Verkiezingen 2024: 7 politieke partijen over hoe wonen betaalbaar houden

Op zondag 9 juni trekken we met z’n allen naar het stemhokje. Dan vinden de Europese, federale en regionale verkiezingen plaats. Elke partij heeft haar eigen visie en standpunten. Maar wat willen ze de komende legislatuur op gebied van wonen? Hoe willen ze wonen betaalbaar houden en een wooncrisis vermijden? We houden de woonplannen van zeven politieke partijen tegen het licht.

Cd&v: “De prijs van woningen moet inkomensgerelateerd zijn en je moet kunnen lenen aan 100%”

Het woningaanbod moet volgens cd&v naar omhoog. Enkel zo zullen de woningprijzen dalen. Zij willen naast de reeds vooropgestelde 500.000 extra woningen tegen 2035, ook 275.000 extra appartementen (waarvan 24.375 sociale appartementen) en 212.500 huizen (waarvan 18.750 sociale woningen). De (huur)prijs van woningen moet ook meer inkomensgerelateerd zijn. Mensen met een laag inkomen en die een band hebben met de regio moeten voorrang krijgen. 

De partij van voorzitter Sammy Mahdi wil ook eenvoudigere en snellere vergunningsprocedures en een lagere onroerende voorheffing voor alternatieve woonprojecten. Zo kan leegstand aangepakt worden: leegstaande winkels of kantoren kunnen dan omgebouwd worden tot woningen. Daarnaast staan ze achter de Woonwaarborg, willen ze meer sociale woonleningen met lagere rentevoet en lage registratiebelastingen. 

Ook wil cd&v het mogelijk maken om de aankoop van bouwgrond en woning op te splitsen, het zogenaamde splitskopen. Ze vinden dat meer mensen aanspraak moeten kunnen maken op een verzekering gewaarborgd wonen. Die verzekering moet inkomensgerelateerd worden en uitgebreid worden naar private huurders. En last but not least: de Mijn VerbouwPremie moet omhoog voor de lagere inkomens en de Mijn VerbouwLening moet terug renteloos voor deze doelgroep. Ze pleiten ook voor drie jaar betalingsuitstel en het maximumbedrag moet opgetrokken worden van 60.000 euro naar 80.000 euro. 

Groen: “We willen huisvesting meer in handen nemen”

Een renovatiesprint met minstens 112.000 energiezuinige woningen per jaar, dat is het renovatieplan van Groen. Om dat te realiseren willen ze o.a. dat overheidssteun voornamelijk terechtkomt bij inkomensgroepen die een grondige renovatie moeilijker kunnen betalen. Tegen 2040 wil Groen 200.000 extra energiezuinige, sociale woningen. Bestaande sociale woningen moeten versneld energiezuinig gemaakt worden. Voor huurwoningen met een slecht EPC moet er een maximumprijs komen en de wachttijden voor premies en voordelige leningen moeten verminderen. De huurwaarborg willen ze beperken tot twee maanden huur in plaats van drie en 9-jarige huurovereenkomsten moeten terug de norm zijn.

Om renoveren betaalbaarder te maken kijken ze naar groepsaankopen en naar wijk- en stadsrenovatieprojecten. Het bedrag van Mijn VerbouwLening wil Groen verhogen naar 80.000 euro, met een afbetalingstermijn van 30 jaar. Een renovatievoorschot, dat pas bij verkoop terugbetaald moet worden, of leningen die afgelost worden via energiewinst zijn ook een oplossing. De partij van voorzitters Nadia Naji en Jeremie Vaneeckhout wil geen btw-onderscheid voor renovatie en sloop- en heropbouw en wil duurzaam materiaalgebruik en circulariteit in de bouw stimuleren. Ze willen subsidies meer afhankelijk maken van het gebruikte materiaal. 

Groen wil de registratierechten zo hervormen, zodat de goedkopere en gemiddelde woningen hier meer voordeel uit kunnen halen. Dit door een vrijstelling in te voeren voor de eerste 175.000 euro en vanaf dan een tarief van 5% te hanteren. Wooncoöperaties willen ze aanmoedigen door de registratierechten te verlagen, maar ook door snellere vergunningen en de mogelijkheid om in groep een hypothecaire lening af te sluiten. Via erfpachtconstructies en Community Land Trusts willen ze mensen toegang geven tot een koopwoning, terwijl de grond in collectieve handen blijft.

