Opbouw van je dak: hellend of plat, alle opties op een rij

Een stevig dak is veel meer dan enkel bescherming tegen regen en wind. Het bepaalt mee de uitstraling van je woning, verhoogt je wooncomfort en kan zelfs je energiefactuur verlagen. Ga je voor een klassiek hellend dak of eerder een strak plat dak? In dit artikel ontdek je de verschillende dakstructuren, de belangrijkste onderdelen en de voordelen per type, zodat je de juiste keuze kan maken voor jouw woning.

Opbouw hellend dak

De opbouw van een hellend dak hangt af van het type dak, de dakconstructie en de dakbedekking. Doorgaans bestaat een hellend dak uit de volgende onderdelen:

• Dakstructuur: bestaat meestal uit houten of metalen elementen die de structuur van het dak vormen en het zijn vorm en stevigheid geven.
• Dampscherm: is een dampremmende folie die voorkomt dat vocht uit huis in de isolatielaag dringt.
• Dakisolatie: zorgt ervoor dat er geen kostbare warmte ontsnapt in de winter en houdt de warmte buiten in de zomer.
• Onderdak: beschermt de isolatie tegen vocht. Moet regendicht, maar dampopen zijn.
• Tengel- en panlatten: zijn de verticale en horizontale latten waarop de dakbedekking wordt vastgemaakt.
• Dakbedekking: is het materiaal dat boven op je dak ligt.
• Nok, gevelafwerking: de bovenzijde van het dak wordt afgewerkt met nokvorsten en de randen met dakranden.
• Goten: dakgoten en regenpijpen zorgen voor afvoer van het regenwater. 

Verschillende soorten dakstructuren

Er zijn verschillende soorten structuren waarmee een dak kan worden opgebouwd. Dit zijn de meest gebruikte: 

• Spantendak: bestaat uit driehoekige spanten die de volledige woning overspannen. Het is stevig en biedt veel open ruimte onder het dak.
• Gordingendak: hierbij liggen horizontale balken (gordingen) tussen de draagmuren, waarop de kepers rusten.
• Keperdak: opgebouwd uit schuine kepers die rechtstreeks van de nok tot de muurplaat lopen. 

Welke structuur kiezen?

• Spantendak: kies dit wanneer je een grote overspanning hebt of een open ruimte onder het dak wil (bijvoorbeeld een ruime zolder of industriële loods). Het is stevig en duurzaam, maar vraagt meer materiaal en is dus duurder.
• Gordingendak: ideaal bij middelgrote overspanningen en klassieke woningen. Het is een traditionele constructie die nog vaak voorkomt bij renovaties.
• Keperdak: geschikt voor kleinere gebouwen of woningen met beperkte overspanning. Deze structuur is eenvoudiger en goedkoper, maar minder sterk voor grotere daken.

Onderdelen van een hellend dak

Een hellend dak bestaat een dak uit verschillende onderdelen:

Dampscherm

Het dampscherm is een dampremmende folie die je op de binnenzijde van de dakisolatie aanbrengt. Het zorgt voor een luchtdichte afwerking van de isolatie bij een hellend dak en voorkomt dat er vocht uit het huis in de isolatielaag dringt. Zo krijg je geen opeenstapeling van vocht of condensatie in je dak. 

Isolatie

Dakisolatie draagt bij aan een energiezuinige woning. Het zorgt ervoor dat er in de winter geen kostbare warmte ontsnapt en het houdt in de zomer de warmte buiten. Afhankelijk van het type dak, zijn er verschillende isolatiematerialen geschikt. Van minerale wol voor hellende daken tot XPS- en PIR-platen voor platte daken. 

Onderdak

Het onderdak is een beschermlaag tussen de dakisolatie en de dakbedekking. Het beschermt de isolatie tegen regen, stof, sneeuw en wind. Om condensatie te voorkomen, is het belangrijk dat het onderdak luchtdicht en dampdoorlatend is, zodat eventueel vocht onder het dak toch weg kan. 

Dakbedekking

De dakbedekking is het materiaal dat boven op je dak ligt om het te beschermen tegen weersinvloeden, zoals regen, sneeuw, wind en zon. Afhankelijk van het type dak (plat of hellend) zijn er verschillende materialen en soorten dakbedekkingen of dakafdichtingen geschikt. Van dakpannen voor hellende daken tot EPDM voor platte daken. 

Pannenlatten

Pannenlatten zijn de houten latten die horizontaal op het dakbeschot of de tengellatten worden bevestigd. Ze dienen als draaglatten waarop de dakpannen worden opgehangen.

Tengellatten

Tengellatten zijn de houten latten die verticaal op het dakbeschot worden aangebracht. Ze zorgen voor ventilatieruimte tussen het dakbeschot en de pannenlatten en vormen zo een droge en goed geventileerde dakconstructie.

