Goed ventileren is een must in elke nieuwbouw of renovatie om het in huis gezond te houden. Maar hoe je het ook draait of keert: ventileren kost energie. Wil je energie-efficiënter werken? Dan kan je de aanwezige warmte in de afgevoerde lucht gebruiken voor de productie van sanitair warm water en zelfs voor je verwarming. Dit doe je door je ventilatiesysteem te koppelen aan een warmtepomp(boiler). We schetsen de verschillende mogelijkheden.
1. Warmtepompboiler: enkel warm water
Een systeem dat al jaren op de markt is en prima werkt in combinatie met een ventilatiesysteem, is de warmtepompboiler. Dit toestel combineert een voorraadvat en een geïntegreerde warmtepomp en maakt los van de cv-installatie sanitair warm water aan. Qua werking kan je een warmtepompboiler vergelijken met een gewone warmtepomp.
Warmtepompboilers zijn meestal voorzien van een bijverwarming als back-up, in de vorm van een elektrische weerstand in het toestel of een aparte gascondensatieketel waaraan ze gekoppeld worden. Deze bijverwarming kan bijspringen als de warmtepomp er zelf niet in slaagt om de gewenste temperatuur te bereiken of om de watertemperatuur kortstondig te verhogen om legionella te voorkomen. Er bestaan ook warmtepompboilers met een aansluiting voor zonnecollectoren.
Verschillende types
Er zijn verschillende types warmtepompboilers, afhankelijk van waar ze hun energie halen. Een eerste type zijn de toestellen die rechtstreeks buitenlucht aanzuigen in de verdamper en deze afgekoeld terug naar buiten blazen. Daarnaast zijn er de toestellen die warmte aanzuigen uit een binnenruimte, zoals de garage of kelder, en deze in dezelfde ruimte terug inblazen. Een derde type warmtepompboilers zijn de toestellen die warmte onttrekken aan de afgevoerde ventilatielucht, waarna die ook naar buiten wordt afgevoerd. De warmtepompboiler is dus vooral een energie-efficiënte manier om warmte te recupereren uit de afvoerlucht van een ventilatiesysteem C.
Energieprestaties
Warmtepompboilers beschikken doorgaans over lage vermogens, van 0,5 tot 3 kW. Daartegenover staat dat het vaak om grote toestellen gaat met een behoorlijke opslagcapaciteit, van 100 tot 300 liter, afhankelijk van het aantal gezinsleden. Zo ben je ondanks het lage vermogen toch in staat om pieken in de warmwatervraag op te vangen.
Let vooral op de performantiecoëfficiënt (COP). Die geeft de verhouding weer tussen de warmte die de warmtepomp levert en de hoeveelheid elektriciteit die je erin stopt om de warmtepomp te doen werken. Hoe hoger de COP, hoe beter. Die varieert meestal tussen 2 en 4. Let wel: hoe hoger de gewenste temperatuur van het water, hoe lager ook de COP. Toch zal een warmtepompboiler met een COP van 2 nog steeds een energiezuiniger alternatief zijn dan een klassieke elektrische boiler.
2. Ventilatiewarmtepomp: warm water én verwarming
Een opvallende trend, die nog verder gaat dan de productie van warm water met behulp van je ventilatiesysteem, is dat fabrikanten nu ook totaaloplossingen aanbieden voor ventilatie, verwarming én warm water in één: de zogenaamde ventilatiewarmtepomp. De basis bestaat uit een geïntegreerd systeem met een ventilatie-unit, een warmtepomp en een groot boilervat. De werking van de ventilatie-unit is vergelijkbaar met een vraaggestuurd ventilatiesysteem C: verse lucht komt via raamroosters binnen in droge leefruimtes en vervuilde lucht wordt mechanisch afgevoerd uit vochtige ruimtes.
Het bijzondere aan deze totaaloplossing is dat de warmte uit de afvoerlucht vervolgens gerecupereerd wordt voor zowel de verwarming van de woning als voor de aanmaak van sanitair warm water. Net als bij de klassieke warmtepompboiler, kan dit toestel gebruik maken van zowel de warme afvoerlucht als van de verse buitenlucht. Wanneer het debiet van het ventilatiesysteem, bijvoorbeeld, te laag is om voldoende warmte te halen uit de afgevoerde ventilatielucht (als de CO2- en vochtsensoren bijvoorbeeld weinig ‘vervuiling’ detecteren), zal de warmtepomp de warmte aan de buitenlucht onttrekken. Dit is interessant omdat je zo niet onnodig moet ventileren, waardoor de woning zou afkoelen. De warmtepomp kan dus op elk moment warm water produceren, zonder dat dat een negatieve invloed heeft op de temperatuur in huis.
Hybride systeem…
Het vermogen van een ventilatiewarmtepomp ligt lager dan dat van andere warmtepompen en is daardoor vaak onvoldoende in nieuwe of bestaande woningen met een wat hogere warmtevraag. In dat geval kan je het systeem combineren met een cv-ketel, die zal fungeren als back-up wanneer de warmtepomp te weinig warmte uit de ventilatielucht kan recupereren of wanneer de warmtevraag erg groot is. Deze oplossing is ook interessant voor gezinnen met een woning die al voorzien is van een nog goed werkende cv-ketel, maar toch al stappen willen zetten om hun huis energiezuiniger te maken. In deze opstelling is het mogelijk om je brandstofverbruik tot 60% te doen dalen.
… of volledig elektrisch
Voor woningen met een beperkte warmtevraag – van om en bij de 5 kW voor drie tot vier gezinsleden – is het ook mogelijk om met een ventilatiewarmtepomp volledig elektrisch te gaan. Typisch gaat het dan om zeer goed geïsoleerde nieuwbouwwoningen en grondige energetische renovaties. Bij deze oplossing, waarbij de warmtepomp instaat voor de volledige warmte- en warmwaterbehoefte, wordt de energie gebufferd in een grote opslagtank voor ‘technisch’ warm water. De warmte in dit vat wordt vervolgens overgedragen op de circuits voor verwarming en sanitair warm water.
In combinatie met zonnepanelen
Zowel de hybride als de volledig elektrische oplossing zijn extra interessant in combinatie met fotovoltaïsche zonnepanelen. Voor een optimaal rendement voorzien fabrikanten in een intelligente sturing of ‘solar switch’: stel dat je zonnepanelen op een zonnige dag veel elektriciteit opwekken die je niet gebruikt, dan wordt het grote boilervat automatisch opgewarmd met behulp van een elektrische weerstand. Zo werken de warmtepomp en de weerstand samen om het boilervat op te warmen. En deze gebufferde energie kan je later dan gebruiken voor het verwarmen van je woning of van het sanitair water.
Bron: Ik ga Bouwen
