Bouwvergunning aanvragen: in deze gevallen is het verplicht

Wie wil bouwen of grondig wil renoveren, moet een bouwvergunning aanvragen. Voor minder ingrijpende werken heb je soms een vergunning nodig, soms volstaat een melding. Wij zochten voor je uit wanneer je een omgevingsvergunning moet aanvragen of een melding moet doen en welke procedures je dient te volgen.

Gewestelijke bevoegdheid

De omgevingsvergunning (de vroegere bouwvergunning) is een regionale materie, waardoor er in Vlaanderen, Brussel en Wallonië verschillende regels van toepassing zijn. De locatie van je woning bepaalt welke regels gelden. Bovendien kunnen steden en gemeenten andere regels hanteren. Informeer dus op voorhand bij de dienst Omgeving of Stedenbouw van jouw gemeente of de werken die je wil uitvoeren vergunningsplichtig zijn.

Voor welke werken heb je een bouwvergunning nodig?

In principe moet je een omgevingsvergunning aanvragen voor alle bouw- of renovatiewerken die een ruimtelijke impact hebben op de omgeving. Die aanvraag doe je voordat je start met de werken. Maar voor een aantal kleine werken bestaan er uitzonderingen. En voor sommige werken is de vergunningsplicht vervangen door een meldingsplicht.

Voor deze werken heb je een omgevingsvergunning nodig:

• Een woning bouwen
• Een woning opsplitsen: een woning opdelen in appartementen, kamerwoningen of studio’s.
• Een huis of constructie slopen: in principe heb je een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een vrijstelling van de vergunningsplicht.
• Zorgwonen: in principe heb je een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een meldingsplicht.
• Stabiliteitswerken: om dakgebintes of dragende dakbalken te vervangen, buitenmuren of dragende binnenmuren te herbouwen of vervangen, … heb je een omgevingsvergunning nodig.
• Aanbouw plaatsen: om een woning uit te breiden met een aanbouw zoals een veranda, garage, carport, poolhouse, serre, … die aangebouwd wordt aan de woning heb je in principe een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een vrijstelling van de vergunningsplicht.
• Vrijstaand gebouw plaatsen: om een tuinhuis, garage, poolhouse, schuurtje of serre te plaatsen heb je in principe een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een vrijstelling van de vergunningsplicht.
• Zonnepanelen, schotelantennes of airco plaatsen: In principe heb je een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een vrijstelling van de vergunningsplicht.
• Ondergrondse installaties: om een regenwaterput, riolering, infiltratievoorziening, beerput, … bij een woning te plaatsen heb je in principe een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een vrijstelling van de vergunningsplicht.
• Verharding aanleggen: om een terras, oprit, kunstgras, kiezels, … te plaatsen heb je in principe een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een vrijstelling van de vergunningsplicht.
• Ontbossen: hiervoor heb je altijd een omgevingsvergunning nodig.
• Bomen vellen: om hoogstammige bomen (met een omtrek van minstens 1 meter op 1 meter hoogte) te vellen heb je in principe een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een vrijstelling van de vergunningsplicht.
• Afscheiding of omheining aanleggen: in principe heb je een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een vrijstelling van de vergunningsplicht.
• Zwembad, zwem- of siervijver aanleggen: in principe heb je een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een vrijstelling van de vergunningsplicht.
• Tuinconstructies plaatsen: om tuinornamenten, brievenbussen, barbecues, speeltoestellen, boomhutten, … te plaatsen heb je in principe een omgevingsvergunning nodig. Onder bepaalde voorwaarden geldt er een vrijstelling van de vergunningsplicht.

Voor welke werken heb je geen bouwvergunning nodig?

Een aantal kleine werken zijn vrijgesteld van de vergunningplicht:

• Onderhoudswerken: beschadigd pleisterwerk vervangen, gevels schilderen of kaleien, kapotte verhardingen herstellen, …
• Verbouwingen binnen in de woningen die geen invloed hebben op de stabiliteit: een nieuwe keuken of badkamer plaatsen, een slaapkamer opsplitsen in twee kleinere kamers met een gipsplaatwand, een slaapkamer inrichten in de zolder, binnenisolatie plaatsen, spouwmuren isoleren.
• Werken aan zijgevels, achtergevels en daken zonder wijziging van het fysiek bouwvolume die geen invloed hebben op de stabiliteit: voorzetrolluiken plaatsen, dakvlakvensters plaatsen, een kleine deuropening voorzien.
• Gevel en dak langs de buitenzijde isoleren: als je de rooilijn niet overschrijdt en als de dikte van de isolatie inclusief de afwerking maximaal 26 cm is.
• Verharding: plaatsing van de strikt noodzakelijke toegang tot de oprit en naar de woning in de voortuin.
• Afsluiting plaatsen: open afsluitingen tot 2 meter hoog of gesloten afsluitingen van maximaal 1 meter hoog in de voortuin of 2 meter hoog in de zij- en achtertuin.
• Aanplantingen in de tuin: planten van hagen, bomen, struiken, …

Tip: Controleer altijd bij je gemeente of zij een van deze ingrepen meldings- of vergunningsplichtig hebben gemaakt. 

Voor welke werken is er een meldingsplicht?