N-VA: “Wonen in eigen streek is onze prior”

Mensen aanmoedigen om een eigen huis te hebben. Dat wil N-VA door onder andere de registratierechten te verlagen van 3% naar 1% voor de aankoop van de enige eigen woning. Daarnaast willen ze minder belastingslast door de onroerende voorheffing te schrappen. De Vlaamse woonlening moet verder versterkt worden en er moeten nieuwe instrumenten ontwikkeld worden om eigendomsverwerving te ondersteunen. Ook moet er meer ruimte zijn voor innovatieve woonvormen, zoals cohousing of klein(schalig)er wonen, en voor innovatieve modellen van eigenaarschap, zoals huurkoop of splitskoop. 

De Wever vindt de renovatieplicht een meerwaardeinvestering, maar het moet wel haalbaar blijven. Desnoods moet de termijn verlengd worden. De MijnVerbouwPremie en Mijn VerbouwLening moet renoveerders blijven ondersteunen. N-VA ijvert ook voor een algemene verlaging van de btw op sloop en heropbouw. Projectontwikkelaars, sleutel-op-de-deur bedrijven en investeerders zouden dus ook maar 6% btw moeten betalen. Enkel zo kunnen stadskankers aangepakt worden en stadsvernieuwingsprojecten gerealiseerd worden. Innovatieve bouwmethodes, zoals off-site bouwen, willen ze stimuleren om snelheid te kunnen maken.

De huurwetten wil de partij van De Wever eenvoudiger maken. Ze hopen dat hierdoor het aantal huurwoningen zal stijgen, waardoor de huurprijzen zullen dalen. Ook willen ze inzetten op het systeem van budgethuur. Er moet een bijkomend aanbod van kwalitatieve sociale huurwoningen komen, maar sociale woningen moeten een tijdelijk karakter krijgen. Plus, ze willen mensen die opgegroeid zijn in een bepaalde streek ook daar houden. Wonen in eigen streek (WIES) is voor hen belangrijk om “het kostbare sociale weefsel in Vlaanderen te behouden”. 

Open Vld: “We willen een bouwturbo, waarbij wijkrenovaties de norm zijn”

De partij van Tom Ongena wil inzetten op vereenvoudiging. Vergunningen moeten sneller afgeleverd kunnen worden. Hiervoor kijken ze vooral naar wijkvergunningen en extra bouwlagen op bestaande gebouwen. Daarnaast willen ze dat de bestaande ruimte beter benut wordt. Meer bouwmogelijkheden op hetzelfde oppervlak (dus boven en onder gebouwen) moet mogelijk zijn. De woning van de toekomst is slim en multifunctioneel. 

Open Vld wil een halt toeroepen aan eindeloze procedures, die ervoor zorgen dat bouwprojecten vertraging oplopen of in de prullenmand belanden. In plaats daarvan willen ze een bouwturbo door in te zetten op stadsvernieuwingsfondsen en publiek-private samenwerkingen (PPS-formule). De registratie- en notariskosten moeten naar omlaag en huurkoop en hamsterwoningen moeten ingeburgerd geraken. Het vergroten van de capaciteit van het Vlaams Woningfonds, zou meer gezinnen en alleenstaanden met een beperkt inkomen aan een woning helpen. Kopers van nieuwbouw betalen in plaats van in een keer de btw, deze op tien jaar. Sociale woonwijken ziet Open Vld als activeringswijken met werkwinkels, kinderopvang en meer begeleiding. Zo willen ze de mensen aan het werk zetten in de eigen wijk. 

Mijn VerbouwLening moet volgens de partij terug renteloos en de MijnVerbouwPremie moet omhoog. De partij wil dat verbouwers ontzorgd worden, aannemers moeten meer fungeren als renovatiemanagers. Tot slot zetten ze in op modulair wonen, woningen moeten kunnen meegroeien met de bewoners, en ze willen de regels rond containerwoningen versoepelen. 

PVDA: “Bewoners moeten voorrang krijgen op investeerders en de derde-betalersregeling moet ingevoerd worden”

Wie wil renoveren, moet beroep kunnen doen op de derde-betalersregeling. PVDA wil niet dat de verbouwer de facturen van de bouwfirma of aannemer betaalt, maar dat een openbare bank dat doet. De bank betaalt dus in jouw plaats. De partij van Raoul Hedebouw is van mening dat na renovatiewerken de energiefactuur zal dalen. Met het bedrag dat je hierdoor bespaart, kan je de lening afbetalen. Daarnaast willen ze een verlaging van de registratiebelasting en de notariskosten voor de enige, eigen woning.

