Hoogteverschillen in de tuin: alles over trappen, taluds, keermuren en palissades

Al eeuwenlang spelen tuinarchitecten met de ruimte om de bezoeker te misleiden. Franse tuinen hellen licht zodat ze langer lijken. Engelse tuinen golven om zo de natuur te imiteren. Overal wekken hoogteverschillen tuinen tot leven. Ze geven je tuin niet alleen karakter, maar zorgen ook voor natuurlijke afwatering. Leer bij over trappen, taluds, keermuren en palissades.

1. Afboordingen

Tuinbrede treden doen het goed. Deze micromuurtjes of, beter gezegd, afboordingen delen jouw tuin op in compartimenten. Je vindt ze in heel wat verschillende materialen. Hou tijdens jouw zoektocht rekening met twee factoren: het materiaal moet stevig vast te zetten zijn en mag geen onderhoud vragen. Denk bijvoorbeeld aan cortenstaal. Dat is momenteel erg in de mode, al wint verzinkt staal terrein.

Welk materiaal je ook kiest, zet de afboording altijd goed vast. Gebruik hiervoor ankers of grondbeugels. Bevestig ze om esthetische redenen niet aan de zichtbare zijde. Koop daarnaast platen die zo lang mogelijk zijn. Zo creëer je een strak effect en vermijd je dat de aparte elementen naar voren gaan doorhangen. Let er ook op dat de plaat bovenaan een beetje omgeplooid is. Een randje van enkele centimeters vereenvoudigt het onderhoud. Het is namelijk de perfecte maaiboord. Je kan er gemakkelijk overheen rijden met de grasmaaier, waardoor je de kanten nooit moet trimmen. Voorzie om diezelfde reden ook een boordje aan de voorzijde van de scheidingswand.

Je tuin budgetvriendelijk aanleggen? Met wat mooie afboordingen, stabilisatiematten en een leuke grindsoort kom je al een heel eind.

2. Keermuren

Is er meer dan 15 cm hoogteverschil, dan volstaat één enkele trede niet. Werken met meerdere treden is mogelijk en oogt mooi, maar laat dan wel genoeg afstand. Je moet het gras tussen twee treden achteraf nog kunnen maaien. Leg de volgende trede enkele meters verderop en speel zo met de niveaus.

Overbrug je een groot hoogteverschil liever in één keer? Denk dan aan een tuinmuurtje of keerwand. Je kan deze wanden kopen als modulaire systemen. Er zijn rechte stukken, binnen- en buitenhoeken en bochten op de markt. Je kan dan ook alle kanten uit.

Gevlochten hout

Keerwanden bestaan in heel wat materialen. Net als afboordingen vind je ze in cortenstaal en roestvrij staal. Maar veel doe-het-zelvers kiezen voor gevlochten hout. Die modellen vind je kant-en-klaar in de doe-het-zelfzaak. Denk wel twee keer na voor je iets koopt. Kijk niet alleen naar de prijs. Vooral de stevigheid en duurzaamheid zijn van belang. De keerwanden staan in contact met de (vochtige) grond en kunnen gemakkelijk rotten. Twijfel daarom niet en kies voor dik genoeg hout. 6mm is het absolute minimum, ook als de planken gevochten zijn. Daarenboven raden we aan om enkel hout van duurzaamheidsklasse 1 of 2 aan te kopen. De Afrikaanse houtsoort Azobé is bijvoorbeeld erg robuust. Al is onze inlandse Robinia een even goede keuze en ecologisch gezien een beter alternatief.

Schottenwand

Fan van hout, maar toch graag iets strakkers dan een vlechtscherm? Kies dan voor een schottenwand. De aparte planken zitten in dat geval in één vlak aan elkaar vast. Zowel de horizontale als verticale voegen sluiten perfect op elkaar aan. Hierdoor kan je met deze wanden hoger gaan dan met vlechtschermen. Je vindt ze in hoogtes tussen 30 en 90 cm. Breng wel altijd 5 tot 10 cm in mindering. Je slaat de schottenwand namelijk het best wat in de grond. Dat geldt trouwens ook voor vlechtschermen.

