Een stevig dak voor je woning? Maak de juiste keuzes met deze bouw-, renovatie- en onderhoudstips

Een stevig dak is de basis voor een veilig en comfortabel huis. Wil je een nieuw dak plaatsen of een oud dak renoveren? Wij zetten de belangrijkste aandachtspunten voor je op een rij: van de soorten daken en dakbedekkingen tot tips om je dak te onderhouden of te herstellen. Zo maak je de juiste keuzes voor je dak!

Waaruit bestaat een dak?

Afhankelijk van het type (hellend of plat) bestaat een dak uit verschillende onderdelen, zoals de constructie, het onderdak, de dakisolatie, de dakbedekking, dakgoten, regenpijpen en andere accessoires. 

1. Dakconstructie

De dakconstructie vormt het dragende gedeelte (skelet) van het dak en de basis voor de dakisolatie, het onderdak en de dakbedekking. Een dakconstructie wordt vaak gemaakt van hout, maar ook andere materialen, zoals staal of beton (bij een plat dak) zijn geschikt. Bij een hellend dak zijn de typische onderdelen van de dakconstructie spanten, kepers en gordingen.

2. Dampscherm

Het dampscherm is een dampremmende folie die op je isolatie aan de binnenzijde van de woning wordt aangebracht. Het zorgt voor een luchtdichte afwerking van de isolatie bij een hellend dak en voorkomt dat er vocht uit het huis in de isolatielaag dringt. Zo krijg je geen opeenstapeling van vocht of condensatie in je dak. 

3. Dakisolatie

Dakisolatie draagt bij aan een energiezuinige woning. Het zorgt ervoor dat er in de winter geen kostbare warmte ontsnapt en het houdt in de zomer de warmte buiten. Afhankelijk van het type dak, zijn er verschillende isolatiematerialen geschikt. Van minerale wol voor hellende daken tot XPS- en PIR-platen voor platte daken. 

4. Onderdak

Het onderdak is een beschermlaag tussen de dakisolatie en de dakbedekking. Het beschermt de isolatie tegen regen, stof, sneeuw en wind. Om condensatie te voorkomen, is het belangrijk dat het onderdak luchtdicht en dampdoorlatend is, zodat eventueel vocht onder het dak toch weg kan. 

5. Dakbedekking

De dakbedekking is het materiaal dat boven op je dak ligt om het te beschermen tegen weersinvloeden, zoals regen, sneeuw, wind en zon. Afhankelijk van het type dak (plat of hellend) zijn er verschillende materialen en soorten dakbedekkingen of dakafdichtingen geschikt. Van dakpannen voor hellende daken tot EPDM voor platte daken. 

6. Dakgoot en regenpijp

Dakgoten worden aan de rand van je dak bevestigd. Ze vangen het regenwater op dat van je dak afstroomt en voeren het af via de regenpijp naar een regenwaterput, regenton, een infiltratiesysteem of de riolering. Dakgoten beschermen op die manier je gevel tegen vochtproblemen en schimmelvorming. 

7. Dakafwerking

Om je dak netjes af te werken zijn er verschillende hulpmiddelen. Zo kan je de bovenzijde van je dak afwerken met nokvorsten en de randen met dakranden. Daarnaast heb je ook loodslabben of andere metaalslabben die je kan gebruiken om de verbinding tussen het dak en de muur te dichten. 

8. Dakaccessoires

Er zijn ook extra onderdelen die je op het dak kan aanbrengen om de functionaliteit, energie-efficiëntie of ventilatie te verbeteren. Wil je extra daglicht of ventilatiemogelijkheden? Dan kan je een dakraam, lichtkoepel, platdakraam, lichtstraat of lichttunnel overwegen. Wil je zelf energie opwekken, dan kan je zonnepanelen op je dak installeren. Tegenwoordig bestaan er ook esthetische of minder opvallende oplossingen waarbij zonnepanelen deel uitmaken van je dakbedekking, zoals leien met geïntegreerde zonnecellen. 

Opbouw dak

De dakopbouw hangt af van het type dak, de dakconstructie en dakbedekking. Doorgaans heeft een dak de volgende opbouw:

• Hellend dak: dakstructuur - dampscherm - dakisolatie - onderdak - tengel- en panlatten - dakbedekking
• Plat dak: dakconstructie - dampscherm - dakisolatie - dakbeschot - dakbedekking 

Soorten daken

Er bestaan verschillende soorten daken met elk hun eigen kenmerken, voor- en nadelen. 

