“Geen budget om te renoveren? Dan kan je geen woning meer kopen”

Wie vanaf 2023 een energieverslindende woning koopt, is verplicht om die binnen de vijf jaar energetisch te renoveren naar minimum een label D. Maar welke budgettaire impact heeft deze verplichting voor kopers én huiseigenaars? Naar aanleiding van deze renovatieverplichting, organiseerde Livios een rondetafelgesprek met enkele experts.

Tegen 2050 moet elk gebouw in Vlaanderen klimaatneutraal zijn. Om die doelstelling te kunnen halen zouden er 100.000 energierenovaties per jaar moeten gebeuren. Een eerste stap in die richting is dat nieuwe huiseigenaars vanaf 2023 verplicht zijn om hun woning binnen de 5 jaar te renoveren naar minimum label D. 

Ondanks premies, te weinig budget

Uit een studie van technologiefederatie Agoria en Johan Albrecht, professor Milieu-Economie aan de Universiteit Gent, blijkt dat ondanks de bestaande premies bijna de helft van de Vlaamse woningeigenaars te weinig geld heeft om zijn woning te renoveren. Daarnaast komen ook toekomstige huiseigenaars, die graag een eigen woning willen aanschaffen, voor financiële uitdagingen te staan. Samen met onze vier experts (zie ook kader onderaan) lichten we deze twee invalshoeken verder toe en gaan we op zoek naar oplossingen.

Invalshoek 1: ik koop een energieverslindende woning

Of beter: je bent van plan om een energieverslindende woning te kopen. Want als je pas begint te rekenen wanneer je de woning al gekocht hebt, dan kom je bedrogen uit. Kopers moeten zich ervan bewust worden dat ze beter op voorhand laten berekenen hoeveel een renovatie zal kosten. “Het EPC van de woning is hiervoor al een goede indicatie. Bij label F weet je dat je een groter renovatiebudget zal moeten voorzien, dan bijvoorbeeld bij een woning die al label B heeft”, steekt Charlotte van de Water van technologiefederatie Agoria van wal. 

Slopen of renoveren?

Daarnaast is slopen budgettair gezien soms beter dan een grondige energetische renovatie. “Mensen maken vaak die afweging tussen slopen en verbouwen niet”, verduidelijkt Marc Dillen van Embuild. “Ze denken vaak dat renoveren goedkoper is, omdat ze de muren kunnen laten staan. Maar in de praktijk zal je die twee tegen elkaar moeten afwegen. En dan is het nog de vraag: stel dat renovatie wat goedkoper is, haal je dan dezelfde energie-efficiëntie en comfort als bij een nieuwbouwwoning?” 

“Klopt,” vult Silvia De Nolf van het NAV aan, “slopen is minder circulair dan een renovatie, maar biedt op energetisch vlak wel heel wat voordelen.” Ook kan je bij nieuwbouw het ruimtegebruik beter benutten, wat zorgt voor meer energie-efficiëntie. Op dat vlak scoren nieuwbouwwoningen beter dan woningen die gerenoveerd worden naar label A. Een goede overweging maken is dus van prioritair belang. 

Laat een renovatiemasterplan opmaken

Ga je renoveren? Dan is het renovatiemasterplan van onschatbaar belang. Hiervoor schakel je een architect, renovatiecoach of bouwprofessionals met kennis van zaken in, om zo een beter zicht te krijgen op het volledige kostenplaatje en om een eventueel stappenplan uit te werken. “Stel: je hebt nu nog niet het nodige budget om bijvoorbeeld een warmtepomp aan te schaffen, dan kan je daar tijdens je renovatie wel al rekening mee houden en de nodige voorzieningen treffen”, tipt De Nolf. Ook kan je op zoek gaan naar de goedkoopste oplossing met het beste resultaat, zo kan je dubbele investeringen vermijden. Derde voordeel is dat je prijzen van aannemers veel correcter gaat vergelijken met zo’n renovatiemasterplan. 

