Het gevecht tegen vocht: oorzaken en remedies

Vlekken op de muur, afbladderende verf… Vocht in huis manifesteert zich op verschillende manieren. Het tast de bouwmaterialen aan, is slecht voor de gezondheid en nefast voor het comfort. De vochtproblemen meteen aanpakken is de boodschap. Maar hoe doe je dat? Alvorens aan oplossingen te denken, is het belangrijk een juiste diagnose te stellen. Voor een correcte vaststelling doe je best een beroep op een ervaren professional.

1. Opstijgend vocht

Een vochtige rand over de volledige lengte van de muur op het gelijkvloers wijst vaak op opstijgend vocht in het metselwerk. Het vocht bereikt doorgaans een hoogte van 50 tot wel 150 cm. In vaktermen spreken we van capillair vocht: de muren zuigen grondwater op als een spons. Dat kan zijdelings, door onbeschermd metselwerk in de grond, of verticaal via de funderingen.

Opstijgend vocht zie je veel in oude huizen omdat ze niet voorzien zijn van een horizontale barrière die het water uit de bodem tegenhoudt. In recente huizen is meestal een horizontaal waterkerend membraan aangebracht. Maar als die werken niet goed zijn uitgevoerd, of het membraan na zekere tijd is beschadigd, dan kunnen ook hier problemen ontstaan. Nog een mogelijkheid is dat er aarde tegen de buitenmuur is opgehoopt, tot boven de waterkerende laag.

Hoe behandelen? Muren onderkappen

Sleuven maken en achteraf waterkerende membranen, mortels of platen aanbrengen in de muren, is een doeltreffende manier om opstijgend vocht te bestrijden. Aangezien de muren aan beide kanten toegankelijk moeten zijn, is het wel niet evident om zulke werken uit te voeren. De muren mogen bovendien niet te dik zijn en ze mogen geen buizen, kabels of leidingen bevatten. Los van die beperkingen levert dit soort behandeling een blijvend resultaat op.

Hoe behandelen? Vochtwerende producten injecteren

Er bestaan heel wat producten om de poriën van het metselwerk vochtwerend te maken of op te vullen. Ze worden in de muur geïnjecteerd door onderaan die muur gaten te boren op 8 tot 12 cm van elkaar. In principe gebeurt dit altijd aan de binnenkant. Injecteren aan de buitenkant is omslachtiger omdat je sowieso tot aan de binnenkant van de muur moet geraken. Het voordeel van deze techniek is dat ze door een professional eenvoudig en snel is uit te voeren. De resultaten zijn vergelijkbaar met de plaatsing van een fysiek vochtscherm. Maar om doeltreffend te zijn, is het wel belangrijk om het juiste vochtwerende product te kiezen, op basis van de juiste diagnose.

2. Condensatie

Koken, schoonmaken, een bad of een douche nemen… we produceren veel waterdamp. Alleen al ademen en zweten levert dagelijks 2 tot 5 liter per persoon op. Als die waterdamp zich afzet tegen een koud oppervlak, ontstaat er condensatie. Soms vindt die condensatie geen uitweg en dan kunnen zich vocht- en schimmelplekken vormen. Dat gebeurt vooral in zones met een lage oppervlaktetemperatuur en weinig ventilatie: in kelders, achter een groot meubel, in hoeken…

Thermische isolatie aanbrengen in een bestaande woning kan de kans op condensatie verhogen. Zeker wanneer door de ingreep de verwarmingstemperatuur lager ligt en de luchtdichtheid is verbeterd. Ook oude ramen vervangen houdt risico’s in. Als het goed isolerende, nieuwe glas niet langer het koudste oppervlak is, verschuift de condensatie mogelijk naar de muren. Condensatie ontstaat niet alleen op oppervlakken maar kan zich ook voordoen binnen in een constructiedeel, bijvoorbeeld in de dakconstructie wanneer je die extra isoleert.

Hoe behandelen? Begin met goede gewoonten

Gebruik je dampkap in de keuken en de luchtafzuiging in de badkamer om te voorkomen dat warme, vochtige lucht naar andere ruimtes gaat. Sluit de deur van de badkamer als je gaat douchen of een bad neemt. En zet dagelijks 10 tot 15 minuten de ramen open om goed te verluchten. Toch schimmel ontdekt? Trek dan een mondmasker en handschoenen aan om die snel te verwijderen. Je kan hiervoor een schimmelvreter gebruiken of warm water waaraan je soda toevoegt. Droog reinigen doe je beter niet om geen sporen te verspreiden. Is de schimmel onder het oppervlak doorgedrongen, dan moet je het aangetaste materiaal weghalen.

