Wettelijke plichten van elke bouwpartner

Je architect, je aannemer, maar ook jij hebben enkele wettelijke plichten. Die plichten garanderen dat de werken van begin tot einde goed verlopen.

1. Bouwheer

Als bouwheer heb je drie grote verantwoordelijkheden:

  • Het uitvoeren van de werken mogelijk maken en vergemakkelijken
  • Het werk in ontvangst nemen en aanvaarden
  • De afgesproken prijs voor de werken betalen

Onder deze drie kerntaken vallen nog heel wat andere plichten.

Zorgen voor vergunningen

Zo moet je op tijd zorgen voor de vergunningen voor het bouwwerk. Wordt je stedenbouwkundige vergunning uitgesteld of geweigerd, dan moet je duidelijk kunnen aantonen dat jij hier niets aan kan doen.

Planning en uitvoering garanderen

Verder is het de taak van de bouwheer om te garanderen dat de planning kan gerespecteerd worden en de werken kunnen starten. Het bouwterrein moet dus toegankelijk zijn en de uitvoeringsplannen tijdig beschikbaar. Die verantwoordelijkheid geldt gedurende de ganse uitvoeringstijd van de werken.

Veiligheid waarborgen

De bouwheer staat in voor de veiligheid en de coördinatie op de werf. Als er meerdere aannemers aan het werk zijn op je bouwterrein, dan moet je beroep doen op een veiligheidscoördinator. De coördinatie kan je ook overlaten aan de architect, maar dit behoort zeker niet tot zijn kerntaken. Maak de aannemers ook attent op eventuele kabels op het bouwterrein, zoals leidingen of buizen voor de telefoon, elektriciteit, gas of water.

Oplevering verlenen

Als de werken zijn uitgevoerd, kan je na het controleren en keuren ervan, de aannemer een oplevering verlenen. Uiteraard moeten de werken dan wel opleverbaar zijn. Lees hier meer over de oplevering.

Controleplicht

Als bouwheer moet je sinds 1 januari 2009 nagaan of je aannemer fiscale of sociale schulden heeft, vooraleer je zijn facturen betaalt. Heeft de aannemer schulden, dan moet je 15 % van het bedrag van de factuur (zonder btw) inhouden en doorstorten aan de fiscus. Verlies deze controleplicht zeker niet uit het oog. In het artikel 'Koppel draait op voor RSZ-schulden schilder: 64.000 euro boete' lees je hoe het niet uitvoeren van de controleplicht je duur te staan kan komen.

2. Architect

Ga je bouwen of ingrijpend renoveren, dan ben je wettelijk verplicht een beroep te doen op een architect voor het ontwerp, de controle op de uitvoering van de werken en voor bijstand bij de oplevering. Dit noemt men ook wel de ‘wettelijke opdracht’ van de architect.

De plichten en verantwoordelijkheden van de architect reiken veel verder dan zijn wettelijke opdracht.

Advies- en bijstandsplicht

De architect moet optreden als onafhankelijk adviseur van de bouwheer. Dat betekent dat hij je moet informeren over alle noodzakelijke en nuttige aspecten van het bouwproces om mogelijke technische, juridische en financiële problemen te vermijden. Deze verplichting is erg breed: de aannemer natrekken, een plaatsbeschrijving aanbevelen, de gemeenmaking van muren regelen, waken over het budget, …

Een architect die zijn plannen en dossier volgens de regels van de kunst opmaakt, doet bovendien een onderzoek naar de bouwplaats en trekt de technische en juridische mogelijkheden en beperkingen ervan na. Een onderzoek naar de geldende stedenbouwkundige voorschriften en eventuele andere plaatselijke voorwaarden hoort hier bij.

3. Aannemer

De aannemer staat in voor de uitvoering van de werken binnen een duidelijk afgesproken bouwtermijn en tegen een bepaalde prijs. De overeenkomst met de aannemer kan je zowel mondeling als schriftelijk afsluiten, maar een schriftelijke overeenkomst verdient de voorkeur. Zo heb je bij eventuele problemen tijdens of na de uitvoering duidelijke afspraken op papier staan.

