Ventilatiesysteem in bestaande woning: zo pak je het aan

Niet alleen bij nieuwbouw, maar ook in een bestaande woning is een goed ventilatiesysteem belangrijk. Op die manier zorg je voor een gezond binnenklimaat. Maar hoe integreer je een ventilatiesysteem in een bestaande woning?

Hoe ventileer je een oud huis?

Een bestaande woning zonder ventilatiesysteem kan je uiteraard ook ventileren. Sowieso zal er verse lucht de woning binnendringen door kieren en spleten. En zal die lucht zich ook verspreiden in de woning door de kieren onder de deuren. 

Maar je kan ook ventileren door de ramen te openen of op kiepstand te zetten. Zo kan je een ruimte voorzien van verse lucht of vervuilde lucht afvoeren, wat zeker nodig is in bijvoorbeeld de badkamer. Maar door de ramen te openen, gaat er wel warmte verloren. 

Wil je je woning ventileren, zonder breekwerken te doen of te renoveren, dan kan je gaan voor een decentraal ventilatiesysteem. Hierbij gaat de ventilator aan de slag bij vocht, geurtjes en eventueel ook CO₂ via geïntegreerde detectoren. Zo kan je gericht één ruimte ventileren.

Ventilatiesysteem verplicht in een bestaande woning?

Ga je niet grondig renoveren, dan is een ventilatiesysteem niet verplicht. Bij kleine renovaties en renovaties waarvoor je geen vergunning hoeft aan te vragen of die niet gemeld moeten worden, moet je dus geen uitgebreid ventilatiesysteem voorzien. Al raden we dat natuurlijk wel aan. Ga je je woning niet ventileren, dan heeft dat impact op je binnenklimaat. Door de luchtvochtigheid op peil te houden voorkom je dat vocht zich kan gaan vastzetten, wat kan leiden tot vochtproblemen en schimmels. 

Ga je je woning grondig renoveren (met vergunning of melding), dan gelden er wel isolatie- én ventilatie-eisen. Bij een grondige energetische renovatie, moet je voldoen aan de EPB-eisen. De renovatie wordt dan gelijkgesteld aan een nieuwbouw. 

Bij een gewone renovatie, een aanbouw of kleine verbouwing, volstaan toe- en/of afvoervoorzieningen. 

• Aanbouw: in nieuwe natte ruimtes (badkamer, keuken, toilet, …) is afvoer verplicht, in nieuwe droge ruimtes (leefruimte, slaapkamer, bureau, …) is toevoer verplicht, net als doorstroomopeningen.
• Verbouwing: toevoer is enkel verplicht voor droge ruimtes waar nieuwe ramen worden geplaatst of waar extra ramen bijkomen.

Wat is het verschil tussen ventileren en verluchten?

Ventileren en verluchten zijn twee andere dingen. Ga je je huis verluchten, dan zet je het raam bijvoorbeeld open zodat er frisse lucht binnen kan. Zo kan je je slaapkamer verluchten na de nacht door het raam open te zetten. Ga je je huis ventileren, dan maak je gebruik van een ventilatiesysteem. Dit systeem zal manueel en/of mechanisch de binnenlucht afvoeren en buitenlucht aanvoeren.

Wat zijn de voordelen van ventilatie voor energiezuinige renovaties?

Ga je je woning energiezuinig renoveren, dan ga je waarschijnlijk grondig isoleren. Isoleren en ventileren gaan hand in hand. De isolatie zorgt ervoor dat er bij wijze van spreken geen milligraadje warmte uit spleten en kieren kan. Maar daardoor kan er nauwelijks frisse lucht naar binnen of binnenlucht naar buiten. Dat heeft een impact op je binnenklimaat. 

Om je binnenklimaat gezond te houden is een ventilatiesysteem een must bij energiezuinige renovaties. Het zorgt voor een gezonde woning én je kan van het moment gebruikmaken om een ventilatiesysteem te installeren dat je hele woning voorziet van ventilatie.

Wat zijn de mogelijkheden bij een grote renovatie van een bestaand huis?

