Bomen kiezen en planten: dit stappenplan helpt je op weg

Een boom hoort overal thuis. Zelfs in een kleine tuin waar de beschikbare oppervlakte optimaal gebruikt wordt. Planten worden daarbij vaak naar de kant gedrukt of moeten zelfs wijken voor een groot en vooral stevig terras. Maar een boom kan er in je tuinaanleg wel altijd bij. Hij zorgt voor een gezellige inkleding, voor een aangenaam microklimaat en brengt de natuur tot aan je achterdeur. Bovendien is het op warme dagen in de schaduw van een boom al snel tot 5°C koeler. Met dit stappenplan kies en plant je de juiste boom.

1. Bepaal de locatie

Wil je een boom tot zijn natuurlijke vorm laten uitgroeien? Positioneer hem dan wat centraler in je tuin. Kies een boom met een eerder bescheiden kruin, liefst zelfs een exemplaar waarvan de takken niet verder uitsteken dan je tuin breed is. Want je mag de tuin van je buren niet zomaar ‘overkappen’. Zelfs niet als je boom op de verplichte 2 meter van de afscheiding staat. Heeft je buur last van overhangende takken? Dan kan hij je vragen om de overhangende takken te verwijderen. Zelf mag hij ze niet snoeien, tenzij jij daar de toestemming voor geeft.

2. Kies de juiste boom

Laat je bij het kiezen van bomen niet alleen leiden door hun charme. Focus liever op lijsten van klimaatbomen. Die zijn bestand tegen droogte en hitte en kunnen af en toe een grote hoeveelheid water slikken. Selecteer verder op diameter en vorm van de kruin:

• Zuilvormige bomen met afhangende takken: Deze bomen nemen het minste ruimte in. Ze zijn weinig volumineus en zullen dus weinig schaduw creëren in de zomer.
• Vaasvormige of piramidale bomen: Deze bomen doen dat heel wat beter en worden ook niet breed. Vaasvormige bomen openen hun kruin naar boven, piramidale gaan strak omhoog met één centraal hoogste punt.
• Eivormige bomen of bomen met ovale kruin: Zij zijn meer traditioneel van vorm. Qua hoogte zijn ze vergelijkbaar met de vorige groep.
• Bolbomen: Heb je liever laag en breder? Kies dan voor dit type boom. Liever nog lager? Dan zijn bomen met een afgeplatte bolvormige kruin ideaal.
• Dakbomen: Tot slot heb je nog bomen die amper zo hoog zijn als je plafond binnen, maar waar je wel comfortabel onder kan zitten. Hun takken worden in een perfect horizontaal vlak gedwongen en moeten de eerste jaren ook zo vastgehouden worden op een frame. Nadeel is dat je dit type boom elk jaar flink moet bijknippen en snoeien. De boom wil namelijk spontaan terug de hoogte in.

Zodra je weet welk type boom je wil, kan je verder gaan filteren: één of meerdere stammen, bloei, herfstkleur, het al dan niet dragen van vruchten…

3. Geef de wortels ruimte

Om te groeien heeft een boom aarde nodig. Maar of dat nu in volle grond is of in een plantenbak gevuld met aarde, dat speelt geen rol. De plantenbak moet alleen groot en vooral diep genoeg zijn. Afmetingen van 80 x 80 cm en een diepte van 50 cm zijn een minimum. Hoe ruimer, hoe beter. In een border kunnen de wortels zich naar hartenlust ontwikkelen.

Een boom kan in principe ook midden in je terras staan, maar zorg er dan wel voor dat hij alle kansen krijgt om te overleven. De jonge wortelkluit moet voldoende ruimte hebben om te groeien. Maak een ruim gat en werk met een wortelgeleidingssysteem: een kunststof ring of krat zonder bodem, die onderaan breder is dan bovenaan en met verticale groeven aan de binnenzijde. De wortels zullen zich in de groeven nestelen en een weg naar onder zoeken, tot ze onder het krat uitgroeien en vrij hun weg kunnen verderzetten. Op die manier hoef je er niet voor te vrezen dat de wortels je terras beschadigen.

4. Werk de boom goed in

Belangrijk bij het planten van een boom is dat hij op zijn nieuwe plek even ver onder of boven de grond zit als in de kwekerij. Een plant met kluit of gekweekt in een pot of container maakt het je gemakkelijk. De kluit moet dan net even hoog komen als de tuin of de verharding errond.

Plant je een boom zonder kluit, met blote wortels? Laat je dan leiden door het kleurverschil op de stam en/of de startplaats van de hoogste wortels. Een boom met blote wortel kan je wel enkel kopen en planten in het ‘rustseizoen’ van de boom, namelijk wanneer hij zijn bladeren heeft verloren.

Bomen met kluit of gekweekt in pot kan je daarentegen om het even wanneer in de grond stoppen, zelfs in volle zomer. Ze beseffen amper dat ze verplant worden en gaan daardoor eens zo snel in hergroei. Ze zijn wel duurder dan bomen met blote wortel, en door de flinke massa grond aan de wortels moeilijker te hanteren.

5. Veranker hem stevig

Zolang de boom zelf geen nieuwe wortels groeit, staat hij losjes in de grond. Wind en regen kunnen zijn kruin flink heen en weer laten bewegen en de boom zelfs doen kantelen. Pas na een drietal jaar zal hij zich spontaan rechthouden. Tot dan moet je hem helpen. De meest vertrouwde werkwijze is nog steeds met een of meerdere steunpalen. Dat oogt echter niet heel mooi en verraadt dat de boom recent geplant is.

Een alternatief is een ondergrondse verankering. Spankabels houden de boom ter hoogte van de kluit stevig vast. Die kabels zijn op hun beurt strak vastgegespt aan grondankers die diep in de grond zitten. Zelfs de ergste storm zal de boom niet doen wankelen. Pluspunt is dat bepaalde riemen na zo’n drie jaar spontaan composteren.

6. En laat hem groeien

Staat de boom op zijn plek? Dan moet je enkel nog het plantgat dichten. Je kan dat opvullen met de uitgegraven aarde, verrijkt met een gelijke hoeveelheid bodemverbeteraar en een handvol organische meststof. Nog beter is de uitgegraven grond vervangen door bomenzand. Dit bevat een uitgebalanceerde hoeveelheid organische stoffen, plantenvoeding en mycorrhiza, nuttige bodemschimmels die ervoor zorgen dat de wortels meststoffen kunnen opnemen.

Is het gat gedicht? Trap de grond dan lichtjes aan en geef je boom een eerste keer flink water. Vanaf nu kan je de boom zijn eigen weg laten gaan, al zal je hem het eerste jaar nog wat moeten begeleiden. De kleine haarwortels die dan schieten zijn delicaat en zeer kwetsbaar bij extreme droogte. Hij kan in die periode dus wel af en toe wat extra water gebruiken, zeker tijdens een langere droogteperiode. Kloekere bomen, van pakweg 5 meter hoog en met al wat jaren op de teller, moet je zelfs het tweede jaar na planten nog af en toe water geven.