Houten pallisade

Je hoeft geen wand of scherm te plaatsen. Je kan ook afzonderlijke palen of balken naast elkaar in de grond steken. In dat geval spreken we van een palissade. Gebruik hiervoor hoekige balken. Denk bijvoorbeeld aan de balken die je gebruikt voor keerwanden. Die zijn perfect recht en kan je mooi aan elkaar laten aansluiten. Daarnaast bestaan er ook balken met een holle en bolle gefreesde zijkant. Hiermee kan je gemakkelijk een gebogen wand maken.

Veranker de palissade stevig in de aarde. De palen moeten minstens 40 centimeter in de grond zitten, al kan dat ook meer zijn, want een derde van de paal moet zich onder de grond bevinden. Nagel daarnaast een stevige gegalvaniseerde draad of gording aan de achterzijde van de keerwand. Doe dat op ongeveer 10 cm van de bovenkant. Bij hogere constructies bevestig je het best 30 of 40 cm lager nog een tweede gording.

Tip: als de wand goed aaneensluit, is een anti-onkruidfolie of worteldoek niet echt nodig. Voeg wel een brede laag keien of kiezels toe van ongeveer 10 cm. Het water zal gemakkelijker wegvloeien, waardoor er minder druk komt op de keerwand. Om diezelfde reden plaats je het best een draineerleiding als je een erg vochtige tuin hebt. Hou het water niet op aan de keerwand, maar voer het af naar een ander punt in de tuin.

L-elementen

Met een palissade creëer je vooral heel wat verticale lijnen in jouw tuin. Wie meer van horizontale lijnen houdt, gaat beter voor keermuren in metselwerk, natuursteen of sierbeton. Let er wel op dat de fundering tot op een vorstvrije diepte reikt en maak de muur sterk genoeg. Dat laatste kan op twee manieren. Kies voor een zwaar genoeg materiaal of plaats een ‘achtermuur’. Zo’n muur kan je zelf metselen, maar er bestaan ook oplossingen voor minder handige harry’s. Je kan een kant-en-klare ‘achtermuur’ kopen. Dat zijn L-elementen, uit beton of kunststof, die je tegen elkaar plaatst. Het langste been moet steeds rechtop staan. Verstevig L-elementen uit kunststof altijd met een gording. Maak die vast op 10 cm van de bovenzijde. Herhaal dit nog eens 30 cm lager als je een hoge keermuur plaatst.

3. Natuurlijke taluds

Keerwanden zorgen voor een bruusk hoogteverschil. Hou je meer van een natuurlijke overgang, leg dan taluds aan. Laat deze kleine heuveltjes zowel bovenaan als onderaan mooi overlopen in het gazon. Rechte hoeken maai je de eerste jaren kaal tot op de blote grond. Na verloop van tijd vlakken ze toch af.

Maak de helling niet te steil. De meeste gras- en robotmaaiers kunnen in theorie maar een hellingshoek van 35° aan. Taludmaaiers zijn ontworpen om tot 55° te maaien. Hou daarnaast ook rekening met de grondsoort. In zand kan je minder steil gaan dan in zware kleigrond. 45° -een meter stijgen per horizontale meter- is normaal gezien het maximum.

Lees ook: Tips & tricks voor een hellende tuin

4. Trappen

Heel wat mensen plaatsen een trap in hun tuin om hoogteverschillen te overbruggen. Maak hierbij niet de fout om de treden te hoog te maken. Een opstapje in een tuin mag maximaal 15 cm zijn. Plaats je een volwaardige trap, gebruik dan de standaardformule.

In de handel vind je kant-en-klare traptreden. Die kan je trapsgewijs op elkaar stapelen. Verder kan je ook trapelementen van twee, drie of meer treden kopen in alle mogelijke materialen. Ze kunnen zo in de tuin. Zorg wel voor een passende, stevige fundering of ondergrond.