Het aannemingscontract

Wettelijk gezien zijn er geen specifieke clausules die in het aannemingscontract moeten worden opgenomen. Het is aan te raden om zoveel mogelijk concrete afspraken vast te leggen. Werk je met meerdere nevenaannemers? Sluit dan voor elke aannemer een contract af.

'Regels van de kunst'

De aannemer is verplicht om te werken volgens de afspraken uit het contract, de beschikbare plannen, het bestek en volgens de regels van de kunst. Dit laatste begrip houdt in dat hij de werken uitvoert zoals een andere zorgvuldige aannemer deze werken in dezelfde omstandigheden zou uitvoeren.

Verder vind je deze regels deels ook terug in technische aanbevelingen, vakliteratuur en documenten van wetenschappelijke onderzoekscentra zoals het Wetenschappelijk en Technisch Centrum van het Bouwbedrijf (WTCB).

Informatie- en adviesplicht

Ook de aannemer heeft ten opzichte van de bouwheer en de architect een informatieplicht. Als er in de plannen bijvoorbeeld hiaten zitten of als de architect een fout begaat, is het de taak van de aannemer om dit op te merken. Doet hij dit niet, dan loopt hij het risico om medeverantwoordelijk gesteld te worden.

Materialen goedkeuren

Het goedkeuren van materialen die op de werf geleverd worden behoort tot de verantwoordelijkheden van de aannemer.

4. Andere bouwpartners

Naast de architect en aannemer doe je tijdens een (ver)bouwproces ook nog een beroep op enkele andere bouwpartners. Denk maar aan leveranciers van bouwmaterialen, de veiligheidscoördinator, eventuele studie- of ingenieursbureaus, … Ook zij moeten enkele plichten nakomen.

Leveranciers en fabrikanten

Beide partijen moeten materialen leveren zonder gebreken. Voor gebrekkige materialen is in principe de fabrikant verantwoordelijk. Kan die niet achterhaald worden, dan komt de verantwoordelijkheid bij de leverancier te liggen. De wet op de aansprakelijkheid voor producten met gebreken geldt voor alle materialen en grondstoffen die gebruikt worden in de bouw. Ook als ze in een gebouw zitten verwerkt.

Onder een gebrekkig materiaal vallen materialen die op zichzelf gebreken vertonen, maar ook materialen die niet geschikt zijn voor de toepassing die jij of je aannemer ervoor in gedachten hadden bij de bestelling ervan en materialen die niet de veiligheid bieden die zou moeten.

Ingenieurs en studiebureaus

Moeten er stabiliteitsstudies of andere gespecialiseerde studies worden uitgevoerd, dan doe je beroep op een ingenieur of een studiebureau. Hiervoor bestaat geen specifieke wetgeving. Het komt er dus op aan om de taken die je door de ingenieur laat uitvoeren duidelijk te omschrijven in het contract.

Net zoals voor de architect en de aannemer geldt er een tienjarige aansprakelijkheid voor de ingenieur op voorwaarde dat je als bouwheer zelf een contract met deze partij hebt afgesloten. Je kan de ingenieur niet rechtstreeks aanspreken als hij is gecontracteerd door de architect of aannemer.

Ingenieurs en studiebureaus hebben eveneens een informatieplicht. Zij moeten dus tijdig jou of een andere opdrachtgever verwittigen als er bepaalde omstandigheden hun studie negatief beïnvloeden.

Van digitale tool naar tastbaar maatwerk voor je interieur: Maatkasten Online opent eerste fysieke winkel
Maatkasten Online

Van digitale tool naar tastbaar maatwerk voor je interieur: Maatkasten Online opent eerste fysieke winkel

Maatkasten Online, al jaren bekend om hun digitale succesformule en bekroond tot Webshop van het Jaar, opent in Antwerpen een eerste fysieke winkel.

Lees meer
Vouw je huis open: creëer ruimte en licht met deze unieke vouwwanden
Schüco Belgium NV

Vouw je huis open: creëer ruimte en licht met deze unieke vouwwanden

Heb je soms het gevoel dat je woonkamer nét dat beetje groter mocht zijn?