De vlekken verwijderen is een eerste stap die je makkelijk zelf kan uitvoeren. In afwachting van een structurele oplossing is het ook interessant de temperatuur in de getroffen ruimte te verhogen. Warme lucht kan namelijk meer vocht vasthouden dan koude lucht.

Hoe behandelen? Isoleren, luchtdicht bouwen én ventileren

Met een correct aangebrachte thermische isolatie voelen muren, vloeren en plafonds minder koud aan en vermindert dus de kans op condensatie. Massieve muren isoleer je bij voorkeur aan de buitenkant, omdat je dan koudebruggen vermijdt door het gebouw volledig in te pakken. Aan de binnenkant isoleren wordt afgeraden (tenzij je niet anders kan) omdat er kans is op inwendige condensatie.

Belangrijk: isolatie is pas doeltreffend als er geen warmte verloren gaat door spleten en kieren. Met andere woorden: als de constructie luchtdicht is. Maar een hoge luchtdichtheid zorgt wel dat de vochtige lucht moeilijker een uitweg vindt. Vandaar het belang van een goede ventilatie. Bij grondige renovaties is een ventilatiesysteem overigens verplicht.

3. Waterinfiltratie

Insijpeling via het dak

Een goed dak is water- en winddicht maar een kapotte dakpan, een slecht onderhouden goot of regenpijp of een gebrekkige aansluiting met pakweg een schoorsteen of een muur kan veel narigheid opleveren. In de meeste gevallen zie je schade bovenaan de muren of op het plafond. Het lek zelf is daarentegen niet altijd eenvoudig op te sporen.

Doorslaand vocht

Een ander fenomeen is vocht dat in de muren dringt door een combinatie van regen en felle wind of opspattend water. Mogelijke gevolgen aan de binnenkant van die muren zijn schimmelvorming, een loskomende bepleistering of behang, of afbladderende verf. Bij spouwmuren die zijn opgevuld met isolatie verminderen de prestaties van het isolatiemateriaal.

Verouderd schrijnwerk

Slecht onderhouden soepele voegen bij ramen en deuren, oud schrijnwerk dat slecht sluit of niet correct werd geplaatst, resulteren soms in lekken, onder en/of naast het schrijnwerk. Let wel op met voorbarige conclusies. Op het gelijkvloers kan je bijvoorbeeld tegelijk last hebben van insijpeling via de ramen én opstijgend vocht. Je zal dan moeten nagaan waar het probleem precies ligt.

Hoe behandelen?

Een gebarsten dakpan is snel vervangen. Een omgeplooide loodverbinding is al even snel hersteld. En dode bladeren kan je makkelijk zelf uit de dakgoot verwijderen. In andere gevallen is er meer aan de hand. Een lek kan namelijk ook wijzen op problemen met de dakconstructie: het eigen dak of … dat van een aanpalende woning.

Doorslaand vocht is een typisch fenomeen bij buitenmuren die met de jaren poreus zijn geworden. Een goed onderhoud is onontbeerlijk. Je doet er goed aan om barsten en losse voegen op tijd te herstellen. Een mogelijke behandeling is het bepleisteren of schilderen van de gevel met een waterdampdoorlatende of vochtafstotende verf. Je kan de gevel ook impregneren met een vochtafstotend product of een gevelbekleding aanbrengen.

4. Bouwvocht

Bij bouw- en renovatiewerken wordt veel water gebruikt. Een deel daarvan blijft achter in de constructie. Het kan bovendien ook regenen tijdens de werken, wat het probleem alleen maar erger maakt. Hoe dan ook is het verstandig om afhankelijk van de bouwtechniek enkele maanden te wachten met de afwerking.

Hoe behandelen?

Goed verluchten en ventileren, verwarmen en geduld oefenen is een eerste stap. Je kan de natuur ook helpen door een bouwdroger te gebruiken, die de vochtige lucht opneemt en het water opvangt in een opvangbak.