Voor sommige werken kan een melding soms ook volstaan, op voorwaarde dat je gemeente de meldingsplicht in kwestie niet vergunningsplichtig gemaakt heeft:

• Aanbouw: indien de aangebouwde bijgebouwen maximaal 40 m² bedragen, het bijgebouw niet hoger is dan 4 meter en in de zijtuin minstens 3 meter en in de achtertuin minstens 2 meter van de perceelsgrens blijft. Raadpleeg hier alle voorwaarden.
• Renovatiewerken: voor het plaatsen van nieuwe raamopeningen in de zij- of achtergevel, het vervangen van dragende balken van het dak, het herbouwen of vervangen van buitenmuren, het plaatsen van dakvlakvensters waarbij de dragende structuur van het dak gewijzigd wordt, wordt de vergunningplicht in bepaalde situaties vervangen door een meldingsplicht.
• Zorgwonen: als je project voldoet aan de stedenbouwkundige bepaling van een zorgwoning en je project niet wordt gerealiseerd zonder fysieke uitbreiding van de woning. 

Wat heb je nodig om een aanvraag in te dienen? 

Om een omgevingsvergunning aan te vragen, heb je een aantal documenten nodig. Die kunnen verschillen naargelang de aard van je project. De volgende documenten heb je mogelijk nodig: aanvraagformulier, architecturale plannen, een projectbeschrijving, technische rapporten, foto’s van de situatie ter plaatse, bewijs van eigendom, … Je architect kan je helpen om een dossier samen te stellen om je vergunning aan te vragen.

Omgevingsvergunning online aanvragen

Om de omgevingsvergunning aan te vragen of de werken te melden, volg je best de volgende stappen:

1. Controleer of de medewerking van een architect verplicht is
   Een architect is doorgaans verplicht voor werken waarvoor een melding of omgevingsvergunning voor nodig is. De architect zal in dat geval ook de vergunning aanvragen. Voor sommige werken is de medewerking van een architect niet verplicht. In dat geval kan je zelf de vergunning aanvragen.
2. Informeer bij je gemeente welke procedure je moet volgen
   Controleer bij je gemeente of de werken die je wil uitvoeren vergunningsplichtig of meldingsplichtig zijn. Gemeenten kunnen namelijk afwijken van de algemene regels.
3. Dien de aanvraag in of doe een melding
   De vergunningsaanvraag of melding kan je online indienen via het Omgevingsloket via de snelinvoer (eenvoudige aanvragen of meldingen) of de gewone invoer (aanvraag of melding omgevingsproject). Ben je vrijgesteld van de vergunning- of meldingsplicht, dan kan je meteen starten met de werken.

Procedure bij aanvraag bouwvergunning

Bij een vergunningsaanvraag wordt je dossier na dertig dagen volledig en ontvankelijk verklaard en kom je te weten of er een openbaar onderzoek volgt. De beslissing volgt binnen de drie maanden (zonder openbaar onderzoek) tot zes maanden (met openbaar onderzoek). Zodra de vergunning verleend wordt, moet de beslissing met een affiche aangeplakt worden. Je mag de werken pas starten na de 35ste dag na de aanplakking. 

Procedure bij melding van de werken

Bij een melding ontvang je na dertig dagen een bericht of er akte werd genomen van de melding of niet. Bij positief nieuws krijg je een e-mail met de meldingsakte. De aktename wordt online bekendgemaakt en je moet de affiche ‘bekendmaking meldingsakte’ dertig dagen uithangen op een goed zichtbare plaats aan de straat. Krijg je negatief nieuws bij een melding? Dan krijg je een e-mail met de boodschap dat er geen akte werd genomen, een overzicht van wat er verkeerd is en de stappen die je verder moet ondernemen. 

Wat als je bouwvergunning geweigerd wordt?

Wordt je vergunning geweigerd, dan kan je overwegen om een aangepaste aanvraag in te dienen. Doe dit zeker in overleg met je gemeente. Ben je niet akkoord met de weigering? Dan heb je dertig dagen de tijd om beroep in te dienen. Dit kan je online doen. Ontdek hier bij wie je beroep moet indienen, afhankelijk van wie de beslissing genomen heeft.

Leestip: Ontdek hier wat je riskeert als je werken uitvoert terwijl je niet over een stedenbouwkundige vergunning beschikt. 

Geldigheid van de vergunning

Een omgevingsvergunning is twee jaar geldig. Binnen die periode moet je dus effectief met de werken starten. De vergunning vervalt als:

• Je de werken niet start binnen de 2 jaar na het verlenen van vergunning.
• De vergunde gebouwen niet winddicht zijn binnen de 5 jaar na het verlenen van de vergunning.
• De werken 3 opeenvolgende jaren worden onderbroken. 

Ook bij een melding moet je tijdig starten met de handelingen of werken of het gebouw tijdig winddicht maken. Je mag de werken ook niet langdurig onderbreken. Anders vervalt de meldingsakte.

Prijs omgevingsvergunning

Als je een omgevingsvergunning aanvraagt, moet je mogelijk een dossiertaks betalen:

• Aanvraag bij de Vlaamse overheid: dossiertaks bedraagt 0 tot 500 euro.
• Aanvraag bij de provincie: elke provincie kan beslissen over de vergoeding die betaald moet worden. De dossiertaks bedraagt doorgaans 50 tot 500 euro.
• Aanvraag bij college van burgemeester en schepenen: je gemeente kan beslissen of je dossiertaks moet betalen en hoeveel. Daarnaast kunnen gemeenten nog extra kosten aanrekenen, bijvoorbeeld voor het organiseren van een openbaar onderzoek. Neem contact op met je gemeente om te informeren naar de tarieven die zij hanteren. 

FAQ: bouwvergunning aanvragen