Natuurlijk bouwen als oplossing voor hoge bouwprijzen?

Door de prijsstijging van bouwmaterialen en traditionele grondstoffen en de voorbije energiecrisis gaan kandidaat-(ver)bouwers meer en meer op zoek naar alternatieven. Niet enkel naar alternatieven voor hun portemonnee, maar ook naar materialen toe. “De wereld verandert, dus we moeten dingen herdenken. Natuurlijk bouwen kan een oplossing zijn”, aldus Hilde Vanwildemeersch van Woonder, een coöperatie voor natuurlijk bouwen.

Wat is natuurlijk bouwen?

Hilde: “Natuurlijk bouwen doe je met bouwmaterialen die recht uit de natuur komen, en die niet of nauwelijks bewerkt worden. We gebruiken bij voorkeur materialen van plantaardige oorsprong, zoals strobalen, hennep (in kalkhennep), andere vezelgewassen en hout. Die zijn hernieuwbaar, ruim voorradig en lokaal. Ook bouwmaterialen met een minerale oorsprong zoals schelpen, kalk en leem worden gebruikt. We bouwen nagenoeg zonder bewerkte materialen zoals plastic, cement, beton of chemicaliën. Ook gebruiken we geen platen en folies, omdat er meestal natuurlijke alternatieven zijn.”

Moeten we terug gaan bouwen zoals vroeger?

“Ja en nee. Als we naar hedendaagse normen bouwen met de materialen van vroeger, winnen we veel comfort en sparen we de aarde. Natuurlijk bouwen kan veel kwaliteiten bieden die we nu zoeken. We kunnen innoveren door terug te grijpen naar de no-nonsense eenvoud van vroeger en dat doortrekken naar vandaag. Daardoor bouw je tijdloos. Natuurlijk bouwen is eeuwenoud. Maar de kwaliteit ervan zien we vandaag nog. Alles wat ouder is dan pakweg 70 jaar is natuurlijk gebouwd. Onze steden staan er vol van. We zijn die kennis onderweg kwijtgeraakt, maar vandaag pakken we die terug op.

Waarin verschilt natuurlijk bouwen van traditionele bouwmethodes? 

“Bij natuurlijke woningen is de bouwfysica heel anders. Daar werk je met luchtdichte, maar dampopen en capillair actieve buitenmuren. Dat betekent dat er vocht door de poriën van de materialen kan bewegen. Je werkt dus niet met dampdichte folies zoals bij traditionele bouwmethoden, maar je zorgt ervoor dat je constructie volledig dampopen is. De damp die ontstaat in je woning door te ademen, wonen, douchen, koken wordt door de constructie opgenomen en dan naar buiten afgevoerd, tot er een evenwicht bereikt is. Zo blijft je vochthuishouding stabiel en krijg je een fijn binnenklimaat.”

Voor je natuurlijk gaat bouwen, moet je eerst kijken of het echt nodig is om ‘nieuw’ te bouwen. Gebouwen en materialen hergebruiken of recupereren is erg waardevol als je daardoor minder nieuwe grondstoffen moet gebruiken.

Wat zijn de voordelen van natuurlijk bouwen?

“Het allergrootste voordeel van natuurlijk bouwen is het comfort. Op een low-tech manier stabiliseert de gebouwschil het binnenklimaat. We gebruiken verwarming en ventilatie om het te optimaliseren, maar het werkt ook al goed op zichzelf. Daarnaast is er natuurlijk de klimaatwinst van deze bouwmethode. Door gebruik te maken van onbewerkte plantaardige materialen of reststromen, sla je CO₂ voor lange tijd in het gebouw op. Het gaat heel erg uit van een wederkerige relatie met je omgeving en de natuur. Maar vóór je natuurlijk gaat bouwen, moet je eerst kijken of het echt nodig is om ‘nieuw’ te bouwen. Gebouwen en materialen hergebruiken of recupereren is erg waardevol als je daardoor minder nieuwe grondstoffen moet gebruiken.”

Hoe populair is natuurlijk bouwen? 

“België is een van de Westerse landen met de grootste dichtheid aan natuurlijke gebouwen per inwoner. Dat is misschien verbazend, want je ziet niet altijd aan de buitenkant of een woning natuurlijk is gebouwd of niet. Denk maar aan oudere woningen die langs de binnenkant geïsoleerd zijn met kalkhennep. We doen het dus niet slecht, al moedigt het beleid het nog niet aan. Natuurlijk bouwen wint wel aan terrein. Er is veel aan het verschuiven. Er is veel interesse van bouwers en verbouwers. En er is een groeiende groep architecten en aannemers die de kennis en kunde hebben om natuurlijk te bouwen.”

Voor welke uitdagingen staan we nog?

“Er komen meer natuurlijke materialen op de markt, maar vaak beschikken die nog niet allemaal over een certificatie. Veel beoordelingsmethodes zijn trouwens  niet echt op deze producten afgestemd. Het comfort van een binnenklimaat wordt bijvoorbeeld niet gemeten, terwijl natuurlijke materialen daar in de praktijk in uitblinken. Waarom meten we niet de voltooide woningen? Waarom vragen we niet naar de ervaringen van de bewoners? Wij vinden het wel belangrijk om kwalitatieve materialen te garanderen. Meer gecertificeerde materialen met een gekende lambda-waarde voor je energieprestatieberekening helpen zeker. Zo krijgt natuurlijk bouwen de plek die het verdient.”

Benieuwd hoe je een woning kan bouwen met strobalen? Kijk binnen in het strobalenhuis van Katrien en David.

_{Met dank aan ecobouwers.be en Woonder.be}