Lees meer
Ontdek OOVALON & LUNEOO-S: een unieke combinatie van spoelbak en mengkraan voor je keuken
BLANCO Belgium bv

Ontdek OOVALON & LUNEOO-S: een unieke combinatie van spoelbak en mengkraan voor je keuken

Deze unieke combinatie van spoelbak en mengkraan is niet alleen een blikvanger, maar meteen ook de première van een innovatief materiaal.

Lees meer

Dit moet je zeker lezen

Bouwvergunning aanvragen: in deze gevallen is het verplicht

Lees meer

Renovatie aan 6% btw: ontdek de voorwaarden en voordelen

Lees meer

De renovatieplicht: alles wat je moet weten over de regels, kosten en impact

Lees meer

Renovatieplicht bij schenking: wat je moet weten

Lees meer

Lees ook

Vlaanderen wil dat alle energieleveranciers vanaf 2027 vaste tarieven aanbieden

Vlaanderen wil dat alle energieleveranciers vanaf 2027 vaste tarieven aanbieden

Vanaf 2027 moeten alle energieleveranciers een vast tarief voor energie aanbieden. Depraetere wil zo gezinnen beschermen tegen hoge energiefacturen.

Lees meer

Mijn VerbouwLening is vanaf 2026 opnieuw renteloos

Mijn VerbouwLening is vanaf 2026 opnieuw renteloos

Vanaf 2026 wordt de Mijn VerbouwLening opnieuw renteloos, maar alleen voor de de laagste inkomens.

Lees meer

Half jaar extra voor sloop en heropbouw aan 6% btw?

Half jaar extra voor sloop en heropbouw aan 6% btw?

Blijft de btw op sloop en heropbouw voor bouwpromotoren nog aan 6%? N-VA stelt voor om het verlaagde tarief te verlengen tot eind juni 2025.

Lees meer

Partnerartikels

Bekijk alle partners
Waarom kleine VME’s moeilijk een syndicus vinden, en hoe OpenVME dat oplost
Waarom kleine VME’s moeilijk een syndicus vinden, en hoe OpenVME dat oplost

Voor eigenaars van een klein appartementsgebouw is het vaak zoeken naar een speld in een hooiberg: een professionele syndicus vinden die hen wil bedienen...

Lees meer
Renovatieverplichting: isoleer voor een beter energielabel
Renovatieverplichting: isoleer voor een beter energielabel

Van plan om een bestaande woning of appartement te kopen? Hou dan rekening met de renovatieverplichting, een wet die nieuwe eigenaars verplicht om hun...

Lees meer
Wat is het verschil tussen een ventilatiesysteem C en D?
Wat is het verschil tussen een ventilatiesysteem C en D?

Minimaal en gecontroleerd ventileren is meer dan vensters en deuren openzetten. Een gecontroleerde ventilatie zorgt voor het evenwicht tussen voldoende en...

Lees meer
Ontdek de warmtepomp voor de toekomst: een keuze die bij je woning past!
Ontdek de warmtepomp voor de toekomst: een keuze die bij je woning past!

Vanaf eind 2026 mogen lucht-waterwarmtepompen op koelgas R32 niet meer geproduceerd worden. De Dietrich anticipeert hier al op en stelt de warmtepomp...

Lees meer

Onze toolbox
Offertes aanvragen

Vraag vrijblijvend offertes aan! Ontvang snel max. 4 offertes van vakmannen. Bespaar tijd én geld!

Aanvragen
Premies en subsidies

Met premies en subsidies kan je flink besparen. Kijk waar jij recht op hebt.

Zoeken
Magazines

Bouwen of verbouwen? Bestel je gratis magazine!

Aanvragen
Praktische gidsen

Met deze praktische digitale gidsen ben je meteen geïnformeerd en heb je een handige checklist bij de hand.

Aanvragen
Forum

Zit je met een vraag? Stel ze aan andere bouwers en verbouwers.

Stel je vraag