Ga je een bestaande woning grondig renoveren, dan is ventilatiesysteem D met warmteterugwinning zeer geschikt. Dit is een centraal ventilatiesysteem, waarbij één centrale ventilatie-unit de ventilatie van een heel gebouw regelt door middel van een netwerk van luchtkanalen. De ventilatie zelf gebeurt volledig mechanisch. Dankzij het warmteterugwinningssysteem kan je de warmte van de binnenlucht recupereren om de verse buitenlucht op te warmen. Er gaat dus weinig warmte verloren, waardoor dit een zuinig ventilatiesysteem is. Dit systeem is ook geschikt voor nieuwbouw.

Wat zijn de mogelijkheden bij een kleine renovatie in een bestaand huis?

Bij een kleine renovatie wil je waarschijnlijk niet onnodig veel breken om een ventilatiesysteem te integreren in je woning. Een decentraal ventilatiesysteem is dan makkelijker te integreren. Hierbij werk je niet met een centrale unit die de rest van je woning ventileert, maar telkens met een unit voor een specifieke ruimte. Zo kan je je badkamer, toilet, keuken, … apart voorzien van ventilatie. 

• Ga je nieuwe ramen plaatsen, dan kan je kiezen voor ramen met ventilatieroosters. Zo krijg je een natuurlijke aanvoer en afvoer van lucht (ventilatiesysteem A).
• Een ventilatiesysteem B, waarbij verse lucht mechanisch wordt aangevoerd en vervuilde lucht natuurlijk wordt afgevoerd, kan ook. Al verlies je met dit systeem heel wat warmte en dat ga je voelen aan je energiefactuur.
• Ventilatiesysteem C werkt zeer eenvoudig: de vuile lucht wordt mechanisch afgevoerd, verse lucht wordt natuurlijk aangevoerd. Dit is een populair systeem bij renovaties en bestaande woningen.
• Je kiest het best voor ventilatiesysteem D met een decentrale unit. Deze is ook beschikbaar met warmteterugwinning.

Wanneer heb ik een architect nodig?

Of je een architect nodig hebt, hangt af van de werken die je van plan bent te doen. Bij kleine renovatiewerken ben je niet verplicht om een ventilatiesysteem te plaatsen, al doe je er wel goed aan. Bij grondige renovaties waarbij je een vergunning moet indienen of een melding moet doen, moet je verplicht een ventilatiesysteem plaatsen. Wie een omgevingsvergunning moet indienen, moet hiervoor een architect inschakelen. Je hebt dus een architect nodig als je grondig gaat verbouwen en een vergunning moet aanvragen. 

Welk ventilatiesysteem kies je voor een bestaande woning?

Voor een bestaande woning kan je kiezen tussen ventilatiesysteem A, B, C en D. Ga je renoveren met een vergunning, dan ben je verplicht om een ventilatiesysteem te voorzien. Bij grondige renovaties raden we een centraal ventilatiesysteem aan, zoals ventilatiesysteem D. Als je toch gaat breken, dan kan je beter werken met een centrale ventilatie-unit en ventilatiekanalen leggen naar de verschillende ruimtes van je woning. 

Wil je niet breken, dan kan je gaan voor een decentraal ventilatiesysteem. Hierbij wordt een ruimte geventileerd. Bij ventilatiesyteem A gebeurt dan natuurlijk, bij ventilatiesysteem C, deels natuurlijk (toevoer) en deels mechanisch (afvoer).

Ventilatiesysteem integreren in een bestaande woning

Je kan perfect een ventilatiesysteem integreren in een bestaande woning. Ga je renoveren, dan ben je in sommige gevallen zelfs verplicht om te ventileren. Van zodra je de isolatieschil van je woning aanpakt, maak je hem luchtdichter. Hierdoor zal lucht minder snel naar binnen en buiten kunnen. Een goede ventilatie is dan onontbeerlijk. 

Maar ook huizen die slecht geïsoleerd zijn, doen er goed aan om te ventileren. Dankzij ventilatie kan je zorgen voor een gezond binnenklimaat. Op die manier kan je ook vochtproblemen vermijden.

Prijs van een ventilatiesysteem

De prijs van een ventilatiesysteem varieert van systeem tot systeem. Maar uiteraard spelen het type woning, het merk en de complexiteit van de installatie ook een rol. We geven enkele richtprijzen, maar je kan ook offertes voor ventilatie opvragen om een exact zicht te krijgen op de prijs.