1. Soorten hellende daken

Hellende daken zijn populair vanwege hun efficiënte afwatering, tijdloze uitstraling en goede isolatiemogelijkheden. Er bestaan verschillende dakvormen: 

• Zadeldak: het meest voorkomende type hellend dak in België. Het bestaat uit twee hellende dakvlakken die samenkomen in een nok.
• Schilddak: heeft vier dakvlakken, twee trapeziumvormige aan de lange zijde en twee driehoekige aan de korte zijde.
• Mansardedak (of Franse kap): een dak met twee hellingen aan elke zijde, een steile onderste helling en een flauwere bovenste helling.
• Lessenaarsdak: een enkel hellend dakvlak, als een soort ‘halfdak’.
• Tentdak (piramidedak): een dak met vier gelijke driehoekige dakvlakken die samenkomen in één punt bovenaan, vaak gebruikt bij vierkante gebouwen.
• Gebogen dak: een dak met een gebogen vorm, zoals een ton- of boogvorm.
• Wolfsdak (of wolvenkap): een combinatie van een zadeldak en een schilddak. De uiteinden van het zadeldak worden afgeschuind.
• Vlinderdak: twee dakvlakken die naar binnen hellen, in plaats van naar buiten. De omgekeerde versie van een zadeldak.
• Zaagtanddak: bestaat uit meerdere achter elkaar geplaatste lessenaarsdaken met een steile en een vlakke zijde, zoals bij industriële gebouwen.

2. Soorten platte daken

Platte daken hebben een moderne en strakke uitstraling. Er zijn verschillende soorten: 

• Warm dak: de isolatie wordt boven op de dakvloer geplaatst, en daarboven komt de dakbedekking. De dakconstructie ligt hierdoor in de warme zone en blijft beschermd tegen temperatuurschommelingen en vocht. Is de meest gebruikte opbouw die zowel bij nieuwbouw als renovaties kan.
• Omgekeerd dak: de waterdichte laag ligt onder de isolatie. De isolatie (meestal drukvaste platen zoals XPS) wordt los op de dakbedekking geplaatst en afgewerkt met grind, tegels of een terrasvloer. De isolatie beschermt zo de waterdichte laag tegen uv-straling en temperatuurschommelingen. Ideaal voor dakterrassen of wanneer extra bescherming van de dakbedekking gewenst is.
• Koud dak: de isolatie wordt aan de binnenzijde van de dakconstructie geplaatst, onder de dakvloer (meestal aan het plafond van de bovenste verdieping). De dakconstructie zelf ligt dus in de koude zone en wordt blootgesteld aan temperatuurschommelingen van buitenaf. Deze methode wordt tegenwoordig minder vaak gebruikt wegens risico op condensatie en vochtproblemen.

Soorten dakbedekkingen

Er bestaan verschillende soorten dakbedekkingen voor hellende en platte daken. Bij hellende daken heb je doorgaans keuze uit dakpannen, leien, dakplaten, sandwichpanelen, zink, hout, riet en een groendak. 

Bij platte daken zijn de opties: roofing/bitumen, EPDM, pvc, gespoten afdichtingen en een groendak. 

1. Roofing/bitumen

Roofing is een bitumineuze afdichting die uit soepele dakbanen bestaat. Die kan je op het dak uitrollen en vervolgens met een gasbrander aanbrengen ofwel verlijmen. Deze dakafdichting voor platte daken is goedkoop, maar minder milieuvriendelijk aangezien bitumen een aardolieproduct is. Het gaat gemiddeld 20 tot 30 jaar mee. 

2. EPDM

EPDM is een dakbedekking gemaakt van synthetisch rubber. Het is verkrijgbaar op rollen of je kan het op maat laten maken. Het voordeel hiervan is dat je het naadloos in één stuk kan plaatsen, zodat je zeker bent van een goede waterdichting. Dankzij zijn goede waterdichtheid en uv-bestendigheid gaat EPDM meer dan 40 jaar mee. Het materiaal vraagt ook weinig onderhoud. 

3. Dakbedekking in pvc

Pvc- of kunststof dakbedekking wordt in banen gelegd en gelijmd, met hete lucht gelast of mechanisch bevestigd. Het is een minder duurzame keuze die niet altijd uv-bestendig is. Het gaat gemiddeld 20 tot 30 jaar mee. 

4. Gespoten afdichtingen

Gespoten afdichtingen zoals polyester en polyurethaan zijn vooral interessant bij dakrenovaties. Ze worden direct op het dak gespoten, zodat er een naadloze en waterdichte laag ontstaat. Het duurt wel even voordat ze vorst- en regenbestendig zijn. Ze gaan gemiddeld 15 tot 25 jaar mee. 

