorgt voor een diepe of matte uitstraling. Deze onderhoudsbeurt moet op regelmatige tijdstippen herhaald worden. Op de duur vormt zich een natuurlijk patina. Verstoor dit proces niet door het oppervlak met bleekwater te bewerken.
Indien je geen coating aanbrengt zal het beton, omdat het net zoals marmer kalk bevat, reageren op sterke zuren. Komt het beton toch ermee in aanraking, spoel het oppervlak dan meteen overvloedig met water. Dat verdunt het zuur zodat het niet de kans krijgt in te werken.
De bovenkant van het werkblad moet zo glad mogelijk zijn. Bij prefabricage is dat geen probleem : het element wordt immers na ontkisting omgekeerd geplaatst, het volstaat in dit geval dat de bodem van de bekisting glad en zuiver is. Eventuele kleine luchtbelletjes kunnen nadien worden opgevuld. Wordt het werkblad ter plaatse gestort, dan moet idealiter de bovenkant (het niet bekiste oppervlak) ook gepolierd worden. Dit polieren biedt dan weer de mogelijkheid om een toplaagje met harde kwartskorrels en eventueel kleurstof in te werken.
Dikte
De dikte van een betonnen werkblad bedraagt veelal 8 à 10 cm. Met kleinere diktes is de constructie ondanks de wapening onvoldoende stijf, hetgeen tot scheuren leidt. Kleinere diktes zijn in de praktijk overigens enkel realiseerbaar als het om kleinere oppervlakken gaat, bijvoorbeeld 60 x 100 cm. Een dikte van 6 cm resulteert toch nog altijd in een gewicht van ongeveer 85 kg. Het komt er dan op aan om de gulden middenweg te zoeken tussen een zo laag mogelijk gewicht en anderzijds een voldoende stevigheid.
Betonsoort
Om de porositeit te beperken wordt met zo droog mogelijk beton (laag watergehalte, voldoende cement) gewerkt. Goed natrillen is een absolute must. Droog beton goed verdichten is echter geen gemakkelijke opdracht! Daarom wordt gebruik gemaakt van hulpstoffen (plastificeerders) die het beton beter verwerkbaar maken zonder water te moeten toevoegen. In de prefabfabriek wordt beton verdicht met een triltafel, op een werf gebeurt dit met een trilnaald.
Je maakt ook best gebruik van een traag verhardend beton : met hoogovencement (CEM III) of met portlandcement (CEM I) van sterkteklasse 32,5, of 42,5, zeker bij warm weer. Dit reduceert de kans dat krimpscheuren ontstaan. Maar let op, hoe trager de verharding plaatsvindt, hoe groter de kans dat het aanmaakwater vroegtijdig verdampt, met het risico dat de chemische reactie van het cement verstoord raakt ! Ontkist het beton dus niet te vroeg en dek pas gestort beton enkele dagen af met een plastic zeil.
Voor prefabelementen volstaat een klein wapeningsnet. Niet zozeer de diameter, maar wel de tussenafstand van de staven is belangrijk (bv. 75/75/4/4: wapeningsstaven diameter 4 mm in beide richtingen om de 75 mm). De wapening van ter plaatse gestorte elementen zal van geval tot geval verschillen. Bijvoorbeeld, een uitkragend (‘zwevend’) werkblad moet anders gewapend worden dan een element dat aan 2 of 3 zijden rust…
Kleuren
Een betonnen werkblad is in meerdere kleuren en tinten te realiseren. Enerzijds kan de kleur bepaald worden door de keuze van de granulaten, het zand en het cement en eventueel kan er ook een kleurstof toegevoegd worden aan het betonmengsel (of aan het ingepolierde toplaagje). In dat geval moet er wel nauwlettend op toegezien worden dat het geheel homogeen gemengd wordt en dat voor elk deel dezelfde hoeveelheid kleurstof en andere bestanddelen gebruikt worden.
Zelf doen of laten doen?
Wie handig met beton kan omspringen, is wellicht in staat om zelf een betonnen wekblad te maken, maar onderschat deze taak niet. Fouten zijn moeilijk te herstellen en zullen altijd zichtbaar blijven. Vooral een degelijke bekisting en afwerking na ontkisting is bijzonder belangrijk voor een mooi eindresultaat.
Om die risico’s uit te schakelen kan je misschien toch beter een vakman inschakelen die hier ervaring mee heeft. Door zijn ervaring en kennis en door aangepaste apparatuur, kan hij je een degelijk eindresultaat garanderen.
In plaats van het werkblad ter plaatse te gieten, kan je het blad ook laten prefabriceren in het atelier van de ‘betonkunstenaar’. Nadien wordt het dan getransporteerd naar jouw woning en geplaatst in jouw keuken. Het grote voordeel hiervan is dat je een grotere zekerheid hebt op de kwaliteit en dat je geen risico loopt dat door andere bouwwerkzaamheden het werkblad beschadigd zou worden. Sommige bedrijven bieden trouwens bepaalde standaardmaten aan die goedkoper zijn dan op maat gemaakte werkbladen. In dat geval moet je natuurlijk wel eerst nagaan of die standaardmaten bruikbaar zijn voor jouw keuken.
Een tussenoplossing bestaat erin dat je een concept uittekent bestaande uit enkele eenvoudige tegelvormige elementen, die je op een rustige beschutte plek maakt en vervolgens in je toekomstige keuken assembleert en met speciale lijm bevestigt. Mislukt een element, dan kan je zonder veel verlies een nieuw maken. En zo combineer je de voordelen van prefabricage met de ruwe charme van stortklaar beton !
