“Waarom mijn verwarmingssysteem puur toeval was en hoe jij wél de juiste keuze maakt"

Bij de renovatie van Xanders appartement koos de verhuurder voor een lucht-luchtwarmtepomp op basis van het advies van een installateur. Maar wat als er een andere installateur over de vloer was geweest? En spelen installateurs wel voldoende in op de specifieke verwarmingsvraag van een woning en zijn bewoners? 

Van accumulatiekachel naar warmtepomp

Toen Xander zijn net gerenoveerde appartement introk, stond er een gloednieuwe verwarmingsinstallatie klaar. De elektrische verwarming met accumulatiekachels maakte plaats voor een lucht-luchtwarmtepomp. “Het appartement dateert van rond de jaren ‘80. Met mijn komst als nieuwe huurder besloot de eigenaar om een renovatie uit te voeren. Er kwam een nieuwe keuken en badkamer en de technische installaties werden onder handen genomen.”

Waarom dit verwarmingssysteem?

Vandaag hangen er twee airco-units die de leefruimte en het bureau verwarmen en koelen. In de badkamer en de slaapkamer hangen nieuwe elektrische radiatoren. Voor Xander is de logica duidelijk. “De eigenaar wilde af van de verouderde systemen en koos voor een oplossing die ook koeling biedt. Maar waarom net deze oplossing? Was dit écht de beste keuze? Of gewoon wat de installateur voorstelde?”. 

Geen analyse

Wie op zoek is naar een nieuw verwarmingssysteem, laat zich vaak uitsluitend adviseren door één installateur. Dat is wat Xander, die onderzoeker is bij het Expertisecentrum Energie van Thomas More, meer en meer vaststelt. “In eerste instantie door de zeer nauwe samenwerking met het werkveld binnen onze verschillende onderzoeksprojecten, maar nu dus ook bij mijn eigen huurappartement. Er was geen diepgaande analyse van de noden of comfortverwachtingen. Als iemand anders was langsgekomen, was de uitkomst misschien totaal anders geweest.” Energie-expert Sam Hamels van UGent erkent het probleem. 

Advies van installateurs: zo hoort het eigenlijk te gaan

“Een installateur moet in eerste instantie uitzoeken wat het warmteverlies is van elke ruimte. Dat betekent inschatten hoeveel warmte de ruimte verliest wanneer het buiten stevig vriest en er binnen een comforttemperatuur in stand gehouden wordt. Dat bepaalt hoeveel warmte het verwarmingssysteem aan de ruimte moet kunnen afgeven. Daarna moet per ruimte het afgiftesysteem bekeken worden. Het warmteverlies van de ruimte bepaalt hoeveel warmte dat het verwarmingssysteem moet afgeven om de ruimte te verwarmen. Van die gegevens moet de installateur vertrekken om dan aan het rekenen te gaan.” 

Eerst nog isoleren?

Door de specifieke situatie van een woning grondig te evalueren, kan ook blijken dat een andere ingreep dan een nieuw verwarmingssysteem prioriteit moet krijgen. “Bijvoorbeeld eerst de isolatie nog wat verbeteren, of een kleine radiator vervangen door een grotere. In sommige gevallen zijn dergelijke ingrepen het ‘laaghangend fruit’, en dient er pas nadien gekeken te worden naar de installatie van een nieuw verwarmingstoestel, zoals een warmtepomp. Door een woning holistisch te bekijken krijg je een heel ander warmteverhaal”, aldus Hamels. “Kijkt als je installateur niet naar het volledige plaatje, dan krijg je niet de meest efficiënte oplossing.”

Comfort is meer dan alleen temperatuur

Los van de efficiëntie speelt bij het kiezen van een verwarmingssysteem nog een ander aspect een rol. “Je verwarming is meer dan een kamer die verwarmd wordt. Het comfortgevoel is even belangrijk”, vindt Xander. “In mijn vorige woning had ik vloerverwarming. Die gaf een constante, stille warmte, met een lucht-luchtwarmtepomp is dat anders. De temperatuur klopt, maar het gevoel is niet hetzelfde.”

Expertiserol van installateurs

Xanders ervaring toont hoe een installatie het resultaat kan zijn van een toevallige keuze. “Wat als ik voor een andere installateur had gekozen? Comfort is meer dan temperatuur alleen, en niet elke oplossing past bij elke woning of bewoner.” De nood aan duidelijke richtlijnen en expertise leeft. 

Hamels: “De tijd van verwarmingsinstallaties te bepalen met wat nattevingerwerk is voorbij. Vroeger wierpen installateurs eens een korte blik op de woning, schatten ze heel ruw in welk model van ketel er allicht zal volstaan (klein, middelgroot of groot), hingen ze het toestel aan de muur en waren ze klaar. Vandaag past een goede installateur veel meer expertise toe.”

Belang van opleidingen 

Om die expertise te hebben is een goede opleiding wel cruciaal. “In Nederland kan je bijvoorbeeld de opleiding van Heat Geek te volgen. Heeft jouw installateur een Heat Geek certificatie, dan weet je als particulier dat je een grondig getrainde installateur met kennis van zaken in huis haalt. In principe zou elke warmtepompinstallateur zo een opleiding moeten volgen”, aldus Hamels.

In België heeft Buildwise, de Universiteit van Antwerpen en Thomas More een eigen project opgestart. Met Recover willen ze installateurs praktische tools en scenario's bieden om hun advies beter af te stemmen op de noden van bewoners. Geen theoretische modellen, maar concrete handvaten voor comfort, haalbaarheid en budget. 

Ook in de opleidingen van Thomas More zetten ze in op het verhogen van de kwaliteit van warmtepompinstallaties. De kennis en inzichten van het Expertisecentrum Energie komen zo meteen terecht bij de toekomstige installateur. “Duurzame renovatie begint bij goed onderbouwd advies, en dat mag nooit puur toeval zijn”, besluit Xander.