Kijk binnen in deze kleurrijk gerenoveerde Gentse rijwoning

Achter de historische façade van een Gentse rijwoning schuilt een totaal andere wereld. Architecturaal speelwerk brengt het verleden en de toekomst samen in een huis dat het beste van beide biedt. “Het was continu zoeken naar een mooi evenwicht tussen moderne technieken en de bestaande historische elementen”, aldus architect en bewoner Thomas Roelandts van Marge Architecten.

Gentse rijwoning uit 1920

Je hebt rijwoningen en je hebt … rijwoningen. De Gentse rijwoning van bewoner en architect Thomas Roelandts (Marge Architecten) is er eentje hors catégorie. De voorgevel ademt de grandeur van de jaren 20 met een prachtig, ondertussen scheefgetrokken, houten voordeur, boogwerk en decoratieve glasramen. Terwijl de achtergevel je lokt naar kleurrijke wijken, zoals La Boca in Argentinië of Nyhavn in Kopenhagen. Het contrast tussen de twee gevels kan niet groter zijn, terwijl er toch een connectie is.

Polychrome voorgevel, vrolijke achtergevel

Roelandts: “De achtergevel is het tweede gezicht van het gebouw. We hebben de gevel bewust strak getrokken, dus de bestaande achterbouw braken we af. Zo kwam er ook ruimte voor een kleine tuin. Esthetisch wilden we een vertaalslag maken van de erg gedecoreerde voorgevel, zonder deze letterlijk over te nemen. Dus werkten we met kleuren die je terugvindt in de voorgevel: blauw, wit, geel en groen. Voor de raampartijen kozen we oranje/roze lijsten. Zelfs de zonwering en ventilatieroosters zijn in deze kleur en vallen daardoor nauwelijks op.”

Evenwicht tussen historiek en techniek

Subtiliteit staat dan ook centraal bij de totaalrenovatie van dit pand. “Het was continu zoeken naar een mooi evenwicht tussen moderne technieken en de bestaande historische elementen. Het pand heeft prachtige vloeren, moulures, oude haarden die we absoluut wilden behouden. Het voortraject van onze verbouwing was zeer belangrijk hiervoor. Zo identificeerden we welke elementen we wilden behouden en bouwden we daar de technieken rond die de performantie van het pand zouden vooruithelpen. Dus creëerden we een technische ruggengraat, een soort van schacht waarin de belangrijkste technieken verstopt zijn, en maskeerden we luchtroosters, convectoren, … in het maatwerk.”

Verticaal wonen volgens de Reiken-typologie

De technische ruggengraat is een belangrijk element in de woning, maar was ook alleen maar mogelijk door de ruimte-aanpak. “Je hebt heel wat stadspanden op kleine percelen met veel bewoonbare oppervlakte. Maar niet elke vierkante meter is daardoor even kwaliteitsvol. Oude stadspanden zijn verkamerd en vaak donker. Daarom pasten we de Reiken-typologie toe en pasten we het pand aan om er verticaal in te gaan wonen. Als je de kamers naar boven laat reiken, heb je geen nood aan achterbouw en laat je een maximum aan licht en lucht binnen. Door te werken met doorzichten hou je contact met de andere ruimtes en leg je verbanden tussen de verschillende verdiepingen.”

Renoveren in de stad

Roelandts en zijn familie woonden al acht jaar in het pand vooraleer ze het onderwierpen aan een totale, energetische renovatie. De renovatie zelf nam 11 maanden in beslag en het was best een uitdaging. “De straat is smal, er rijdt een tram voor de deur dus leveringen waren lastig en we konden geen grote container plaatsen. We hebben in de straat achter onze straat een mobiele kraan gezet. Met een knikarm werden de ramen over de huizen van onze achterburen getild. Best een uitdaging, maar voor alles is er een oplossing.”

Isolatieschil en crepi

De allergrootste uitdaging was vooral hoe ver de architect kon gaan met het pand. “Het ene pand laat meer toe dan het andere. De voorgevel heeft een historische waarde, dus die hebben we niet geïsoleerd, ook niet langs binnen. De achtergevel kreeg een dikke isolatieschil en werd afgewerkt met in de diepte gekleurde crepi.” Op het dak liggen elf zonnepanelen en de bewoners lieten ook een warmtepomp, een kleine thuisbatterij, een buffervat en een ventilatiesysteem plaatsen. Want een goed geïsoleerde, bijna luchtdichte woning vraagt om een goede ventilatie.

Te veel luchtlekken

“De historische gevel had nog te veel ‘luchtlekkenʼ om voor een balansventilatiesysteem D in aanmerking te komen, dus installeerden we een vraaggestuurd C-systeemˮ, zegt Roelandts. “De ventilatie-unit zit centraal in de woning ingebouwd, in een kast boven het toilet. Daar komen alle luchtkanalen toe vanuit de badkamer, de keuken en het souterrain toilet. Elke vochtige ruimte heeft andere kleppen, voorzien van de gewenste sensoren voor het specifieke ruimtegebruik. Dat maakt dat elke ruimte op maat geventileerd wordt. Ventilatie gaat trouwens veel verder dan frisse lucht naar binnen halen en vuile lucht naar buiten afvoeren. Bepaalde bouwmaterialen, zoals formaldehyde (komt voor in spaanplaat, multiplex, mdf, maar ook in lijmen, verf en textiel, nvdr.) ademen ook bepaalde stoffen uit. Goede ventilatie is dus onontbeerlijk.”

Gestapelde trappenhal als trekschouw

De achtergevel van het historische pand is zuid-georiënteerd en heeft grote glasoppervlaktes die aansluiten op de kamers. Zo is er op het gelijkvloers een 2,9 meter breed harmonicaraam. Om te voorkomen dat het te warm zou worden, hanteerde Roelandts twee systemen. “De warmtepomp zorgt in de zomer voor koelte, maar dankzij de ingebouwde screens blokken we de zonnewarmte. De screenkasten lieten we inpleisteren in de 22 cm dikke achtergevel en zitten dus naadloos verstopt.” Daarnaast leent de structuur van het huis zich ook voor passieve nachtventilatie. “De gestapelde trappenhal fungeert als schouw, zodat als je beneden een raam opent en op zolder een dakraam op kiep zet, de koele lucht de hele nacht kan roteren en zo de woning afkoelt.”

Zonder aan de historische elementen te raken, slaagt de architect er zo in om moderne technieken bijna onzichtbaar te integreren. “Het is een fijne manier van renoveren waarbij je weloverwogen keuzes moet maken en die vaak chirurgische ingrepen vereist. Maar als alles goed zijn plaats krijgt, is er niet per se méér plaats nodig.” Wat duidelijk het geval is bij deze kleurrijke, gestapelde rijwoning in hartje Gent.