Welke premies voor ventilatie in bestaande woning

Je krijgt in Vlaanderen geen premie voor het plaatsen van een ventilatiesysteem. In Brussel is er de RENOLUTION-premie voor systeem C en D en in Wallonië kan je een premie aanvragen voor een mechanisch centraal ventilatiesysteem C of D en voor een mechanisch decentraal ventilatiesysteem. 

Verbeter je je EPC, dan kan je nog tot 30 juni 2026 de EPC-labelpremie aanvragen. Het premiebedrag is hoger als je voldoet aan de ventilatienormen.

Regels voor toevoer

Als je de ramen vervangt in droge ruimtes, dan moet je luchttoevoer voorzien. Het idee hierachter is dat roosters boven de ramen in bestaande woningen vaak de enige haalbare mogelijkheid zijn voor luchttoevoer. Dus je zorgt of voor die toevoeropeningen via je ramen, of je voorziet toevoermogelijkheden via een kanalennet zodat het later makkelijker is om een systeem D in te bouwen.

Dit geldt enkel voor de kamers waar je de ramen vervangt én enkel voor toevoer. Omtrent de afvoer zijn er geen wettelijke verplichtingen. Vanzelfsprekend werkt een ventilatiesysteem niet zonder afvoer, dus plaats je best zo snel mogelijk een volledig ventilatiesysteem.

Isoleren is ook ventileren

De logica hierachter is simpel. In oude huizen gebeurt ventilatie op een ‘natuurlijke’ manier via naden en kieren. Niet ideaal want hierdoor krijg je soms te veel en soms te weinig ventilatie, tochtproblemen, soms verkeerde richting van ventilatie met als gevolg verspreiding van vocht en geurtjes in de woning en grote energieverliezen. Maar als je de isolatie en luchtdichtheid verbetert, zet je die ‘natuurlijke’ ventilatie buitenspel en zal je op een andere manier de kwaliteit van de binnenlucht op punt moeten houden.

Luchtdichtheid

Als verbouwer zal je net als een nieuwbouwer moeten kiezen tussen een ventilatiesysteem A, C of D. Naast criteria zoals luchtkwaliteit, temperatuurcomfort, onderhoud en investering, vraagt een verbouwing extra aandacht voor luchtdichtheid en de mogelijkheid tot integratie van het systeem. Een gecontroleerd ventilatiesysteem werkt pas goed bij voldoende luchtdichtheid. Optimaliseer dus zo goed mogelijk de luchtdichtheid van je woning. Je kan de luchtdichtheid testen met de blowerdoortest.

Integratie

Je moet ook nadenken over de integratie van het ventilatiesysteem in je woning. Waar je bij nieuwbouw het ontwerp hier en daar kan aanpassen aan de ventilatienoden, heb je bij een bestaande woning heel wat minder bewegingsruimte.

Welke mogelijkheden biedt je woning?

Het is heel belangrijk om een afweging te maken van de mogelijkheden die je hebt om het systeem te integreren. Als je voor een systeem C kiest, moet je het buizenstelsel voor de afvoer immers inplannen. Bij systeem D heb je zelfs een dubbel kanalennet. Een goede planning is belangrijk: hoe integreer je een bepaald systeem in jouw woning? Ventilatie-installateurs zijn vertrouwd met dat vraagstuk: zij zien meteen waar er plaats is en waar ze de buizen kunnen wegwerken. Als je voor je verbouwing een architect inschakelt, kan hij of zij je hier vanzelfsprekend ook bijstaan.

Waar ventilatiesysteem plaatsen?

Verlaagde plafonds zijn ideaal om ventilatiekanalen en units te plaatsen. Horizontale buizen kun je ook in ingebouwde kasten plaatsen. Voor verticale buizen zit je natuurlijk al met hele leidingkokers. Het is van belang - net zoals bij nieuwbouw - om de ventilatieplanning zo snel mogelijk op te nemen in het grote renovatieplaatje. Zelfs al komt het ventilatiesysteem pas later in je verbouwing, zorg ervoor dat de nodige ruimte beschikbaar blijft.

Wat als een ventilatiesysteem niet haalbaar is?

Kan je geen ventilatiesysteem installeren, dan kan je gaan voor een natuurlijke afvoer en aanvoer. Open ramen en deuren voldoende en zorg er met bijvoorbeeld deurroosters voor dat de lucht niet stilstaat. 

FAQ ventilatiesysteem in bestaande woning