Water is een goede geleider van stroom. Het risico op elektrocutie is dus het grootst in de badkamer. Wil je een stopconatact installeren, bijverwarming plaatsen of verlichting vervangen? Met dit overzicht weet je welke voorzorgen je moet nemen.
Verplichte regelgeving
Het Algemeen Reglement op de elektrische installaties (AREI) bepaalt de veiligheidseisen voor elektrische installaties. Het legt hoge eisen op voor de veiligheid in de badkamer. Het oude reglement uit 1981 kreeg recent een update. De voorschriften voor de badkamer vind je terug in het eerste boek. Opgelet: onder ‘badkamer’ valt elke ruimte met een douche of bad. Ook een slaapkamer met aangrenzende doucheruimte zonder scheidingsdeur.
De regel van de ‘beschermde volumes’
Het AREI deelt een badkamer op in verschillende beschermde volumes rond het bad en de douche. De elektrische installatie moet in elk volume van je badkamer beantwoorden aan de specifieke normen uit het reglement. Volumes kunnen elkaar ook overlappen: volume 2 van het bad kan bijvoorbeeld tot in volume 1 van de douche komen. In dat geval bepaalt altijd het volume waaraan de hoogste eisen worden gesteld welk elektrisch materieel in dat volume toegelaten is.
Algemene bescherming van de badkamer
De basisregel is dat je alle stroomkringen van de badkamer moet beschermen met een differentieelschakelaar (ook verliesstroomschakelaar of aardlekschakelaar genoemd) van 30 milliampère (mA). Deze bescherming is verplicht en moet zich buiten de badkamer bevinden, bij voorkeur in de verdeelkast van de woning. Dat betekent dat je zelfs toestellen op zeer lage veiligheidsspanning (ZLVS), zoals een ledspot van 6 volt, moet beschermen met een differentieelschakelaar.
Welke IP-beschermingsgraad?
Het reglement schrijft ook voor welk type elektrisch materieel je in elk volume kan gebruiken. De beschermingsgraad van het materieel dat toegelaten is in de verschillende volumes, is onder meer afhankelijk van de spanning waarmee een toestel gevoed wordt: lage spanning (LS), zeer lage spanning (ZLS) en zeer lage veiligheidsspanning (ZLVS).
De beschermingsklasse van elektrische toestellen wordt aangeduid met de letters IP (International Protection) gevolgd door twee cijfers (IPXX). De eerste X geeft de beschermingsgraad tegen het indringen van vaste deeltjes aan: 1 staat voor vaste voorwerpen groter dan 50 mm, 6 voor fijne stofdeeltjes. De tweede X heeft betrekking op de bescherming tegen vloeistoffen: 1 staat voor druppelend water, 8 voor lange onderdompeling.
De juiste bescherming
Bij de elektrische toestellen is ook de veiligheidsklasse belangrijk. Die geeft de beveiliging voor de gebruiker tegen elektrische schokken weer:
- Klasse 0: het toestel heeft een functionele isolatie, maar geen aarding. Ze vragen de nodige voorzichtigheid in vochtige milieus.
- Klasse 1: het toestel heeft een functionele isolatie en een aarding. Deze toestellen moeten verbonden zijn met de aarde om het risico op elektrocutie te vermijden wanneer het toestel defect is. Voorbeelden: wasmachine, boiler…
- Klasse 2: het toestel heeft een dubbele isolatie of een versterkte isolatie en hoeft niet noodzakelijk een aarding te hebben. Voorbeelden: haardroger, nachtlampje…
- Klasse 3: toestellen uit deze klasse werken op zeer lage veiligheidsspanning (ZLVS) via een veiligheidstransformator. Dit type materiaal vermijdt elektrische schokken in gevoelige omgevingen zoals de badkamer.
De juiste verlichting kiezen
Voor je verliefd wordt op een wandlamp of een spot voor je badkamer, controleer je dus best altijd eerst de IP-beschermingsgraad en de elektrische veiligheidsklasse van het toestel. Daarnaast moet je nagaan of de eigenschappen van de verlichting wel compatibel zijn met de minimumvereisten voor het volume waar je het toestel wil installeren. Onze beste tip: laat de montage van je verlichtingstoestellen in volume 0 over aan een vakman.
In volumes 1 en 2 moet je verlichting een minimale beschermingsindex IPX4 hebben (spatwaterdicht), wel altijd op zeer lage veiligheidsspaning. In volume 2 zijn ook IPX4 verlichtingsarmaturen van 230 volt toegelaten, op voorwaarde dat ze zich minstens 1,60 meter boven de grond bevinden. In volume 3 geniet je van een grotere vrijheid: IP-klasse IPX1 (bescherming tegen druppelend water) is de minimumnorm.
Wat met de schakelaars?
Schakelaars zijn pas toegelaten vanaf volume 2 (tussen 0 en 60 cm van de rand van de badkuip), minimum 1,60 m boven de vloer, zonder verplichte bescherming door een differentieelschakelaar van 10 mA, maar met IPX4 als minimale beschermingsgraad (spatwaterdicht). Voor een maximale veiligheid, moet je vermijden dat iemand met natte handen bij de schakelaar kan. De schakelaars voorzien buiten de badkamer blijft dus een van de beste oplossingen. Zelfs al zijn enkelpolige schakelaars toegelaten, toch kies je beter voor dubbelpolige schakelaars omdat die veiliger zijn.
Waar plaats je de stopcontacten?
Haardroger, elektrisch scheerapparaat, elektrische tandenborstel… aan elektrische toestellen geen gebrek in de badkamer. Uiteraard wil je voor deze apparaten een stopcontact binnen handbereik hebben, maar je veiligheid blijft het belangrijkste. Wat zegt het reglement? Net als schakelaars zijn stopcontacten verboden in volumes 0 en 1. Je moet ze dus voorzien in volumes 2 en 3, zonder specifieke beschermingsgraad (IPXX), maar wel aangesloten op een differentieelschakelaar van 10 mA. Bovendien moeten de stopcontacten gevoed worden op lage spanning.
Het reglement schrijft geen specifieke veiligheidsafstand voor tussen een stopcontact en de wastafel. Probeer toch een minimumafstand van 60 cm te respecteren en door de stopcontacten hoger te plaatsen dan de wastafel beperk je nog meer het risico op contact met water. Daarnaast bestaan er ook spatwaterdichte stopcontacten met een klapdeksel voor extra veiligheid.
Bijverwarming
Een elektrische bijverwarming is ideaal om je badkamer in nauwelijks enkele minuten op te warmen tot een aangename temperatuur, zeker op koude ochtenden. Denk maar aan een convector, een elektrische radiator of een handdoekdroger die is uitgerust met een ventilator. Een toestel met beschermingsgraad IP21 (bescherming tegen condensvorming) is geschikt als bijverwarming als het zich op meer 60 cm van de rand van je badkuip of douche bevindt (volume 3).
Een toestel met beschermingsgraad IP24 (bescherming tegen spatwater vanuit elke hoek) is een veiligere optie. Dat kan je zonder problemen op minder dan 60 cm van de rand van je badkuip plaatsen (volume 2) of op meer dan 2,25 m van de grond (infraroodstralers, binnenunit van lucht-luchtwarmtepomp…). Naast de IP-beschermingsklasse is ook de elektrische veiligheidsklasse belangrijk. Voor volume 2 legt het reglement klasse 2 op voor vaste verwarmings- en ventilatietoestellen.
Bron: Ik ga Bouwen