5. Groendak

Wil je een groene oplossing? Dan is een groendak - een dak waarop planten groeien - geschikt. Je hebt verschillende soorten groendaken, waarbij de plantensoorten bepalend zijn. Zo kan je kiezen voor een extensieve (weinig onderhoud), intensieve (veel onderhoud) of semi-intensieve begroeiing. 

6. Dakpannen

Dakpannen zijn een populaire keuze. Ze beschermen je woning tegen alle weersomstandigheden en gaan tientallen tot wel honderd jaar mee. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende materialen (keramisch, beton, leien, kunststof en metaal), in verschillende vormen, afmetingen en kleuren.

7. Leien

Leien zijn dunne, platte platen die worden gebruikt om daken en gevels mee te bekleden. Ze worden traditioneel gemaakt van natuurlijk gesteente (natuurleien), maar tegenwoordig zie je steeds vaker leien die worden gemaakt uit vezelcement, aluminium, zink, bitumen of kunststof. 

8. Dakplaten

Dakplaten zijn grote rechthoekige of vierkante platen en een goedkoper alternatief voor traditionele dakpannen of leien. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende materialen zoals staal, aluminium, kunststof, bitumen of vezelcement. Je ziet dakplaten vaak bij woningen met een moderne uitstraling, veranda’s, garages, tuinhuizen, industriële panden, loodsen of schuren. Ze zijn licht van gewicht en snel te plaatsen. 

9. Sandwichpanelen

Sandwichpanelen zijn geïsoleerde dakplaten. Ze bestaan uit twee lagen metaal (staal of aluminium) met daartussen een isolatielaag. Ze bieden een goede thermische isolatie en zijn geschikt als je aan de isolatienormen wil voldoen of de energieprestaties van je woning wil verbeteren.  

10. Zinken dakbedekking

Een zinken dak is gemaakt van plaatmateriaal uit zink. Dit metaal is erg duurzaam, flexibel, volledig recycleerbaar en heeft ook weinig onderhoud nodig. Het gaat gemakkelijk 40 tot 100 jaar mee zonder veel onderhoud. Het is wel duurder dan andere dakmaterialen. 

11. Houten dakbedekking

Hout kan naast gevelbekleding ook als dakbedekking gebruikt worden. Er zijn verschillende soorten en vormen, zoals houten dakpannen, shingles, shakes of smalle latten of profielen. Je hebt ook keuze uit verschillende houtsoorten. 

12. Rieten dakbedekking

Riet is een natuurlijke vorm van dakbedekking. Het is een eeuwenoude manier om je dak te bekleden. Het materiaal straalt veel charme uit, waardoor een rieten dak vooral past bij landelijke, klassieke of tijdloze woningen.

Hoe kies je het juiste dak?

Er zijn verschillende factoren die je in overweging kan nemen om het juiste dak voor jouw woning te kiezen.

• Architectuur: het dak moet passen bij de uitstraling en stijl van je huis. Een zadel- of schilddak past bijvoorbeeld goed bij een klassieke woning, terwijl men bij een moderne woning vaker voor een lessenaarsdak of plat dak kiest.
• Klimaat en omgeving: in gebieden met veel neerslag of sneeuw is een hellend dak met een goede hellingshoek aan te raden voor een snelle afvoer van water en sneeuw. In drogere, warmere gebieden kunnen platte daken ook goed werken.
• Budget: sommige daktypes zijn eenvoudiger en goedkoper te bouwen (zoals een lessenaarsdak), terwijl andere complexer en duurder zijn (zoals een mansardedak of gebogen dak).
• Functioneel gebruik: wil je extra leefruimte onder het dak? Mansardedaken of zadeldaken bieden vaak meer bruikbare zolderruimte. Platte daken zijn dan weer ideaal als je het dak als terras wilt gebruiken.
• Duurzaamheid en isolatie: bepaal hoe belangrijk energiebesparing en isolatie voor jou zijn. Sommige daktypes combineren gemakkelijker met goede isolatie en duurzame materialen.
• Lokale regelgeving en vergunningen: controleer altijd de bouwvoorschriften en het bestemmingsplan. Sommige daktypes zijn niet toegestaan in bepaalde buurten of beschermde gebieden.

Een plat of hellend dak kiezen? Architecten en dakexperts delen hun mening.

