Hoe draagmuren aanpassen als je renoveert?

In onze zoektocht naar meer natuurlijk licht en grote open ruimtes, sneuvelen bij heel wat renovaties een of meerdere muren. Voor je de sloophamer bovenhaalt, is het zeer belangrijk dat je eerst alle draagmuren in kaart brengt. Die kan je immers niet zomaar weghalen! Wij tonen je hoe dat wel in alle veiligheid kan.

Types draagmuren

Vóór elke renovatie moet je eerst kunnen herkennen welke de dragende muren zijn. We maken een onderscheid tussen drie soorten draagmuren:

Funderingsmuren: deze muren staan rechtstreeks op de funderingen en ondersteunen de gevel- en binnenmuren.
Gevelmuren: zoals de naam het zegt, zijn dit de buitenmuren van de woning. Ze ondersteunen het dak en de tussenvloeren gedeeltelijk of volledig.
Binnenmuren: deze muren bevinden zich binnen in de woning en delen de binnenruimte op in verschillende ruimtes.

De meeste renovaties hebben een impact op een of meerdere van die dragende muren.

© Getty Images
Foto Victor

De belasting als beslissende factor

Draagmuren zijn essentieel voor de stabiliteit van je woning. Ze zijn precies berekend om de lasten van het gebouw te kunnen dragen. Dat zijn zowel de permanente belasting (het gewicht van dragende en niet-dragende structuren van de woning) als de variabele belasting (bewoners, meubelen, wind, sneeuw…).

Als je de indeling verandert door bepaalde muren weg te halen, zal die berekening opnieuw moeten worden gemaakt. In het jargon heeft dit de lastoverdrachtberekening. De tussenkomst van een architect of ingenieur is dan een must om de juiste ruimtelijke en technische oplossingen te bepalen.

Een ingreep met beperkingen

Als de draagmuren nog in goede staat verkeren, heb je heel wat mogelijkheden om ze aan te passen: een opening over de volledige lengte of enkel in een deel van de muur, over de volledige hoogte of alleen boven- of onderaan, met een vierkante, rechthoekige of ronde vorm… Eens je de openingen hebt gemaakt, kan je ze ofwel open laten om de circulatie te verbeteren, licht binnen te halen en ruimtes te vergroten, ofwel opvullen met lichtere elementen zoals meubels, een deur, claustra of binnenraam.

De enige beperking voor die openingen komt van de lastoverdrachtberekening. Je zal namelijk de dragende functie van de muur die je wil slopen moeten opvangen met andere dragende elementen. Over het algemeen geldt dat hoe groter of hoe complexer de opening is, hoe groter de nieuwe elementen moeten zijn om de stabiliteit te verzekeren. In functie van het ontwerp zal de ingenieur kolommen, balken, lateien, muurankers of nieuwe muurelementen aanbevelen.

Materiaalkeuze

Voor de nieuwe structuurelementen kan je kiezen tussen hout, metaal en beton. Een keuze die je samen met je architect maakt op basis van technische overwegingen of je esthetische voorkeur. De ingenieur bekijkt vervolgens of de stabiliteit bij die keuze verzekerd is.

Weet wel dat om evenveel gewicht te kunnen dragen, de afmetingen van houten onderdelen groter moeten zijn dan die van stalen exemplaren. Op basis van je eigen voorkeur kan je de nieuwe elementen zichtbaar laten (en eventueel schilderen) of ze verbergen of inwerken in een omkasting of het meubilair.

In de praktijk

Bepaal op voorhand de plaats van de opening en laat een ingenieur een stabiliteitsberekening uitvoeren. Een deel van een muur uitbreken, gebeurt in verschillende stappen:

Schoren plaatsen om het gewicht op de af te breken draagmuur tijdelijk op te vangen.
Een uitsparing maken voor de draagbalk of latei.
De draagbalk of latei boven de nieuwe opening plaatsen.
De opening in de muur maken en de dagkanten bijwerken.
De schoren weghalen.
Herstellingen uitvoeren en alles afwerken rond de nieuwe opening.

Om een draagmuur aan te passen, is er dus een degelijke voorbereiding nodig. Zonder de juiste voorzorgen of een goede berekening loeren er heel wat risico’s om de hoek: vloeren kunnen verzakken, ramen kunnen scheeftrekken, metselwerk kan instorten of de structuur kan minder stabiel worden. Laat je dus sowieso bijstaan door een vakman.

Aanvraag nodig?

Om een draagmuur te mogen wijzigen, moet je altijd een bouwaanvraag indienen. Dat geldt zowel voor binnen- en buitenmuren als om nieuwe openingen te maken, een deel van een muur weg te halen en een raamopening te vergroten.