Werken met een bovenfreesmachine

Voor klussers die graag met hout werken, is een freesmachine onmisbaar gereedschap. Dankzij het grote assortiment frezen in de handel kan je er de meest uiteenlopende houtbewerkingen mee uitvoeren.

Stap 1: freesmachine kiezen

• Freesmachines zijn te koop vanaf honderd tot enkele honderden euro’s.
• De belangrijkste indicatoren zijn het vermogen (in watt), het toerental, de freesdiepte en de maximale freesdiameter.
• Het onbelaste toerental van de meeste machines schommelt tussen de 25.000 en de 30.000 toeren per minuut. Dat is enorm hoog en daarom is het resultaat ook zo fijn. Bij veel machines is het toerental instelbaar, zodat je naargelang de hardheid van het hout (of ander materiaal) het toerental kan aanpassen..
• Het vermogen van een freesmachine voor doe-het-zelfgebruik ligt gemiddeld rond de 1.000 watt. Ga je veel hoger dan kom je bij professionele machines.
• Hoe groter de maximale freesdiameter, hoe breder het inzetbereik van de freesmachine.
• De meeste machines beschikken ook over een parallelgeleider waarmee je evenwijdig kan werken langs de rand van het te bewerken materiaal.
• Hou rekening met de mogelijkheid tot automatische diepteblokkering. Bij veel machines kan je drie mogelijke dieptes instellen. Handig als je tijdens een klus regelmatig de diepte moet aanpassen.
• Koop een machine met een beschermkap die je ogen beschermt tegen rondvliegende splinters.

Stap 2: frees kiezen

• Welke type frees je ook nodig hebt, je moet altijd rekening houden met de schachtdiameter van de frees. Die is 6 of 8mm. Is de sluitkop van je bovenfrees geschikt voor frezen van 6mm, kan je niet anders dan een frees kopen met diezelfde schachtdiameter. Is de sluitkop bedoeld voor frezen van 8mm, dan kan je ook frezen gebruiken met een schachtdiameter van 6mm als je een reduceerring over de schacht schuift.
• Op de verpakking staat ook aangeduid of het gaat om een frees uit snelsnijstaal (HSS) of hardmetaal (HM). Gebruik HSS-frezen voor het bewerken van zachte materialen zoals hout en kunststof, HM-frezen voor harde materialen.
• Er zijn twee grote groepen van frezen. De groeffrezen en de afkantfrezen. Met de groeffrezen maak je groeven (sleuven) in materiaal in verschillende vormen afhankelijk van de frees. De afkantfrezen gebruik je om de rand van materialen van een sierprofiel of een functioneel verbindingsprofiel te voorzien.

Vingerfrees

Deze groeffrees is de populairste frees bij klussers, meestal uitgevoerd met twee messen. Te gebruiken om sleuven uit een werkstuk te frezen of om een plank in te korten door de rand weg te nemen. Let op dat je frees dan lang genoeg is omdat deze handeling in één keer moet gebeuren.

Zwaluwstaartfrees

Met deze groeffrees kan je een zwaluwstaartverbinding uitfrezen om bijvoorbeeld planken perfect met elkaar te laten aansluiten. Om hiermee goed en nauwkeurig te kunnen werken heb je wel een speciaal hulpstuk of een zwaluwstaartinfreesapparaat nodig.

V-groeffrees

Zoals de naam doet vermoeden gebruik je deze frees om V-vormige groeven uit het materiaal te frezen.

U-groeffrees

Groeffrees die je speciaal gebruikt om U-vormige groeven uit te frezen.

Profielfrees

Ontworpen om een gewelfde holle groef langs de rand van bijvoorbeeld een houten plank aan te brengen, louter om esthetische redenen.

Afrondprofielfrees

Om een boog aan de rand van je werkstuk te maken.

Fasefrees

Ook afschuinprofielfrees genoemd. Die doet exact hetzelfde als de afrondprofielfrees maar maakt in plaats van een ronding een rechte schuine lijn. Meestal onder een hoek van 45°.

Kantenfrees

Deze frees is bovenaan voorzien van een wieltje op een kogellager met daaronder pas de messen. Wil je twee platen gelijk frezen, dan leg je ze op elkaar en druk je het wieltje tegen de ene plaat terwijl de messen het materiaal van de andere plaat wegnemen.

Stap 3: werken met freesmachine

• Kijk altijd eerst de handleiding na vooraleer je gaat werken met de freesmachine.
• Ga veilig te werk. Draag een veiligheidsbril en vermijd loshangende kleding of sierranden die in de bewegende onderdelen van de bovenfrees kunnen verstrengelen.
• Leg de machine neer op de werkbank en plaats de geschikte frees in de spantang of sluitkop. Draai de frees vast met de bijgeleverde spansleutels.
• Klem het te bewerken stuk goed vast in de werkbank en controleer of er geen nagels, schroeven of andere materialen in de weg zitten die de frees kunnen beschadigen.
• Plaats de machine op een vlakke ondergrond, ontgrendel het freesmechanisme tot de frees het oppervlak raakt en vergrendel opnieuw.
• Stel nu de freesdiepte in zoals aangegeven in de gebruiksaanwijzing.
• Start de machine en wacht tot het (ingestelde) maximale toerental is bereikt.
• Druk de machine tegen het te bewerken materiaal en beweeg de machine langzaam voort langs de rand als je de kant wil affrezen of een profiel wil aanbrengen.
• Om een groef te maken in het midden van een werkstuk, plaats je de machine met de frees exact op de beginplaats. Dan pas schakel je het toestel in en laat je de frees geleidelijk in het materiaal zakken, tot de ingestelde freesdiepte. Beweeg de freesmachine door het hout en hef het toestel op het einde van de groef weer op.
• Hou rekening met de freesdiepte en de hardheid van het materiaal om de snelheid te bepalen. Probeer vooral niet te snel te werken.
• Om een nauwkeurige rechte lijn te frezen gebruik je een parallelgeleider. Bevestig de geleider aan de bodemplaat van de machine en plaats hem tegen de rand van het hout (controleer wel eerst of die perfect recht is). Beweeg de machine voorzichtig verder en zorg dat de parallelgeleider contact blijft houden met de rand.
• Controleer je gereedschap na het frezen en volg de onderhoudsinstructies in de handleiding voor een optimale levensduur van je bovenfrees. De frezen zelf kan je het best bewaren in een speciaal frezenkoffertje.