Dakrenovatie

Is je dak in slechte staat? Door je dak te renoveren, verhoog je je wooncomfort, de energie-efficiëntie en de waarde van je woning. Een dakrenovatie hoeft niet altijd ingrijpend of duur te zijn. Afhankelijk van de staat van je dak, zijn er verschillende mogelijkheden:

• Dak herstellen: bij kleine beschadigingen kan je je dak plaatselijk herstellen.
• Dakbedekking vervangen: is je dakbedekking verouderd, maar de dakstructuur nog goed? Dan kan je enkel de dakbedekking vervangen.
• Overzetdak: je kan een nieuwe dakbedekking boven op de bestaande plaatsen. Dat is sneller dan de dakbedekking vervangen.
• Nieuwe dakconstructie: bij structurele schade of een grote verbouwing is een nieuwe dakconstructie mogelijk.
• Isoleren met sarkingdak: wil je je dak isoleren en de dakbedekking vervangen, dan kan je kiezen voor een sarkingdak.
• Volledige dakrenovatie: zowel de dakconstructie als dakbedekking worden vernieuwd en het dak wordt ook geïsoleerd. Dit is aangewezen bij ingrijpende energetische renovaties.

De juiste aanpak hangt af van de staat van je dak, je budget en plannen.

Dak herstellen

Door weersomstandigheden, slijtage of slecht onderhoud kan er schade aan je dak ontstaan. Bij kleine lekkages, kapotte dakpannen of beschadigingen aan je dakbedekking of dakgoten, is het meestal niet nodig om je dak volledig te renoveren. Het volstaat dan om je dak plaatselijk te herstellen. 

Nieuw: dak prijs 

Is je dak aan vervanging toe? De prijs van een nieuw dak hangt af van verschillende factoren, zoals het soort dakwerken (nieuwe constructie of enkel nieuwe dakbedekking), de oppervlakte van het dak, het gekozen materiaal, de complexiteit van het project, … Hier zijn enkele richtprijzen.

Asbest in dak

In oude dakbedekkingen, zoals leien of golfplaten, kan asbest zitten. Dat was vroeger een populair bouwmateriaal, maar doorheen de jaren bleek dat het kankerverwekkend is. Asbest in je dak vormt niet altijd een direct gevaar, maar naarmate je dak ouder wordt en verweert, neemt het risico toe. Bij beschadigingen aan je dak kunnen er asbestvezels vrijkomen. Heb je asbest in je dak? Dan is het belangrijk om het materiaal zoveel mogelijk intact te houden om de verspreiding van vezels te voorkomen. Bij renovatie kan je het veilig laten verwijderen door een gespecialiseerde firma. 

Premies dak

Zowel in Vlaanderen als Brussel en Wallonië kan je een premie aanvragen voor het renoveren en/of isoleren van je dak. Het bedrag van de premie hangt af van je gezinsinkomen en -samenstelling. 

In Vlaanderen kan je Mijn VerbouwPremie aanvragen als je nieuwe dakisolatie of zoldervloerisolatie plaatst, eventueel in combinatie met het verwijderen van asbesthoudende materialen in de dakbedekking of het onderdak. De premie geldt ook voor renovatiewerken in combinatie met het plaatsen van nieuwe isolatie als je tot de laagste inkomenscategorie (cat. 4 en 3) behoort. 

In Brussel kan je beroep doen op de RENOLUTION-premies en in Wallonië op de Primes Habitation. Raadpleeg hier de werken en bedragen. 

Dakonderhoud

Je dak krijgt heel wat te verduren. Denk maar aan voortdurende blootstelling aan uv-straling en allerlei weersomstandigheden. Om de levensduur van je dak te verlengen en lekkages of beschadigingen te voorkomen, is het belangrijk om je dak regelmatig te onderhouden. Minimaal één keer per jaar na de winter wordt aangeraden. Inspecteer bij een hellend dak het dakhout en reinig je dakbedekking, dakgoten en afvoerbuizen. Bij het onderhoud van een plat dak kan je controleren op barstjes, scheuren, blazen, lossende dakafdichtingen en naden. 

Dak reinigen

Door je dak te reinigen kan je vuil, bladeren, mos of algen verwijderen. Zo blijft je dak er verzorgd uitzien en is het beter beschermd tegen slijtage, mos en vochtproblemen. Er bestaan verschillende manieren om je dak te reinigen. Denk maar aan een zachte reiniging, hogedrukreiniging, chemische behandeling of reiniging met stoom of warm water. Afhankelijk van het type dakbedekking en de mate van vervuiling kan je de juiste reinigingsmethode voor je dak bepalen. 

