Opinie: “Iedereen moet renoveren, maar masterplan is nodig”

“De overheid moet het voortouw nemen om een renovatiemasterplan te introduceren, en kan daarbij rekenen op een breed netwerk van architecten, renovatiecoaches en bouwprofessionals met de kennis om dat op te stellen.” Aan het woord is professor Michel De Paepe, voorzitter van Pixii - Kennisplatform Energieneutraal Bouwen. In dit opiniestuk benadrukt hij niet alleen waarom iedereen moet renoveren, maar ook dat er een renovatiemasterplan nodig is om daarin te slagen.

De bomen door het bos

Meer dan negen op de tien woningeigenaars zullen grondig moéten renoveren, als ze willen dat hun woning in 2050 voldoet aan de nulenergienorm. Dat bewijst een recente studie van het steunpunt Wonen nog maar eens. Moet jij dan ook renoveren? De kans is zeer groot. Gelukkig zie je met een Renovatiemasterplan de bomen door het bos, en kan je kosteneffectief – met of zonder nieuwe regering – aan de slag.

Een pak directe voordelen

Maar waarom zou je renoveren? Omdat onze gebouwen verantwoordelijk zijn voor bijna een derde van de CO2-uitstoot en we zo de klimaatopwarming een halt toeroepen? De barmhartige Samaritanen onder jullie die daarom willen renoveren, geef ik een warm applaus. Dat siert jullie. Maar veel mensen zijn wat minder altruïstisch ingesteld. En daar is niks mis mee.

Een goed gerenoveerde woning heeft namelijk heel wat persoonlijke en directe voordelen: je krijgt een woning met veel meer comfort, een betere binnenluchtkwaliteit, een betere productiviteit – handig voor de zelfstandigen en de thuiswerkers onder ons – en zelfs een betere slaap. En, last but not least: de verkoopwaarde van je woning stijgt aanzienlijk. Volgens de Vastgoedindex van de KU Leuven zijn woningen met een EPC-score tussen 100 en 199 (B-label) gemiddeld 10,9% meer waard dan woningen met een score tussen 400 en 499 (E-label).

Geen kat in een zak

Renoveren is een heuse expeditie, en allesbehalve een plezierreisje. Dus begin je er maar beter aan met een plan. Je vertrekt toch ook niet op reis zonder een eindbestemming en een uitgestippelde route? Wie een woning zoekt, wil geen kat in een zak kopen en weet graag op voorhand welke renovatiewerken zich opdringen en hoeveel dat zal kosten. Een renovatiemasterplan is de ideale, gepersonaliseerde ‘Lonely Planet’ voor de toekomstige verbouwer die je to-the-point antwoorden geeft. De overheid moet het voortouw nemen om dat plan in de markt te introduceren, en kan daarbij rekenen op een breed netwerk van architecten, renovatiecoaches en heel wat bouwprofessionals die de kennis en knowhow hebben om Renovatiemasterplannen op te maken.

Zoek de juiste locatie

Nog een tip: sta niet alleen stil bij de vraag of je je woning kan renoveren volgens de vereisten van 2050. De locatie is van even groot belang. Dan verwijs ik niet alleen naar de gebieden die met gigantische wateroverlast zullen kampen, maar ook naar de nakende woontransitie waarbij overheden het gebruik van ruimte en onze gronden maatschappelijk zullen moeten organiseren. Een afgelegen villa kopen, ook al is die goed geïsoleerd? Dan kom je wellicht van een kale reis thuis. Je kan nu al voorspellen dat daar geen warmtenet komt. En ook andere voorzieningen, zoals openbaar vervoer, worden juist meer afgebouwd. Wat doe je dan op je oude dag? Ook al lijkt de betonstop op dit moment verder weg dan ooit, een transparant ruimtelijk beleid en een planning die gericht is op de lange termijn en het algemeen belang is pure noodzaak.

Wat is jouw woning waard in 2050?

Wie nu al woningeigenaar is, wil ongetwijfeld dat zijn woning in 2050 in waarde stijgt en hij zo een mooie spaarpot kan opbouwen. Een Renovatiemasterplan toont je stap voor stap de weg. Zo vermijd je onnodige kosten, bouwfouten, onlogische volgorde van de verbouwingswerken,… natuurlijk met aandacht voor energiebesparing, -opwekking, -opslag en slim gebruik, maar ook voor woonkwaliteit, asbestverwijdering, technische moeilijkheden, toegankelijkheid, ruimtegebruik en aanpasbaarheid naar de toekomst toe. Want wie wil er nu niet zo lang mogelijk in zijn eigen huis blijven wonen?

Meer dan het EPC+

Wat het verschil is met het EPC+? Het EPC+ is gericht op de sleutelmomenten van je koop of huur, en plakt een label op het energiegebruik van je woning. Het biedt je ook een goed overzicht van nog te nemen maatregelen, inclusief een inschatting van de kostprijs. Maar het EPC+ kijkt alleen naar energie en geeft enkel de heel grote lijnen weer. Bijvoorbeeld: renoveer je dak naar U=0,24 kWh/m² of beter. Alle andere aspecten, zoals ruimtelijke kwaliteit, aanpasbaarheid en woonkwaliteit, worden niet meegenomen. Je krijgt géén advies over een mogelijke fasering van je renovatiewerken en er wordt niet gewezen op lock-ins en gevaar voor inefficiënties. Dat doet zo’n renovatiemasterplan wél.

De beste gids

Een renovatiemasterplan is dus de beste gids. Het vertelt je bovendien of sloop en hernieuwbouw van (bepaalde delen van) je woning misschien een betere keuze is. En of je je kan aansluiten op een warmtenet. Want in 2050 verwarmen we – op enkele historisch waardevolle gebouwen na – niet langer met fossiele brandstoffen, maar alleen nog met hernieuwbare energie. Ook daar moeten we de mensen goed op voorbereiden en bij helpen. De steden en gemeenten dragen daar een grote verantwoordelijkheid in en moeten zo snel mogelijk hun warmteplannen lanceren.

Veilige thuishaven

Verschillende politici hebben de mond vol van technologische evoluties die massaal de CO2-uitstoot moeten verminderen. Ik ben op vlak van innovaties niet aan mijn proefstuk toe: als je vandaag een uitvinding doet, duurt het nog 10 jaar voor die in de markt staat. Maar wat veel belangrijker is: de noodzakelijke technologieën en innovaties bestaan al. We moeten ze natuurlijk wel en masse durven uitrollen.

Bovendien zijn sommige daarvan niet hoogtechnologisch maar juist bruikbaar voor iedereen. Zoals een Renovatiemasterplan. Dat geeft de juiste informatie aan de juiste persoon op het juiste moment. Het helpt de (toekomstige) woningeigenaars aanzienlijk, én ook de overheden bij het behalen van hun klimaatdoelstellingen. En dus breek ik de lans voor een langetermijnrenovatiebeleid waarbij alle gebouwen verplicht een renovatiemasterplan hebben – gekoppeld aan de nieuwe Woningpas – en waarbij je als woningeigenaar begeleid wordt tijdens je renovatie. Zomaar werken uitvoeren, is als op reis vertrekken zonder bestemming. Dat leidt ongetwijfeld tot spannende avonturen, maar is minder interessant als je een welbepaald doel voor ogen hebt. En een renovatiemasterplan, dat is nu net een doordachte route naar een veilige thuishaven.