Hoe energiezuinig bouw je? Lage energie, passief of BEN?

Bouwen is keuzes maken. Niet alleen voor de materialen en stijl van je woning, ook op het vlak van energiezuinigheid heb je meerdere opties: een lage energiewoning, een passiefhuis of een BEN-woning.

1. Lage energiewoning

In een lage energiewoning zijn alle maatregelen getroffen om het energieverbruik tot een uitstekend niveau te beperken. Een lage energiewoning heeft een E-peil lager dan 40 en een K-peil niet hoger dan 25. Ter vergelijking: de EPB-regelgeving in Vlaanderen schrijft een E-peil van 40 voor bij K40. Het verbruik voor de verwarming en koeling ligt voor een lage energiewoning rond de 30 kWh/m² vloeroppervlakte op jaarbasis.

Eigenschappen

• De lage energiewoning is ontworpen op energiezuinigheid. Ze is dan ook zo energiezuinig mogelijk georiënteerd. Ideaal is een noord-zuidoriëntatie.
• Behalve een goede inplanting heeft de lage energiewoning een compact bouwontwerp.
• Uiteraard is van een dergelijke energiezuinige woning de volledige buitenschil bovengemiddeld geïsoleerd. Ook is de woning is zo luchtdicht mogelijk gemaakt.
• Voor de aanvoer van verse lucht is een ventilatiesysteem voorzien, eventueel met warmterecuperatie.
• Voor verwarming gaat de voorkeur naar zuinige oplossingen, zoals een energiezuinige cv-ketel of warmtepomp.
• Het elektriciteits- en waterverbruik is beperkt met energiezuinige apparaten (die je herkent aan het energielabel) en energiezuinige verlichting.
• Fotovoltaïsche panelen kunnen de elektriciteitsvoorziening ondersteunen.
• Voor de verwarming van sanitair water is een zonneboiler een goede keuze.

Voordelen

Een lage energiewoning verbruikt minder energie waardoor je bespaart op je verwarmingskosten. Omdat je de verwarmingskosten aanzienlijk beperkt, ontstaat er een terugverdieneffect. Minder energiegebruik betekent ook minder uitstoot van CO₂. Een lage energiewoning is dus beter voor het milieu.

Kostprijs

De ene lage energiewoning is de andere niet. Daarom is het moeilijk om een exacte kostprijsraming te maken. Een lage energiewoning verbruikt 50 tot 60 % minder dan een klassieke woning. De terugverdientijd schommelt rond de 15 tot 20 jaar. Voor nieuwbouw is er de rechtstreekse vermindering van de onroerende voorheffing in Vlaanderen als je onder een bepaald E-peil duikt. Lees meer over premies in de Premielinker.

2. Passiefhuis

Een passiefhuis is een woning met een permanent goed binnenklimaat, zonder traditioneel verwarmings- of koelsysteem. Zowel ’s winters als ’s zomers. Vandaar de naam passiefhuis, omdat deze woning niet meer actief moet worden verwarmd.

Constructiestandaard

Anders dan een lage energiewoning is een passiefhuis rechtstreeks gelinkt aan een welbepaalde constructiestandaard. Zo moet het energiegebruik voor verwarming kleiner zijn dan 15 kWh/m² vloeroppervlakte per jaar. En de totale hoeveelheid primaire energie voor alle toepassingen, sanitair warm water en ruimteverwarming en koeling is beperkt tot 120 kWh per m² geklimatiseerde vloeroppervlakte.

Eigenschappen

• Een passiefhuis haalt zijn warmte uit zonlicht, lichaamswarmte van de bewoners, warmteverliezen van elektrische apparaten en warmterecuperatie bij mechanische luchtverversing.
• Belangrijk zijn conceptuele ingrepen, zoals een heel goede isolatie van muren, vloeren en dak (0,15W/m²K) en het gebruik van driedubbele beglazing en speciaal raamwerk (0,8W/m²K).
• De K-waarde van een passiefhuis bedraagt 15. Het E-peil ligt rond de 30.
• Een passiefhuisconstructie is nagenoeg volledig koudebrugvrij en luchtdicht.
• De luchtkwaliteit blijft op een goed peil dankzij ventilatie met warmteterugwinning.
• Een passiefhuis benut zo veel mogelijk gratis energie uit de omgeving. Onder meer door een doordachte oriëntatie en indeling van de woning en het strategisch plaatsen van raampartijen.

Voordelen

In een passiefhuis zijn de verwarmingskosten tot een minimum herleid. Het verbruik van de verwarming bedraagt 10 tot 15% van een klassieke woning. Door deze lage verwarmingskosten wordt een terugverdieneffect gecreëerd. Het is een van de meest milieuvriendelijke vormen van wonen.

