Tips & tricks voor een hellende tuin

Een hellende tuin hoeft niet per se een minpunt te zijn. Integendeel. Van bovenaf heb je een beter zicht op de structuur van je tuin, op de kleuren en texturen in je borders en op de wijde omgeving. Een oplopende tuin geeft je dan weer de nodige privacy en een close-up van het groen rond je woning. Met deze tips richt je jouw tuin met niveauverschillen praktisch in.

Niveauverschillen in een hellende tuin

Een tuin op een helling heeft sterke pluspunten, afhankelijk van de richting van de helling. Loopt je tuin af, of steil naar boven? Kunnen genieten van een weids uitzicht impliceert dat je zelf op het hoogste punt staat. Een woning boven op een heuvel is bijgevolg ideaal.

Staat je woning onderaan de heuvel en klimt je tuin tegen de helling op, dan zal je de vergezichten aan de voorkant van je woning moeten zoeken. Je achtertuin kan je dan laten fungeren als levend wandtapijt. Varieer in kleur en vorm, plaats een eyecatcher in de tuin en voeg ineens sfeerverlichting toe. Op die manier zal je nooit de gordijnen moeten toeschuiven en geniet je van een wekelijks wisselend decor, zonder dat je aan privacy moet inboeten!

Opgelet voor water

Waar je wel rekening mee moet houden bij een tuin die afhelt naar je woning is vocht. (Regen)water stroomt steeds naar het laagste punt. Je zal het water – zowel oppervlaktewater als het water dat zich een weg baant in de grondlagen – dus moeten omleiden. Je kan dit doen door het water ondergronds te sturen, met een greppel.

Maak de greppel 60 tot 80 centimeter diep en bekleed hem met een geotextiel. Onderin leg je een laag draineerzand, met daarbovenop een draineerbuis en nog een flink pakket gewassen grond of zuiver puin. Plooi het geotextiel toe en dek af met teelaarde. Als de teelaarde minstens 30 centimeter dik is, kunnen er gazon of planten bovenop. Of je kan afdekken met een terras of tuinpad. Kies dan ineens voor een waterdoorlatende verharding en bijhorende fundering. Zo vindt al het water dat erop terechtkomt, ook makkelijk zijn weg naar de draineerbuis. Leid het water naar de andere kant van je woning, waar het terug de natuur in kan, of eventueel in een gracht langs de weg.

Watervoorraad

Je zou dat water, dat je opvangt aan je woning, ook kunnen gebruiken als natuurlijke aanvulling voor het water dat je tuin en planten tegenwoordig zo nodig hebben tijdens hete zomerdagen. Breng het via draineerleidingen (of irrigatieleidingen) tot in de borders of vang het als giet- en pompwater op in een ingegraven reservoir. Je kan het dan eveneens gebruiken om je tuin- of zwemvijver op niveau te houden.

In een oplopende tuin betekent dit wel dat je in een pompsysteem zal moeten voorzien om het water omhoog te pompen. Staat je woning in het midden van een helling, dan kan je het water zonder pomp, en dus louter door zwaartekracht, naar lagergelegen delen van je tuin leiden. Je kan het (overtollige) water in het laagste punt van je tuin ten slotte laten uitmonden in een buienborder, wadi of andere infiltratiemogelijkheid.

Horizontaal structuur brengen

Het kan geen kwaad om wat horizontaal tegenwicht te brengen in een hellende tuin. Dat zorgt voor een trapsgewijze opbouwen brengt dus structuur. Zo’n opdeling zorgt ook voor meer beleving, creëert rustpunten en laat je toe bijzondere sfeerhoekjes in te richten. Maar het helpt ook je planten.

Een helling, en vooral als die op het zuiden is gericht, vangt veel zon. Daardoor krijgen de planten het er meer dan eens te warm en verdampen ze extreem veel vocht op warme dagen. Dit vochtverlies krijgen ze niet bijgetankt; het water stopt namelijk niet bij de wortels, maar stroomt er gewoon langs, richting het laagste punt van de tuin. Dit kan je oplossen door plantbordessen (of zelfs een kleine moestuin) aan te leggen die deels in de helling schuiven. De grond die je daarvoor uitgraaft, kan je gebruiken aan de andere kant om op te hogen, eventueel op zijn plaats gehouden met een steunmuurtje. Groot hoeft zo’n bordes niet te zijn. Of je kan het combineren met een speelhoek of een terras.

Een terras dat je op die manier inwerkt in een (zelfs zachte) helling, wordt extra gezellig. Je krijgt een soort natuurlijke afbakening, met bloemen en planten op oog- en neushoogte. Bovendien krijg je er het uitzicht op het lager gelegen deel van de tuin en het verdere landschap zomaar bovenop.

De nodige ondersteuning

Door horizontale zones in te passen worden de tussenliggende stukken vanzelfsprekend steiler. Maar niet elke grondsoort laat dat even makkelijk toe. Zand, bijvoorbeeld, glijdt simpelweg naar beneden, terwijl een wat zwaardere grond hellingen van zo’n 45° aankan. Voor gronden die geen al te grote hellingsgraad aankunnen, kunnen bodemstabilisatiematten soelaas bieden.

Ingrijpender zijn keermuren. Hoe stevig ze moeten zijn, hangt af van het hoogteverschil. Is dat hoogteverschil relatief, dan kan je werken met prefab wandelementen, cortenstaalplaten, houten palen en balken die al dan niet in elkaar grijpen… Moeten de wanden steviger ondersteuning bieden? Dan zijn keermuren in metselwerk, natuursteen, sierbeton… aangewezen. Deze zwaardere steunmuren moet je voorzien van een fundering tot op vorstvrije diepte en verstevigen met een achtermuur, die schuin afloopt richting de grond, die mee de druk opvangt. Of je kan werken met kant-en-klare L-elementen. Deze zijn trouwens in heel wat maten verkrijgbaar.

Toegankelijkheid

In een sterk hellende tuin is toegankelijkheid een heikel punt. Bij een hoge hellingsgraad dreigt er bij nat weer altijd wel slipgevaar. Je zal dus trappen of tuinpaadjes moeten aanleggen om de verschillende niveaus in je tuin makkelijk en zonder risico’s te bereiken. Maak ze niet te breed en voorzie ze enkel waar nuttig of nodig. Een tuinpad waarlangs je met een grasmaaier of kruiwagen naar een volgend deel van de tuin kan gaan, hoeft bovendien ook niet verhard te zijn. Laat het dus zo groen mogelijk. Zelfs gras kan. Gebruik je dit graspaadje toch veelvuldig, zorg er dan met enkele kunststof grasdallen voor dat het geen modderboel wordt en je voeten voldoende grip hebben. Is het hoogteverschil echt significant, laat het pad dan schuin lopen, dwars over de tuin, eventueel zelfs in een zigzagbeweging van links naar rechts.

Grondig grondwerk

Hoogteverschillen counteren in de tuin vraagt redelijk wat grond- en graafwerken. Het volstaat echter niet om gewoon wat grond uit te graven en elders te gebruiken om aan te vullen. De bovenste laag, de teelaardelaag, is te kostbaar en niet stabiel genoeg om als ‘aanvulmateriaal’ te gebruiken. De dieperliggende grondlagen zijn dan weer te arm aan microbiologisch leven en geven planten amper de kans om goed te groeien. Soms stoot je op een pure zandgrond, elders alleen maar op klei. Het is daarom een klus waarvoor je beter een tuinaannemer onder de arm neemt.