Houtverbindingen maken

Twee of meer houten onderdelen met elkaar verbinden kan op verschillende manieren. In deze klus lichten we de meest voorkomende houtverbindingen kort toe.

We bespreken hier de meest gangbare verbindingstechnieken. In de praktijk zal je zien dat er nog tientallen anderen verbindingsmethodes zijn.

Decoratieve houtverbindingen

Meubelverbinding met de hoekverbinder

De makkelijkste houtverbinding is die met een kant-en-klare hoekverbinder die je de handel kan kopen. Je hebt hoekverbinders in verschillende maten en vormen, afhankelijk van de toepassing die je voor ogen hebt. Ga te werk volgens de gebruiksaanwijzing.

De deuvelverbinding

Deuvelverbindingen kan je voor verschillende toepassingen gebruiken, zoals het verbinden van de smalle kanten van hout of verstekverbindingen. Ook tafelpoten en boekenkasten kan je met dit soort verbindingstechniek maken.

Stap 1: plaats deuvels bepalen

• Deuvels zijn in alle maten en lengtes kant-en-klaar verkrijgbaar. Kies het juiste formaat voor de gebruikte boordiameter. Deuvels hebben gleuven waarin overtollige lijm terecht kan als je ze in de gaten slaat.
• Om twee stukken hout met deuvels te verbinden moet je boorgaten maken in beide stukken, die perfect met elkaar aansluiten in de verbinding. Zorg dus dat je perfect verticaal boort, want de minste afwijking leidt tot problemen.
• Plaatst deuvelpinnen in het ene stuk en druk er het andere stuk op. Zo heb je meteen alle middelpunten van de te maken boorgaten.

Stap 2: deuvelgaten boren

• Voorzie extra ruimte voor de lijm door de deuvelgaten 1mm dieper te boren dan nodig is.
• Maak alle gaten even diep. Je kunt hiervoor een dieptestop gebruiken.
• Verzink de gaatjes eventjes met een verzinkboor.

Stap 3: verbinding maken

• Breng lijm aan op de deuvels en klop ze zachtjes met een houten hamer in de boorgaten.
• Smeer de andere kant van de deuvels ook in met lijm en klop de onderdelen op elkaar met de houten hamer.
• Zet de deuvelverbinding vast met klemmen en laat drogen.

De pen- en gatverbinding

Deze verbinding gebruik je voornamelijk om meubels en stijlen te maken. Uit twee stukken hout van gelijke dikte maak je van het ene stuk een pen en van het andere een gat. We onderscheiden een doorgaande en een blinde pen-en-gatverbinding. Bij de doorgaande verbinding is de pen zichtbaar aan de achterkant van het gat. Dit oogt in meubels niet mooi. Dan gebruik je dus beter de blinde verbinding, waarbij je de pen niet ziet.

Stap 1: diepte pen bepalen en pen uitzagen

• Teken de diepte van de pen af op het hout. Die diepte neem je over op alle kanten van het hout.
• De pen moet ongeveer een derde van de dikte van het hout zijn.
• Zaag de pen uit met een kapzaag. Begin schuin aan de zijkanten en werk van daar uit horizontaal verder. Zaag ook al het afvalhout weg.
• Teken de breedte en diepte van het gat af aan de hand van de breedte en de lengte van de pen. Klem het hout vast op een werkbank en kap met een hamer en beitel stukjes hout weg. Je zult het hout makkelijker kunnen wegkappen als je het gat eerst voorboort.

Stap 2: pen in gat bevestigen

• Sla met een houten hamer de pen in het uitgekapte gat.
• Kijk goed na of alles past. Haal dan alles terug uit elkaar en bevestig ze terug met houtlijm. Om de verbinding steviger te maken kan je ook wiggen of deuvels gebruiken.

De groefverbinding

Groefverbindingen, ook wel keepverbindingen genoemd, zijn vrij eenvoudig. Ze zijn ideaal om boekenrekken en kleine kasten mee te maken, waarin je dan planken kan schuiven.

Stap 1: plank zagen

• Teken de plankdikte af op het groefstuk. Teken ook de diepte van de groef af op de smalle kanten van het groefstuk. De diepte is bij voorkeur een derde van het groefstuk.
• Zaag de groef uit tot op de afgetekende diepte. Verwijder het afvalhout met een houtbeitel. Als de groefbodem niet vlak is, schaaf je die wat bij.

Stap 2: planken vastlijmen

• Lijm de plank vast in het groefstuk.
• Als je met dikke planken werkt, kies je beter voor een groef– en sponningverbinding. Zaag de sponning op ca. de halve dikte van het hout en teken de sponningbreedte af op het groefstuk. Zaag de groef verder in en steek ze uit met de houtbeitel.

De zwaluwstaartverbinding

Met de zwaluwstaartverbinding verbind je de uiteinden van twee massieve planken aan elkaar. Deze verbinding gebruik je voor het maken van o.a. meubels en lades. De zwaluwstaartverbinding wordt voornamelijk gebruikt bij restauratie van antieke meubels of door ambachtelijke meubelmakers, minder door klussers.

• Om een zwaluwstaartverbinding te maken, heb je een bovenfreesmachine met een zwaluwstaartfrees nodig (raadpleeg onze klus ‘Werken met een bovenfrees’). Het gaat ook met een manuele mal, maar die methode is trager. Ambachtelijke meubelmakers maken een zwaluwstaartverbinding zelfs met een zaag en beitel, maar dit neemt veel meer tijd in beslag en vergt absolute vakkennis.
• Er zijn drie soorten zwaluwstaartverbindingen: de klassieke, de halfverdekte en de open zwaluwstaartverbinding.
• De klassieke zwaluwstaartverbinding is een sterke T-verbinding, de halfverdekte zwaluwstaartverbinding is een hoekverbinding voor massief hout die slechts deels zichtbaar is en de open zwaluwstaartverbinding is een volledig zichtbare hoekverbinding.

Houtverbindingen voor grotere constructies

De balkverbinding

Balkverbindingen gebruik je in vloer- en dakconstructies. Omdat ze grote krachten opvangen moeten ze zeer sterk zijn. Daarom gebruikt men hiervoor metalen hulpmiddelen. Balken kan je op verschillende manieren verbinden met metalen hulpmiddelen.

• Als een balk bijvoorbeeld niet lang genoeg is, kan je er een tweede balk aan verbinden met koppelankers uit gegalvaniseerde staalplaat. De balken moeten in elkaars verlengde liggen en het anker moet op beide balken even ver komen.
• Je kunt balken ook haaks verbinden met ankers of dragers uit gegalvaniseerd plaatstaal, die je dan met speciale spijkers tegen de balken bevestigd. De balken moeten op de plaats waar ze elkaar raken vlak tegen elkaar komen.
• Metalen hulpstukken kan je ook vastmaken met ankernagels. Die nagels draaien zich terwijl je ze in het hout klopt.