Maakt een warmtepomp lawaai? Expert ontkracht 6 mythes over de warmtepomp

Er bestaan nogal wat mythes over de warmtepomp. Zo zou een warmtepomp te veel lawaai maken, niet rendabel zijn of enkel geschikt zijn voor nieuwbouwwoningen. Hoog tijd om enkele mythes de wereld uit te helpen. We legden Sam Hamels, van UGent, zes warmtepompmythes voor.

Mythe 1: een warmtepomp is te duur

Sam Hamels van UGent: “Het klopt dat een warmtepomp in aankoop duurder is dan bijvoorbeeld een nieuwe gasketel. Maar je moet denken aan de toekomst. Een warmtepomp koop je niet voor een paar jaar, maar voor 20 jaar. Vraag je dus eerder af hoeveel de warmtepomp je zal kosten de komende 20 jaar. Sowieso gaat overheidsbeleid fossiel verwarmen en verwarmingssystemen die veel CO₂ uitstoten (moeten) onaantrekkelijker maken, willen we de klimaatdoelen halen. Je woning en sanitair warm water duurzaam verwarmen zal daarentegen net aantrekkelijker gemaakt worden. Vroeg of laat komt de taxshift er, waarbij gas en stookolie als fossiele grondstof meer belast zullen worden en elektriciteit minder. Zodra die taxshift er is, zal de warmtepomp een lagere verbruikskost hebben en verdien je je investering erin terug, met winst. Vandaag is de verbruikskost nog ongeveer gelijk, maar dit blijft geen 20 jaar meer zo.” 

Mythe 2: een warmtepomp is niet duurzamer dan de gasketel

Hamels: “De elektriciteit van vandaag is groener dan die van 5 jaar geleden. Daarbij komt dat de hoeveelheid hernieuwbare energie de komende jaren alleen maar zal toenemen. Stel, dat we onze elektriciteit alleen laten produceren door gascentrales, en dus niet door windmolens of PV-parken, dan nog is een warmtepomp duurzamer dan een gasketel. De warmtepomp haalt zijn warmte uit de buitenlucht of ondergrond, en heeft daar maar een beperkte hoeveelheid elektriciteit voor nodig. Daardoor veroorzaakt ze zelfs in het slechtste geval minder CO₂ uitstoot dan een gasketel. 

Mythe 3: een warmtepomp maakt lawaai

Hamels: “Een warmtepomp werkt het hardst als het buiten zeer koud is, en wanneer je dus eerder binnen zit. Ga je op een ijskoude winterdag vlak naast de buitenunit van je warmtepomp staan, dan neem je hoogstens het geluid van een tandenborstel waar, 60 decibel. Afstand speelt hier een cruciale rol. Zodra je wat verder gaat staan, neemt het waarneembare geluid sterk af. Daarom bestaat er in sommige landen normering die een maximum van 45 dB oplegt voor warmtepompen die slechts een meter van het raam van je buren staat. Er zijn kwalitatieve warmtepompen op de markt die zo weinig decibels produceren, dat het geluid te verwaarlozen is. Maar er zijn er natuurlijk ook die eerder aan die 60 dB geraken. Laat je dus goed informeren tijdens je aankoop.”

Een werkende warmtepomp maakt zelfs op een ijskoude winterdag niet meer geluid dan een tandenborstel

“In een omgeving waar veel mensen op een beperkte ruimte samenwonen, is het wenselijk dat de overheid met normering werkt. Zo geef je aan de fabrikanten het signaal om voldoende stille modellen te ontwikkelen. Warmtepompen zijn de laatste jaren al enorm verbeterd, maar er is nog steeds ruimte voor innovatie om het geluidsniveau verder te verlagen. Daarnaast zijn er ook installateurs die speciale geluiddempende warmtepompkasten aanbieden. Hierbij speelt het esthetische aspect ook een rol. Sommige mensen kijken op hun terras of kleine tuin niet graag op hun buitenunit en opteren bijvoorbeeld voor een houten bekisting. Daarnaast mogen we niet vergeten dat niet elke warmtepomp geluid produceert. Denk maar aan de geothermische warmtepomp, die haalt zijn warmte niet uit de buitenlucht, maar uit de ondergrond en daar hoor je niets van.”