Spantbeen

 Het spantbeen is een schuine balk in het dakspant die van de nok naar de muurplaat loopt. Het vormt samen met andere spantdelen het dragende geraamte van een hellend dak.

Binnenafwerking

De binnenafwerking is de zichtbare afwerking aan de binnenzijde van het dak, vaak gipsplaten of hout, waarmee de dakisolatie en constructie worden weggewerkt en de ruimte netjes wordt afgewerkt.

Zonnepanelen

Op een hellend dak worden zonnepanelen doorgaans op een montagesysteem boven de pannen gemonteerd en aangesloten op de omvormer en elektrische installatie.

Waarom voor een schuin dak kiezen?

Een hellend dak heeft verschillende voordelen:

• Goede waterafvoer: regen en sneeuw glijden makkelijk weg, waardoor er minder kans is op lekkages of schade.
• Duurzaamheid: de dakbedekking gaat vaak langer mee door de natuurlijke afvoer.
• Extra ruimte: je kan de zolder gebruiken als opslag- of leefruimte.
• Energiezuinig: er is vaak meer ruimte voor dakisolatie en zonnepanelen.
• Esthetisch: een hellend dak past goed in traditionele woonomgevingen.

Opbouw plat dak 

De opbouw van een plat dak hangt af van het type dak, de dakconstructie en de dakbedekking. Er bestaan verschillende soorten platte daken, elk met hun eigen voor- en nadelen:

1. Koud dak: de isolatie wordt aan de binnenzijde van de dakconstructie geplaatst, onder de dakvloer (meestal aan het plafond van de bovenste verdieping). De dakconstructie zelf ligt dus in de koude zone en wordt blootgesteld aan temperatuurschommelingen van buitenaf. Deze methode wordt tegenwoordig minder vaak gebruikt wegens risico op condensatie en vochtproblemen.
2. Warm dak: de isolatie wordt boven op de dakvloer geplaatst, en daarboven komt de dakbedekking. De dakconstructie ligt hierdoor in de warme zone en blijft beschermd tegen temperatuurschommelingen en vocht. Dit is de meest gebruikte opbouw die zowel bij nieuwbouw als renovaties kan.
3. Omgekeerd dak: de waterdichte laag ligt onder de isolatie. De isolatie (meestal drukvaste platen zoals XPS) wordt los op de dakbedekking geplaatst en afgewerkt met grind, tegels of een terrasvloer. De isolatie beschermt zo de waterdichte laag tegen uv-straling en temperatuurschommelingen. Ideaal voor dakterrassen of wanneer extra bescherming van de dakbedekking gewenst is.

Onderdelen van een plat dak

Een plat dak bestaat een dak uit verschillende onderdelen:

Dampscherm

Het dampscherm is een dampremmende folie die voorkomt dat vocht uit huis in de isolatielaag dringt.

Isolatie

Dakisolatie zorgt ervoor dat er geen kostbare warmte ontsnapt in de winter en houdt de warmte buiten in de zomer.

Dakbeschot

Het dakbeschot vormt de ondergrond of vlakke basis waarop de dakbedekking wordt aangebracht.

Dakbedekking

Dakbedekking is het materiaal dat boven op je plat dak ligt en voor een goede waterdichtheid zorgt. Je kan boven op je dakbedekking eventueel nog een grind- of ballastlaag voorzien.

Lijmen, siliconen

Lijm en silicone worden gebruikt om dakbanen of dakbedekking te bevestigen en naden waterdicht af te sluiten. Siliconen zorgen vaak voor een flexibele en duurzame afdichting rond doorvoeren of naden.

Dakranden en -oversteken

De randen van een plat dak worden afgewerkt met metalen profielen of daktrimmen. Ze zorgen voor een nette afwerking, waterdichtheid en bescherming tegen inlopend water of opwaaiende wind.

Hout

Hout wordt toegepast in de draagconstructie van het platte dak, bijvoorbeeld balklagen, tengels of platen waarop de dakbedekking komt te liggen.

Plooiwerk, zink en bobijnen

Metalen afwerkingen (meestal zink of aluminium) worden gebruikt voor dakgoten, randaansluitingen en afwatering. Bobijnen verwijst naar rollen met zink of ander metaal die op maat worden geplooid.

Ventilatie- en rookafvoer

Je dak kan speciale doorvoeren hebben voor ventilatiekanalen of de rookgasafvoer van een verwarmingsinstallatie. Ze moeten zorgvuldig worden waterdicht aangesloten op de dakbedekking.

Daglicht

Dakramen, lichtkoepels of lichtstraten worden in een plat dak ingebouwd om natuurlijk daglicht binnen te laten.

Zonnepanelen

Zonnepanelen op een plat dak worden vaak geplaatst met een licht hellende draagconstructie, zodat ze optimaal zonlicht opvangen en het regenwater kan aflopen.

FAQ: Opbouw dak