Ze pleiten voor de oprichting van een nieuwe, openbare bank die goedkopere en vlottere woonleningen kan toekennen aan de lage en middeninkomens. En willen dat bewoners voorrang krijgen op investeerders. Bouwpromotoren moeten volgens hen verplicht worden om bij grote projecten een derde te voorzien voor betaalbare woningen.

Wat de huurprijzen betreft moet er een bovengrens komen, plus de huurwaarborg moet dalen (van 3 maanden naar 2 maanden). PVDA zet volop in op het wegwerken van de wachtlijsten van sociale woningen. Ze willen de voorrangsregels herbekijken en de sociale huurprijzen bevriezen. Ze willen leegstand aanpakken om zo meer woonaanbod te creëren. En tot slot wil de pvda per stad, gemeente of landelijk gebied een Woonunie opstarten die het lokale woonbeleid aanstuurt.

Vlaams Belang: “Renoveren moet beloond worden”

Vlaams Belang pleit voor een vergroting van het woningaanbod om de huur- en woningprijzen te helpen dalen. Het vergunningenbeleid moet vereenvoudigd worden en termijnen moeten ingekort worden. Ze willen de registratierechten voor een tweede woning verlagen naar 8 procent, op voorwaarde dat de woning ingezet wordt als huurwoning. Renoveren moet beloond worden en controles moeten zorgen voor een kwaliteitsverbetering. Maar Vlaams Belang staat niet achter de renovatieplicht. De verplichting doet volgens hen het aanbod op de huurmarkt slinken en de onbetaalbaarheid op de koopmarkt toenemen. De btw op sloop en heropbouw wil Vlaams Belang voor iedereen (dus ook bouwpromotoren, investeerders, ...) op 6%.

De kwaliteit en het aanbod van huurwoningen moet naar omhoog. Het conformiteitsattest moet verplicht zijn, huurpremies en -subsidies moeten uitgebreid en vereenvoudigd worden en private huurders met een beperkt inkomen moeten beter ondersteund worden. Daarnaast willen ze druk wegnemen op de huizenmarkt. De massa-immigratie en het toenemend aantal illegalen zijn volgens hen de oorzaak hiervan. 

Vooruit: “Vlaanderen moet de renovatie van onze woningen zelf aanpakken en voorfinancieren”

De partij van partijvoorzitter ​​Melissa Depraetere wil iedereen, zowel huurders als kopers, een eerlijke kans geven op de woningmarkt. In eerste instantie wil Vooruit huren betaalbaarder maken. Wie momenteel een woning wil huren, moet drie maanden huur betalen als waarborg. Die huurwaarborg willen ze verlagen naar twee maanden. Daarnaast willen ze een invoering van een rem op de huurprijzen. Die rem verhindert verhuurders om te hoge huurprijzen te vragen. Verhuurders mogen dan niet meer dan 10% boven de richthuurprijs gaan. Zo wil Vooruit huisjesmelkers afremmen en de prijzen op de huidige huurmarkt laten dalen.

Verder willen ze de huurindexering verhinderen van woningen met een slecht EPC (label E en F). En zullen ze zorgen voor ondersteuning: de verhuurder kan zo de huurwoning energiezuiniger maken en de huurder betaalt een lagere energiefactuur. Tot slot klopt Vooruit aan de deur van de private ontwikkelaars. Ze willen hen verplichten om minstens 25% betaalbare huurwoningen te voorzien bij elk nieuw bouwproject.

Een huis kopen mag volgens Vooruit niet enkel zijn voor de happy few. Ze willen de notariskosten verder doen dalen en de registratierechten op de eerste woning verlagen of afschaffen (voor je eerste, enige woning met een aankoopprijs onder 250.000 euro). De registratierechten voor buitenverblijven willen ze laten stijgen naar 21%. Daarnaast willen ze een opkoopbescherming invoeren, zodat kandidaat-kopers niet overtroffen worden door investeerders. Op voorwaarde dat de koper zelf in de woning gaat wonen of de woning verhuurt onder de marktprijs. Daarnaast wil de partij 115.000 extra sociale woningen realiseren. Tot slot heeft Vooruit een collectief renovatieplan gemaakt. Ze willen dat de overheid de renovaties in Vlaanderen zelf aanpakt en voorfinanciert.