Mythe 4: een warmtepomp is enkel interessant bij nieuwbouw  

Hamels: “Alleen al in België zijn er duizenden oude woningen die verwarmen met een warmtepomp. Dat is voldoende bewijs om te concluderen dat een warmtepomp even goed werkt in bestaande woningen. Wat wel klopt is dat warmtepompen het meest efficiënt werken bij zeer goed geïsoleerde huizen. Daardoor denken veel mensen dat warmtepompen enkel geschikt zijn voor nieuwbouwwoningen. Maar dat klopt dus niet. De mythe van de extremen moet eruit. Een warmtepomp kan perfect bij renovaties en daarvoor hoef je bij wijze van spreken geen 30 cm dikke dakisolatie, driedubbel geïsoleerd glas en vloerverwarming te hebben.”

“Ga je renoveren, klop dan zeker aan bij de Vlaamse Energiehuizen. Zij hebben de expertise en kunnen inschatten of je woning geschikt is. En dat is quasi altijd het geval, tenzij er eerst nog zeer elementaire renovatiewerken moeten gebeuren, zoals het vervangen van enkel glas of het plaatsen van basis isolatie. De verbruikskost zal bij een nieuwbouwwoning die goed geïsoleerd is, wel lager zijn dan bijvoorbeeld bij een jaren 60-woning. Komt de taxshift er, dan zullen zelfs bescheiden gerenoveerde woningen minder kosten om te verwarmen met de warmtepomp.”

Mythe 5: een warmtepomp werkt enkel bij vloerverwarming

Hamels: “Warmtepompen werken het efficiëntst in een goed geïsoleerd huis met vloerverwarming op lage temperatuur. Vanwege de grote oppervlakte, hoeft een vloer dan slechts 35 graden te worden om je woning naar bijvoorbeeld 21 graden te kunnen brengen. Die omstandigheden zijn dus ideaal, maar vloerverwarming is geen must. Je kan evengoed blijven verwarmen met radiatoren. Hoe groter die zijn, hoe beter. Meer oppervlakte betekent dat ze minder warm moeten worden om je ruimte op te warmen, waardoor je warmtepomp minder hard moet werken. Convectoren zijn ook een optie, die geven in vergelijking met radiatoren van hetzelfde formaat de opgewekte warmte nog beter af aan je woning, wat opnieuw helpt om je warmtepomp minder elektriciteit te laten verbruiken.”

Mythe 6: een warmtepomp belast het net te zwaar, waardoor je zonder elektriciteit kan vallen

Hamels: “Er zit een stukje waarheid in, want het verbruik zal fors toenemen. Elia spreekt over 50% meer elektriciteitsverbruik tegen 2035. We zitten in een transitie richting elektrificatie. Sowieso zijn er investeringen nodig om voldoende elektriciteit te produceren en het net sterk genoeg te maken. (Fluvius investeert de komende 10 jaar 4 miljard euro extra in het kader van de energietransitie, nvdr.) Stel dat we allemaal gaan verwarmen met een warmtepomp, we allemaal elektrisch gaan rijden, de industrie ook maximaal elektrificeert én er wordt 0 euro geïnvesteerd in de productie en transport van elektriciteit? Dan zouden we een probleem hebben. Gelukkig gebeurt die transitie niet van vandaag op morgen, en gaat elektrificatie hand in hand met de noodzakelijke investeringen. Desalniettemin speelt het slim aansturen van je warmtepomp wel een belangrijke rol. Zo kan de werking automatisch afgestemd worden op momenten met meer hernieuwbare energie en goedkopere elektriciteitsprijzen. Zo wordt je warmtepomp niet alleen extra duurzaam en goedkoper in gebruik, maar draagt ze ook bij aan de netstabiliteit en bevoorradingszekerheid.” 

“Is er toch een stroompanne of komt het net in de problemen, wat extreem zeldzaam is, dan gaat het over maximaal een paar uren. Tijdens die luttele uren gaat je huis niet op 1-2-3 afkoelen. Je isolatie houdt de warmte ook binnen. Bovendien kan je tijdens een black-out ook niet met een gasketel verwarmen, want die heeft net zo goed elektriciteit nodig om te kunnen werken.”

_{Uit het Daikin Nationale Verwarmingsonderzoek blijkt dat 28% van ondervraagde Belgen, die geen warmtepomp heeft of overweegt, vindt dat een warmtepomp te duur is. 15% denkt dat zijn woning hiervoor niet geschikt is. Slechts de helft van de woningeigenaars (47%) geeft aan te weten welke verwarmingssystemen duurzaam zijn en welke niet.}