Dak ontmossen

Veel dakbedekkingsmaterialen worden op termijn geconfronteerd met algengroei, mos- of korstmosvorming. Het groen worden van je dakpannen of leien heeft op zich geen invloed op de intrinsieke kwaliteit, zolang je dakbedekking in goede staat is en de oppervlakte beperkt blijft. Bij oude of beschadigde dakbedekkingen kan het wel voor problemen zorgen. Grote oppervlakken die bedekt zijn met mos, kunnen ook de afvoer van regenwater belemmeren. Daarom is het slim om je dak af en toe te ontmossen. Hiervoor kan je een specifiek reinigings- of algenverwijderingsmiddel gebruiken. Om groene aanslag of mos te voorkomen, kan je je dak behandelen met een beschermingsmiddel dat de groei ervan afremt. Ontdek hier hoeveel het kost om je dak te ontmossen.

Dakwerken

Onder dakwerken vallen alle werkzaamheden die te maken hebben met het plaatsen, renoveren, herstellen of onderhouden van je dak. Van dakisolatie aanbrengen tot een nieuwe dakbedekking plaatsen. Die werken kan je ofwel zelf uitvoeren of overlaten aan een dakwerker. De prijs voor dakwerken hangt af van het soort werk, de oppervlakte van het dak, de gekozen materialen en de moeilijkheid van het project. We geven je enkele richtprijzen. 

Wat kan je zelf doen en wat laat je beter over aan een professional?

Welke dakwerken je zelf kan uitvoeren en welke je best aan een dakwerker overlaat, hangt af van verschillende factoren, zoals het type werk, het soort dak, je ervaring en de veiligheidsrisico’s. Kleine herstellingen, je dak reinigen en je dakgoten en regenpijpen schoonmaken, kan je eventueel zelf doen, mits de nodige veiligheidsmaatregelen. 

Wil je dakbedekking vervangen of plaatsen of een nieuwe dakconstructie met isolatie, dakramen of lichtkoepels plaatsen? Dan laat je de werken beter over aan een professional. Die heeft kennis van zaken en de nodige materialen om de werken uit te voeren. Bovendien biedt een dakwerker garantie op de werken. 

Tips voor het aanvragen van offertes en premies 

Prijzen voor dakwerken kunnen van vakman tot vakman verschillen. Daarom is het slim om altijd meerdere offertes voor dakwerken aan te vragen. Zo kan je diensten en prijzen vergelijken. De goedkoopste offerte is vaak aantrekkelijk, maar kijk niet alleen naar de prijs. Je informeert ook best naar merken, kwaliteit, garanties, bijkomende kosten (hijskraan, afbraakwerken, container, …) en referenties. Ben je nog op zoek naar een vakman? Vraag hier vrijblijvend offertes aan bij dakwerkers in je buurt.

Om de kosten te drukken, kan je een renovatiepremie voor dakisolatie en/of -renovatie aanvragen. Om in aanmerking te komen voor een premie moet je dakisolatie en bepaalde R-waarde behalen. Voor Mijn VerbouwPremie in Vlaanderen geldt een minimale R-waarde van 4,5 m²K/W. Voor de Prime Habitation in Wallonië moet dakisolatie een minimale R-waarde van 5 m²K/W halen. En in Brussel voor de RENOLUTION-premie geldt minimaal 4 m²K/W.

Veelvoorkomende problemen bij daken

De meest voorkomende problemen bij daken zijn: lekkages, beschadigde dakbedekking, problemen met dakgoten en afvoer, slechte dakisolatie, vocht- of schimmelproblemen en mos- en algenvorming. We leggen uit hoe je ze best aanpakt: 

• Lekkages: lokaliseer de plek van het lek en controleer je dak op scheuren of ontbrekende of losse onderdelen. Vervang de beschadigde dakbedekking of schakel professionele hulp in.
• Beschadigde dakbedekking: inspecteer het dak op scheuren, losse naden of pannen, … en vervang (plaatselijk) de dakbedekking.
• Problemen met dakgoten en afvoer: controleer je dakgoten en regenpijpen op verstoppingen, roest of lekken. Verwijder vuil en bladeren of gebruik een ontstoppingsveer bij hardnekkige verstoppingen. Repareer eventuele lekken of vervang beschadigde onderdelen
• Slechte dakisolatie: bekijk of de temperatuur in huis snel daalt of stijgt en controleer op tocht en vocht. Plaats extra dakisolatie of vervang beschadigd isolatiemateriaal.
• Vocht- of schimmelproblemen: zoek naar vochtige plekken of verkleuringen op je plafond en muren op zolder. Repareer eventuele lekkages. Bij ernstige vochtproblemen is het beter om een specialist in te schakelen.
• Mos- en algenvorming: inspecteer je dak op mos en algen en verwijder ze met een harde borstel en water of met een algenverwijderingsmiddel. Overweeg een nabehandeling met een moswerend middel om nieuwe groei te voorkomen. 

FAQ: dak