Brussel voert renovatieplicht in: 750.000 huishoudens moeten hun woning verplicht renoveren

Het Brussels parlement heeft recent de renovatieplicht goedgekeurd. Tegen 2033 moeten 250.000 woningen energetisch gerenoveerd zijn. Tegen 2043 zijn dat er nog eens 500.000. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest start dus met een enorme inhaalbeweging. We vroegen Brussels Bouwmeester Kristiaan Borret, Steven Lannoo van NAV en Bouwunie-topman Jean-Pierre Waeytens om een reactie.

Renovatieplicht voor 750.000 woningen

Brussels Minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo) heeft groen licht gekregen voor het renovatieplan van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dat plan stelt dat 750.000 bestaande woningen energetisch gerenoveerd moeten zijn tegen 2043. De eerste deadline is 2033. Tegen dan mogen woningen per jaar niet meer dan 275 kWh per vierkante meter bruikbare vloeroppervlakte verbruiken. Huishoudens met een woning met label F en G, zullen dus in actie moeten schieten. Voor wie niet renoveert, hangen er trouwens boetes boven het hoofd. De tweede deadline is 2043. Tegen dan mag het energieverbruik per jaar nog maximaal 150 kWh/m²/jaar zijn. Woningen met energielabel D en E zijn dan niet langer toegestaan. 

Is de renovatieplicht realistisch?

Maar is dit renovatieplan wel realistisch? Brussels Bouwmeester Kristiaan Borret: “Enerzijds creëert het een schokeffect. We weten dat het vandaag niet evident lijkt om de renovatieplicht uit te voeren. En daar zijn tal van redenen voor, denk maar aan de betaalbaarheid, het feit dat mensen zich moeten organiseren, het principe van mede-eigenaars bij appartementsgebouwen, enzovoort. Maar er is geen alternatief. We moeten het bestaand patrimonium aanpakken. Daar ligt de grote winst inzake uitstoot en enkel zo kunnen we vooruitgang boeken.”

Renovatieplicht Brussel geeft sterk signaal

Waarom schakelt Brussel nu (pas) een versnelling hoger? Dat heeft voornamelijk te maken met de klimaatdoelstellingen die Brussel zichzelf heeft opgelegd. Tegen 2030 moeten de broeikasgassen met 47% gedaald zijn en tegen 2050 wil Brussel koolstofneutraal zijn. Het renovatieplan past dus binnen dit kader. Borret: “De renovatieplicht definieert de ambitie en de doelstellingen van het Brussels Gewest en dat is een goede zaak. Uiteraard komen er reacties. Dat was twaalf jaar geleden ook het geval, toen passiefbouw in Brussel verplicht werd voor nieuwbouwwoningen. Iedereen dacht dat er alleen nog maar kubussen zonder ramen gebouwd gingen worden. Maar het effect van zo’n maatregel is dat iedereen in beweging komt, zowel architecten, aannemers, eigenaars als bewoners.”

Renovatieplicht niet enkel bij verkoop

Steven Lannoo, directeur NAV, legt wel een groot verschil tussen de Brusselse aanpak en de Vlaamse renovatieverplichting bloot. “In Vlaanderen geldt de verplichting bij de overdracht van een eigendom of een huurpand. Wij gaan uit van een kantelmoment en dat is in Brussel niet het geval. De Vlaamse aanpak levert economische voordelen op. Koop je een huis, dan geef je met de verplichting het signaal dat je geld moet vrijmaken om een woning te renoveren. Renovatie bij verkoop zorgt ervoor dat de verkoopprijzen dalen of minder hard stijgen. Wat middelen vrijmaakt om te renoveren. In Brussel wordt iedereen opgelegd om te renoveren. En daarbij komen ethische overwegingen naar boven. Want hoe ver kan je gaan? Wat breng je teweeg? Hoe kan je dit afdwingen op een manier dat het sociaal aanvaardbaar is? Dat zijn open vragen waar ik geen antwoord op heb.” 

Sociale maatregel volgens Maron

Brussels minister van Leefomgeving Maron presenteert de renovatieplicht als een sociale maatregel om het voor de armste gezinnen beter te maken. Want het zijn zij die hoge energiefacturen betalen of in een ongezonde leefomgeving wonen. Maar het zijn ook zij die vaak onvoldoende financiële middelen hebben om te renoveren. Hoe kunnen zij dit dan bolwerken en vermijden om boetes te krijgen? Er zijn vanuit het gewest wel de Renolution-premies en het ECO-krediet (met een rentevoet tussen 1,5 en 2,5%). Daarnaast kennen verschillende Brusselse gemeenten premies toe en bestaan er subsidies voor het renoveren van beschermd en niet-beschermd erfgoed. Ook geldt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het verlaagd btw-tarief van 6% voor renovaties. 

Extra maatregelen nodig

Maar dat is volgens Brussels Bouwmeester Kristiaan Borret niet voldoende. "Ik verwacht dat er extra subsidiemaatregelen komen, dat verbouwers meer ondersteuning krijgen en dat de vergunningen soepeler worden. Daarnaast geloof ik in de collectieve aanpak. Er zijn veel tuinwijken die we met de juiste begeleiding in één keer kunnen aanpakken. Of je kan bijvoorbeeld werken met wijkcontracten die nu reeds in het kader van stadsvernieuwing een specifiek subsidiesysteem hebben. Denk aan een wijkcontract gericht op energierenovatie, dat wijken viseert waar mensen met een laag inkomen wonen. Het mag dus niet alleen bij deze wet blijven. Het is een eerste stap en zet de urgentie op de kaart, maar de overheid moet de financiële en operationele kant nog verder uitwerken. Anders krijgen alle criticasters gelijk en zal deze verplichting niet uitvoerbaar zijn.”

Meer aannemers en werkmannen nodig

Bouwunie-topman Jean-Pierre Waeytens pleit ook voor meer premies en subsidies en soepelere vergunningsprocedures, maar kijkt tevens naar de organisatorische kant van het verhaal. Waeytens: “Om al die renovaties rond te krijgen, heb je heel veel aannemers en arbeidskrachten nodig. Ook van buiten de stad. Nu weerhouden files, lage emissiezones, circulatieplannen en parkeerproblemen 40% van de Vlaamse aannemers ervan om opdrachten in de grote steden aan te nemen. Brussel vormt hier geen uitzondering op. Plus, de bouw kampt met een tekort aan arbeidskrachten”, aldus Waeytens. 

Vlaamse renovatieverplichting moet strenger 

Moeten we in Vlaanderen met argusogen naar de Brusselse verplichting kijken? Steven Lannoo: “Het toont voor mij wel aan wat er verkeerd is aan de Vlaamse aanpak. Wie nu een huis koopt wordt enkel verplicht om naar D te gaan, terwijl we weten dat we A moeten bereiken in 2050. We zouden beter meteen verplichten om te renoveren tot label A. Maar verbouwers wel meer tijd geven om dat te doen. De stapsgewijze aanpak is niet de efficiëntste, zeker als je dat doet zonder een plan van hoe je uiteindelijk op A zult geraken. Vaak moet je dan eerder uitgevoerde werken ongedaan maken, wat tot een stijging van de kosten leidt. Als we de renovatieopdracht in Vlaanderen niet ernstig gaan nemen, dan kunnen we op den duur ook in een Brussels scenario belanden”, besluit Lannoo.

EPC Brussel vs EPC Vlaanderen

Wist je dat Brussel een ander systeem dan Vlaanderen hanteert om woningen in te delen in energieklassen? Het Brusselse label D komt ongeveer overeen met het Vlaamse EPC B en C.