Het belangrijkste is dat je bij de aankoop van een woning gaat kijken of je het nodige renovatiebudget hebt. “Heb je het niet, dan zal het niet meer zo gemakkelijk zijn om een woning te kopen. Dat is de nieuwe realiteit”, aldus De Nolf. “Daarnaast hopen we dat door renovatieverplichting de aankoopwaarde van een ‘slechte’ woning - die momenteel veel te hoog is - gaat dalen.” 

Invalshoek 2: ik heb een energieverslindende woning 

Ook hier staan we voor grote uitdagingen, willen we tegen 2050 een klimaatneutraal gebouwenpark hebben. Want nog geen 5% van de woningen in België behaalt momenteel een label A. Uit een studie van technologiefederatie Agoria en Johan Albrecht, professor Milieu-Economie aan de Universiteit Gent, blijkt dus dat ongeveer de helft van de Vlaamse huiseigenaars niet over de nodige middelen beschikt om te kunnen renoveren, wat neerkomt op zo’n 800.000 huishoudens.

“Voor die 60% die wel de nodige middelen hebben, is het hoog tijd om in actie te schieten. Zeker met de huidige stijging van de energieprijzen”, vertelt van de Water. “De energieprijs is nog altijd de juiste stimulans. Dus daarom is het belangrijk dat iedereen zo snel mogelijk geïnformeerd wordt over wat ze kunnen doen. Voor de overige 40% heeft Bond Beter Leefmilieu een vervolgstudie gedaan om te bekijken welke oplossingen daarbij hulp kunnen bieden. Daarnaast hebben de overheden ook financiële ondersteuning voorzien.” 

Angelos Koutsis van Bond Beter Leefmilieu: “Voor de groep die over onvoldoende middelen beschikt, hebben we een opdeling gemaakt op basis van bepaalde karakteristieken die ze hebben (leeftijd, type woning, aflossingscapaciteit, het al dan niet lijden aan energiearmoede, ...) om zo op maat van elke subgroep voorfinancieringsinstrumenten te voorzien zodat ook zij hun woning grondig kunnen renoveren. Hoe kwetsbaarder de groep, hoe sterker de ondersteuning.”

Het laatste woord van …

… Silvia De Nolf van NAV: “De grote uitdaging voor de toekomst is om voldoende renovatiebudget ter beschikking te hebben. Dat is soms ook een kwestie van prioriteiten stellen. Met de prijsstijging van zowel de energiekost als die van het bouwproces zelf - er is toch een prijsstijging van 25% tussen nu en anderhalf jaar geleden - moeten mensen inzien dat ze een stuk van hun levenscomfort moeten inwisselen voor een duurzamere woning. Het geïnvesteerde geld winnen ze op termijn wel terug door een lagere energierekening.” 

… Marc Dillen van Embuild: “Wij pleiten voor een geïntegreerde woonvisie. Betaalbaar wonen is elke maand de factuur kunnen betalen. Hiermee bedoel ik de aflossing van je hypothecaire lening of de huur, én je energiefactuur. Om die doelstelling te kunnen halen, moeten we alle mogelijke middelen inzetten.”

… Charlotte van de Water van technologiefederatie Agoria: “In België wordt vaak geïnvesteerd in een woning als pensioenopbouw. De waardevastheid van een woning, zoals we die de laatste decennia kennen, gaat niet meer hetzelfde zijn. Dat moeten mensen leren beseffen.”

… Angelos Koutsis van BBL: “Met de juiste stappen kunnen we elke Vlaming in een energie-efficiënte en duurzame woning krijgen tegen 2050: met een diepe renovatie-verplichting voor nieuwe eigenaars, met een ambitieus EPC-traject minimale woningkwaliteitsnormen, dat de kwaliteit van huurwoningen waarborgt, en met voorfinanciering van de renovatiewerken voor woningeigenaars met onvoldoende middelen.” 

Ontdek ook de 10 beste tips van onze experts.