Kostprijs

Als je de meerinvestering en besparing op je energiefactuur (tegen de huidige energiekost) samentelt en spreidt over een afbetalingstermijn van 20 à 30 jaar, ligt de prijs van een passiefhuis volgens sommige bronnen zo'n 10 % boven een klassiek (slecht geïsoleerd) gebouw. Maar de meerprijs van de eerste afgewerkte passiefhuizen in ons land blijft onder deze tendens. Voor een stuk door het grote aandeel van de bouwheer in de bouw van zijn huis. Als je zelf de handen uit de mouwen steekt, kan je flink besparen. In Vlaanderen kom je ook in aanmerking voor een vermindering van de onroerende voorheffing.

3. Bijna-EnergieNeutraal (BEN)

Als je bouwt, moet je woning voldoen aan bepaalde energetische eisen. Je muren moeten een bepaald isolatieniveau halen. Ventilatie is verplicht. Om er maar twee te noemen. Die regels zijn vervat in de EPB-regelgeving en zijn opgelegd door Europa. De Europese Richtlijn 2010/31/EG bepaalt dat we vanaf 2021 alleen nog BEN mogen bouwen.

Vlaanderen kiest voor ...

Elke lidstaat bepaalt vrij hoe ze dat naar de praktijk vertaalt. In ons land is Vlaanderen het enige gewest met een visie rond BEN. De regering bepaalde in haar BEN-decreet dat bijna-energieneutraal overeenstemt met een E-peil van E30. Het E-peil verstrengt om de twee jaar met tien punten. Maar omdat energiezuinig bouwen steeds moeilijker wordt, koos het Vlaams Energieagentschap (VEA) ervoor om in 2020 te verstrengen met slechts vijf in plaats van tien punten, om uiteindelijk te landen op E30 in 2021.

Andere eisen?

BEN betekent Bijna-EnergieNeutraal. Een BEN-woning is goed geïsoleerd en heeft weinig energie nodig. Die energie haalt de woning uit hernieuwbare bronnen. Maar BEN bouwen is meer dan een laag E-peil alleen. Er gelden ook minimumeisen qua energiebehoefte, isolatie, luchtdichtheid en hernieuwbare energie. Wij lijsten ze voor je op.

• Energieprestatieniveau: E30 of lager

Het E-peil is kleiner of gelijk aan E30. Dat E-peil is de energetische score van je volledige woning: technieken, compactheid, oriëntatie, ...

• S-peil: S31 of lager

Het S-peil drukt de energie-efficiëntie van de bouwschil (buitenmuren, ramen, dak, vloeren, ...) uit en evalueert alle warmtewinsten en -verliezen. Hoe minder energie je nodig hebt om je woning te verwarmen, hoe lager en hoe beter je S-peil. Let op: er komen nog heel wat andere voorwaarden bij kijken om dit peil naar beneden te krijgen. Ontdek ze hier.

• Isolatiewaarde van de constructiedelen: U_max

BEN staat voor een doorgedreven isolatie. Voor de verschillende constructiedelen gelden U_max-eisen. U duidt aan hoe goed een bepaald onderdeel van je woning isoleert. Voor een BEN-woning geldt er per constructiedeel een maximum:

• Oververhitting

In een BEN-woning mag de oververhittingsindicator niet meer bedragen dan 6.500 Kh. In goed geïsoleerde woningen blijft de warmte binnen hangen, maar een BEN-woning raakt niet oververhit als je voldoende aandacht besteedt aan zonwering, de oriëntatie van je ramen of als je voor nachtelijke ventilatie kiest. Bespreek dit met je architect.

• Ventilatie-eisen

Een ventilatiesysteem is sinds 2006 verplicht voor nieuwbouw, maar sinds 2016 moet het ook de nodige kwaliteit leveren. Je bent verplicht om een ventilatieverslaggever in te schakelen. Die maakt een ventilatievoorontwerp en stelt het ventilatieprestatieverslag op. Je hebt keuze uit vier verschillende systemen: A, B, C of D. Je kiest best voor een systeem met vraagsturing of warmteterugwinning om zoveel mogelijk energie te besparen.

• Minimum aandeel hernieuwbare energie

De netto energiebehoefte voor verwarming mag maximaal 70 kWh/m² bedragen. Een BEN-woning moet minstens 15 kWh/m² energie uit hernieuwbare bronnen halen. Je kan kiezen uit de volgende opties of ze combineren:

• Zonneboiler
• PV-panelen
• Warmtepomp
• Warmtepompboiler
• Biomassaketel
• Aansluiting op een stadsverwarmings- of stadskoelingsnet
• Participatie in een hernieuwbaar energieproject in je provincie

En hoe zorg ik ervoor dat mijn nieuwbouw hier allemaal mee in orde is? Da's rekenwerk voor specialisten. Het is dan ook de taak van je architect en EPB-verslaggever om te zien dat de cijfertjes kloppen.